Thời cơ vàng cho công nghệ số nhãn hiệu Việt

Định hướng từ sản xuất đến hợp tác đầu tư

Từ đầu năm 2026, Thông tư 31/2025/TT-BKHCN (Thông tư 31) của Bộ Khoa học và Công nghệ về danh mục 10 nhóm sản phẩm công nghệ số trọng điểm được ưu tiên hỗ trợ và Nghị định 180/2025/NĐ-CP về cơ chế hợp tác công tư - PPP cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ cùng lúc có hiệu lực.

Các chuyên gia cho rằng, đây không chỉ là sự thay đổi về mặt pháp lý mà sẽ là động lực định hướng thị trường, mở ra cơ hội tăng trưởng mới cho doanh nghiệp Việt trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, bao gồm các nhóm ngành sáng tạo trọng điểm như: trí tuệ nhân tạo (AI), internet kết nối vạn vật (IoT), công nghệ chuỗi khối (blockchain), thương mại điện tử, thanh toán số, logistics thông minh, quản lý đô thị thông minh và nhiều lĩnh vực số hóa khác.

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ Thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho rằng, Thông tư 31 xác lập đích danh 10 nhóm sản phẩm - dịch vụ công nghệ số trọng điểm để ưu tiên hỗ trợ là bước đi quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động chọn lựa dự án, tránh đầu tư dàn trải, thiếu hiệu quả. Các ưu đãi ưu tiên được thiết kế trong Thông tư 31 cũng là những quy định lần đầu tiên được áp dụng với các nhóm sản phẩm, dịch vụ công nghệ số, bao gồm cả ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, miễn giảm tiền thuê đất, ưu tiên thủ tục nhập khẩu thiết bị và ưu đãi hỗ trợ trực tiếp về tài chính.

Bên cạnh Thông tư 31, Nghị định 180/2025/NĐ-CP cũng được các chuyên gia đánh giá là bước chuyển biến đáng kể về pháp lý trong hoạt động hướng dẫn đầu tư theo hình thức hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực công nghệ số. Theo đó, Chính phủ cho phép phần vốn nhà nước được tham gia tối đa 70% vốn ở các dự án hạ tầng số quan trọng; cho phép doanh nghiệp được nhân đôi chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp đều là những ưu đãi vượt trội so với các lĩnh vực khác, giúp doanh nghiệp tích lũy tài sản trí tuệ để nâng cao định giá trên thị trường khi kêu gọi vốn đầu tư.

Bên cạnh đó, Nghị định này cho phép các dự án PPP lĩnh vực công nghệ số được chia sẻ 100% rủi ro doanh thu trong 3 năm đầu. Doanh nghiệp đầu tư cùng với nhà nước sẽ sở hữu hoặc đồng sở hữu kết quả nghiên cứu, dữ liệu. Điều này sẽ tạo ra các mô hình liên doanh sử dụng tài sản công hoặc các mô hình liên kết “ba nhà” (Nhà nước - Doanh nghiệp - Viện trường) với quy mô lớn, tạo điều kiện cho nguồn vốn tín dụng từ hệ thống ngân hàng đổ vào các gói tín dụng chuyên biệt cho doanh nghiệp công nghệ, tháo gỡ nút thắt tài sản thế chấp vốn là điểm yếu của các startup công nghệ.

Nhiều dự án phát triển các sản phẩm, dịch vụ lĩnh vực công nghệ số được các địa phương và doanh nghiệp đề xuất đầu tư theo hình thức hợp tác công tư

Hàng trăm dự án tiềm năng

Theo Cục Quản lý đấu thầu - Bộ Tài chính, tính đến thời điểm hiện nay, Bộ Tài chính đã nhận được đề xuất từ khoảng 10 bộ, ngành và hơn 20 địa phương, với danh mục 60 - 70 dự án trong lĩnh vực công nghệ số đề nghị đầu tư theo hình thức PPP.

Trong số này có thể kể đến một số dự án lớn dự kiến đầu tư tại Cần Thơ, như: Dự án Sàn giao dịch dữ liệu Cần Thơ; Dự án Cơ sở dữ liệu đô thị thông minh tích hợp (IOC Data Lake), Dự án Đào tạo nguồn nhân lực công nghệ thông tin và chuyển đổi số. Dự án phát triển đô thị thông minh và bản sao số đầu tư tại TP. Đà Nẵng; Dự án Đầu tư hạ tầng số và thực hiện chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục nghề nghiệp và Dự án Sử dụng AI để hỗ trợ đánh giá năng lực và định hướng nghề nghiệp cho học sinh được (dự kiến đầu tư tại Lào Cai).

Ngoài ra, một số địa phương khác cũng đang đề xuất nhiều dự án, như: Dự án Trung tâm Dữ liệu quốc gia (Cao Bằng, Gia Lai); Dự án Xây dựng cơ sở dữ liệu ngành nông nghiệp và môi trường (Lâm Đồng); Dự án phần mềm quản lý số hóa trên nền tảng y tế thông minh (An Giang)…

Theo phân tích của các chuyên gia, việc các địa phương chủ động đề xuất hàng loạt dự án PPP lĩnh vực công nghệ số cho thấy thị trường hạ tầng số của Việt Nam đã bắt đầu bước vào giai đoạn triển khai thương mại. Thị trường đã có quy mô đủ lớn để doanh nghiệp Việt tham gia không chỉ với vai trò nhà thầu mà còn là đối tác công nghệ dài hạn trong các dự án công. Bên cạnh đó dòng vốn tư nhân, vốn tín dụng ngân hàng sẽ có xu hướng quan tâm hơn đến lĩnh vực số khi dự án được “bảo hộ rủi ro” bởi cơ chế chia sẻ của Nghị định 180/NĐ-CP.

Ở góc độ huy động vốn đầu tư quốc tế, theo giới phân tích, hiện nay việc hình thành Trung tâm Tài chính Quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh (IFC) và định hướng phát triển mạng lưới tài chính on-chain cũng đang mở ra một “trục hạ tầng vốn” mới cho các công ty công nghệ số.

Cụ thể, việc Liên minh Kinh tế On-chain Toàn cầu được hình thành với sự tham gia của các tập đoàn lớn như: Viettel, Dragon Capital, Tether, Ava Labs, Sky Mavis… sẽ là đầu mối thí điểm các mô hình tài chính số, stablecoin, blockchain thông qua liên minh đa bên; tạo kênh huy động vốn mới và hình thành hệ sinh thái fintech - blockchain - dịch vụ số có khả năng tiếp cận dòng vốn toàn cầu ngay tại Việt Nam. Ngoài ra, Liên minh Kinh tế On-chain cũng sẽ giúp startup và doanh nghiệp nhỏ giảm rào cản tiếp cận vốn; minh bạch dòng tiền và tăng niềm tin cho nhà đầu tư quốc tế để có thêm cơ hội huy động vốn xuyên biên giới cho các dự án công nghệ số “made in Việt Nam” giai đoạn 2026-2030.

Thạch Bình