'Thời đại dầu mỏ' kết thúc nhanh vì xe điện?

Một ô tô được sạc điện ở Durango, miền Bắc Tây Ban Nha. Nguồn: Reuters.

Dù vẫn còn nhiều lo ngại tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc COP28 ở Dubai, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), khi tốc độ giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch để chống lại biến đổi khí hậu diễn ra chậm chạp. Nhưng một điều tích cực mà các đại biểu có thể nhấn mạnh là số lượng ô tô điện ngày càng tăng trên toàn thế giới đã tạo ra sự sụt giảm lớn về nhu cầu dầu mỏ.

Theo các chuyên gia trong ngành, doanh số xe điện ngày càng tăng trong những năm gần đây đã khiến các nhà dự báo đẩy nhanh dự đoán về thời điểm mức sử dụng dầu toàn cầu đạt đỉnh, vì trợ cấp công và công nghệ cải tiến sẽ giúp người tiêu dùng vượt qua mức giá cao ngất ngưởng của ô tô điện.

Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) có trụ sở tại Paris, Pháp – liên minh gồm 29 quốc gia công nghiệp phát triển - dự kiến, mức tiêu thụ dầu thế giới sẽ đạt đỉnh vào cuối thập kỷ này ở mức 103 triệu thùng/ngày, sau khi thực hiện các điều chỉnh thường xuyên so với dự báo năm 2017 là gần 105 triệu thùng/ngày vào năm 2040.

Ông Apostolos Petropoulos, nhà lập mô hình năng lượng tại IEA - cho biết: “Người thay đổi cuộc chơi là người cung cấp các chính sách hỗ trợ cho việc chuyển sang điện khí hóa, làm giảm đáng kể nhu cầu dầu từ lĩnh vực vận tải, vốn là động lực chính cho tăng trưởng nhu cầu dầu toàn cầu”.

Công ty dầu mỏ khổng lồ BP dự báo nhu cầu dầu đạt đỉnh điểm toàn cầu sớm hơn dự kiến, trong khi chính phủ của cả Mỹ và Trung Quốc - hai nước sử dụng dầu lớn nhất thế giới - đã điều chỉnh lại dự báo tiêu thụ trong nước.

Theo IEA, vận tải chiếm khoảng 60% nhu cầu dầu thế giới, riêng Mỹ chiếm khoảng 10%. Tỷ trọng đó sẽ giảm vì IEA dự đoán, xe điện sẽ làm giảm nhu cầu dầu thế giới khoảng 5 triệu thùng dầu mỗi ngày vào năm 2030.

Cũng theo IEA, doanh số xe điện toàn cầu hiện chiếm khoảng 13% tổng doanh số ô tô và có khả năng tăng lên khoảng 40% -45% vào cuối thập kỷ này. Đó là nhờ sự kết hợp giữa các tiêu chuẩn ngày càng nghiêm ngặt và các khoản trợ cấp do nhiều chính phủ trên thế giới đưa ra kể từ Thỏa thuận Paris năm 2015 nhằm duy trì sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với nhiệt độ thời tiền công nghiệp.

Các biện pháp trợ cấp mới nhất bao gồm khoản thuế tín dụng trị giá 7.500 USD khi mua xe điện mới của Đạo luật Giảm lạm phát Mỹ, được thông qua vào năm 2022, nhằm giúp bù đắp mức giá niêm yết cao.

Mặc dù số lượng xe điện được tiêu thụ là lớn nhưng IEA cho biết, doanh số xe điện cần phải cao hơn nữa, lên mức 70% thị trường vào năm 2030, để duy trì mục tiêu của Thỏa thuận Paris về hạn chế sự nóng lên toàn cầu.

Doanh số xe điện có thể lên đến đỉnh cao này hay không là điều không chắc chắn. Nhưng các nhà sản xuất xe điện bao gồm General Motors, Ford và Stellantis trong những tuần gần đây đã trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch đẩy nhanh sản xuất trong bối cảnh chi phí lao động tăng cao và có dấu hiệu cho thấy, lãi suất cao hơn đang làm chậm tốc độ tăng trưởng ở Mỹ. Tuy nhiên, về lâu dài, việc chi phí pin xe điện giảm sẽ khiến một số nhà nghiên cứu cảm thấy lạc quan.

Theo các chuyên gia trong ngành, tỷ lệ sử dụng xe điện trong tương lai sẽ phụ thuộc nhiều vào giá xe điện và sự đáp ứng nhu cầu của các trạm sạc. Trung Quốc có lợi thế về cả hai mặt.

Theo công ty nghiên cứu JATO Dynamics của Anh, trung bình, một chiếc xe điện ở Trung Quốc có giá 31.165 euro (33.964 USD) vào giữa năm 2023. JATO nhận thấy, chiếc xe điện rẻ nhất ở Trung Quốc rẻ hơn 8% so với chiếc xe chạy bằng xăng rẻ nhất. Điều này có được là nhờ các khoản trợ cấp lớn của chính phủ và nguồn đất hiếm sẵn có – nguyên liệu rất quan trọng trong sản xuất xe điện.

Hiện xe điện chiếm khoảng 1/4 thị trường Trung Quốc và quốc gia này dự kiến sẽ dẫn đầu tăng trưởng toàn cầu. Ngược lại, tại Mỹ, giá trung bình cho một chiếc xe điện là hơn 53.000 USD, cao hơn khoảng 5.000 USD so với một chiếc ô tô chạy bằng xăng, theo công ty nghiên cứu ô tô Kelley Blue Book.

Trung Quốc cũng bỏ xa Mỹ về tổng số trạm sạc công cộng. Một danh sách do ngành xe điện tài trợ được Viện Điện khí hóa phát hành vào tháng 10 năm nay cho thấy, Mỹ có khoảng 52.000 trạm sạc công cộng, trong khi con số này ở châu Âu là khoảng 400.000 và ở Trung Quốc là khoảng 1,2 triệu.

Mặc dù vậy, theo IEA, xe điện dự kiến sẽ chiếm tới 50% số lượng đăng ký ô tô mới ở Mỹ vào năm 2030, do người lái xe bị thu hút bởi công nghệ cải tiến, giá giảm và triển vọng tránh được sự biến động của giá xăng.

Theo công ty nghiên cứu thị trường Rho Motion, doanh số ô tô điện đang tăng mạnh trên toàn cầu. Trung Quốc báo cáo doanh số ô tô điện hàng tháng kỷ lục vào tháng 10 - tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái - bất chấp việc chấm dứt chương trình trợ cấp kéo dài 11 năm cho việc mua ô tô điện.

“

Hiện xe điện chiếm khoảng 1/4 thị trường Trung Quốc và quốc gia này dự kiến sẽ dẫn đầu tăng trưởng toàn cầu. Ngược lại, tại Mỹ, giá trung bình cho một chiếc xe điện là hơn 53.000 USD, cao hơn khoảng 5.000 USD so với một chiếc ô tô chạy bằng xăng, theo công ty nghiên cứu ô tô Kelley Blue Book.

Mai Phương