Thời đại tên lửa, vì sao Mỹ vẫn giữ hải pháo Mk-45 cho chiến hạm?
Mỹ vẫn giữ lại hải pháo Mk-45 cho tàu chiến, vì đây là vũ khí rẻ, bắn liên tục và linh hoạt, thích hợp yểm trợ bộ binh và tác chiến đa nhiệm, trong khi tên lửa quá đắt để dùng cho mọi mục tiêu.
Trong hơn nửa thế kỷ qua, Hải quân Mỹ đã không ngừng cải tiến kho vũ khí trên các tàu chiến của mình, từ tên lửa, radar cho đến những hệ thống vũ khí truyền thống nhất: pháo hạm.
Giữa thời đại của tên lửa hành trình và vũ khí dẫn đường chính xác, khẩu pháo hạm Mk-45 cỡ nòng 127 mm vẫn giữ vai trò quan trọng, trở thành vũ khí tiêu chuẩn trên hàng loạt tuần dương hạm và khu trục hạm của Mỹ cũng như nhiều đồng minh.
Khi tác chiến tầm gần, pháo hạm này có thể dễ dàng bắn thủng những chiến hạm của đối phương.
Mk-45 ra đời vào cuối thập niên 1960, trong bối cảnh Hải quân Mỹ muốn thay thế cho khẩu pháo Mk-42 đã lỗi thời.
Mk-42 tuy mạnh mẽ nhưng quá nặng nề và cồng kềnh, đòi hỏi nhiều nhân lực vận hành, trong khi những lớp tàu chiến mới như khu trục hạm Spruance cần một hệ thống pháo nhẹ, gọn và tự động hóa hơn.
Năm 1969, chương trình phát triển Mk-45 được khởi động, và chỉ vài năm sau, năm 1973, khẩu pháo đầu tiên đã chính thức đi vào biên chế.
Từ đó đến nay, Mk-45 liên tục được nâng cấp, giữ vững vị thế là “xương sống” của hỏa lực pháo binh trên hạm đội Mỹ.
Về mặt kỹ thuật, Mk-45 có nòng pháo 127 mm với chiều dài từ 54 calibre ở các phiên bản đầu cho tới 62 calibre ở biến thể Mod 4 hiện đại nhất, tương đương hơn 7,9 mét.
Trọng lượng toàn bộ hệ thống chỉ khoảng 22–25 tấn, nhẹ hơn nhiều so với Mk-42 trước đây vốn nặng tới 60 tấn.
Tốc độ bắn đạt 16–20 viên mỗi phút, cơ số đạn được nạp tự động từ hầm đạn dưới boong, đảm bảo khả năng khai hỏa liên tục trong tác chiến.
Khẩu pháo có thể sử dụng nhiều loại đạn khác nhau, từ đạn nổ mạnh, đạn xuyên giáp, cho đến các loại đạn hiện đại như đạn dẫn đường GPS hoặc đạn siêu tốc HVP.
Với đạn thường, Mk-45 đạt tầm bắn khoảng 23 km, nhưng khi dùng đạn tăng tầm, nó có thể vươn tới 37–40 km, mở rộng đáng kể khả năng yểm trợ hỏa lực tầm xa.
Đặc biệt, khi tích hợp với các hệ thống radar và trung tâm chỉ huy tác chiến trên tàu, khẩu pháo có thể khai hỏa chính xác trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm.
Ưu điểm lớn nhất của Mk-45 chính là tính đa nhiệm. Nó không chỉ yểm trợ cho lực lượng đổ bộ trên bờ, mà còn tham gia phòng thủ chống máy bay, chống tên lửa tầm thấp và thậm chí đấu pháo với tàu mặt nước đối phương.
Cùng với sự phát triển của đạn dẫn đường, Mk-45 đang dần tiến gần tới khả năng của một “pháo binh tầm xa giá rẻ”, thay thế cho tên lửa trong một số tình huống.
Hiện nay, Hải quân Mỹ đã trang bị hơn 260 khẩu Mk-45 trên nhiều lớp tàu khác nhau, trong đó nổi bật là tuần dương hạm lớp Ticonderoga và khu trục hạm lớp Arleigh Burke.
Nhiều đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, Tây Ban Nha và Đan Mạch cũng lựa chọn Mk-45 cho hạm đội của mình.
Trải qua hơn 50 năm phục vụ, Mk-45 không chỉ đơn thuần là một khẩu pháo hạm, mà còn là biểu tượng cho sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và kinh nghiệm tác chiến lâu dài.
Trong bối cảnh hải quân thế giới vẫn tiếp tục phát triển tên lửa và vũ khí công nghệ cao, Mk-45 vẫn chứng minh giá trị của mình như một “nắm đấm” hỏa lực đa năng, hiệu quả và đáng tin cậy trên biển.
