Thoảng hương nét đẹp hoa xưa

Hà Nội trong tôi

Không chỉ đơn thuần là nghi thức thờ cúng gia tiên mà phong tục dâng hoa gói, hoa đĩa còn là con thuyền chuyển tải dòng chảy văn hóa từ thế hệ trước.

Mùa nào thức nấy, hoa cũng vậy, người Hà Nội xưa ít cắm cành hoa vào lọ như bây giờ, mà các bà, các mẹ chuộng cách bày hoa trong những gói lá dong, lá sen xanh ngát, thơm man mát, giản dị, mộc mạc mà thanh cao.

Điểm đặc biệt của phong cách chơi hoa gói, hoa đĩa là người bán, người thưởng hoa thường chỉ dùng những hoa đúng mùa, chỉ chọn những nụ, những bông vẫn còn chúm chím và phải là những bông hoa tươi nhất. Mùa Hè có hoa móng rồng và ngọc lan mang đến hương thơm ngọt ngào, sâu lắng. Cuối Hạ, chớm Thu, những bông hoa ngâu tỏa hương nhẹ nhàng bên mẫu đơn bung nở rực rỡ. Sang Thu, những đóa hoàng lan ửng vàng mang đến hương thơm thanh tao, tinh tế, mùa Xuân không thể thiếu được những nụ hoa bưởi chúm chím ngát hương…

Trong gói hoa của người Hà Nội, có tới 3 - 4 loài hoa đủ sắc, đủ hương. Hiếm hoi, trong xã hội hiện đại bây giờ, giữa phố phường nhộn nhịp, tấp nập mới bắt gặp được gánh hoa bán theo gói, theo đĩa như các bà, các mẹ ngày ấy. Nhìn cô bán hoa khéo léo, tỉ mẩn, nhẹ nhàng uốn cong từng cánh hoa sen, hay nhanh tay nhúp từng nụ hoa nhài, vài bông hoàng lan, hoa móng rồng, hoa bưởi... khẽ khàng xếp chồng lên nhau, thành từng khóm nhỏ, dưới lớp lá dong xanh ngắt, người bán còn khéo léo lồng những sợi lạt buộc vuông vắn hình chữ thập có dây để xách, vừa kín mà lại vừa chắc chắn để làm sao cho hoa không bị dập nát, giữ nguyên hương, sắc cho tới khi bày lên ban thờ ta mới càng thấu cảm được hết những tinh tế, thanh tao trong cách thưởng hoa của người Hà Nội.

Trong gói hoa nhỏ xinh ấy, mỗi hương hoa đều khác nhau, nhưng lại cùng hòa quyện, nồng nàn, đượm hương thơm mát, tạo nên một sự hòa trộn, sự hòa hợp tới khó cầm lòng. Mỗi bông hoa đều được lựa chọn một cách kỹ lưỡng, hái bông, hái nụ chứ không hái cành. Đó phải là những bông hoa tươi nhất, đượm hương nhất, cánh hoa không bị dập nát. Từ cách chọn lựa hoa, cho tới cách gói, cách bày biện, đều thể hiện lòng thành kính, sự trang nghiêm, lòng biết ơn của con cháu đối với gia tiên, với nguồn cội. Đó là tất cả những gì tinh túy nhất, thảo thơm nhất, thanh khiết nhất như lời nguyện cầu chúc bình an, may mắn cho cả gia đình. Chính vì ý nghĩa đó, mà hình tượng hoa đĩa, hoa gói xưa càng thêm đẹp, thêm trân quý.

Mặc dù không thịnh hành như xưa, nhưng nét đẹp trong việc dâng hoa gói, hoa đĩa tới ngày nay vẫn được lưu truyền và ngày càng được nhiều người ưa chuộng. Giữa cuộc sống bận rộn, bộn bề, giữa rất nhiều loài hoa hiện đại, nhưng nhiều gia đình ở Hà Nội vẫn duy trì thói quen, nếp sống mua hoặc tự làm hoa gói, hoa đĩa từ những bông hoa gần gũi, mộc mạc để dâng lên ban thời mỗi dịp lễ tết, ngày rằm, mùng một. Ở những khu chợ truyền thống hay trên những con phố cổ của Hà Nội, hoa đĩa, hoa gói vẫn được bày bán và được những người già, trẻ yêu thích như một chứng nhân thầm lặng của nét văn hóa lâu đời. Phong tục này không chỉ đơn thuần là nghi thức thờ cúng gia tiên mà sâu thẳm đó còn là con thuyền chuyển tải dòng chảy văn hóa từ thế hệ trước, là nét đẹp cần được giữ gìn và trân trọng.

Mai Linh