Thời trang Việt từ di sản đến đương đại

Giao thoa để làm mới

Thời trang vốn gắn liền với sức sáng tạo và thay đổi không ngừng. Bản sắc văn hóa truyền thống lại được kết tinh qua nhiều thế hệ, giữ đặc tính bền bỉ khó thay đổi.

Vậy làm sao dung hòa hai yếu tố đối lập này để tạo nên các sản phẩm hiện đại nhưng thấm đẫm tinh thần dân tộc?, là thách thức lớn đối với các nhà thiết kế trẻ hôm nay.

Giải pháp được nhiều người đưa ra, là trong việc thiết kế thời trang, cần biết cách xử lý giao thoa về văn hóa. Các nhà thiết kế cần biết lựa chọn, hoặc giữ nguyên tinh thần, bản sắc dân tộc, hoặc chỉ mượn ý tưởng, cảm hứng mà mạnh dạn phá cách, hình thành những giá trị mới, trên nền “hồn cốt” văn hóa thể hiện ở trong sản phẩm.

Bộ mẫu thiết kế Rối nước

Đơn cử, mẫu thời trang dạo phố của sinh viên Cao Thị Linh (ngành Thiết kế Thời trang, Trường Đại học Hòa Bình) lấy ý tưởng từ chiếc khăn mỏ quạ truyền thống.

Đây là phụ kiện quen thuộc, gắn với hình ảnh các bà, các mẹ xưa, đã được nhà thiết kế trẻ chọn làm điểm nhấn trung tâm trong trang phục hiện đại dành cho các bạn trẻ. Nhờ biến đổi chất liệu – từ sợi bông, tre nứa sang da, lông và thay đổi hẳn đối tượng mặc đã tạo nên tính mới mẻ cho mẫu thiết kế này.

Khéo léo của ý tưởng thiết kế, nằm ở chỗ giữ nguyên màu sắc chủ đạo và phom dáng truyền thống ngày xưa, khiến cho chiếc khăn “sống” lại trong đời sống đương đại. Mẫu thiết kế vì thế vừa nhắc gợi quá khứ, vừa tạo ấn tượng gần gũi với thế hệ trẻ.

Tương tự, ý tưởng “rối nước” trên mẫu áo dài được sinh viên Đại học Hòa Bình khai thác mới đây, đã thổi làn gió mới cho ý tưởng thiết kế trang phục truyền thống.

Một cách đơn giản, chiếc áo dài luôn mang giá trị thẩm mỹ dân tộc lâu đời, nhưng qua cách thể hiện của tác giả thiết kế, đã trở thành một “sân khấu di động”, với những hình ảnh, đường nét thể hiện loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống ngay trong màu áo, nếp vải, qua đó tiếp cận công chúng, giới tiêu dùng thời trang trẻ một cách cách độc đáo.

Hành trình phát huy bản sắc

Theo một số nhà tư vấn, thực tế việc đưa các yếu tố văn hóa truyền thống vào thiết kế thời trang trẻ đương đại vẫn đang gặp nhiều rào cản. Phổ biến nhất là hiện tượng một số sinh viên, bạn thiết kế trẻ chưa nắm chắc kiến thức văn hóa, nhất là văn hóa bản địa, đã dẫn đến những sự nhầm lẫn trong cách khai thác, hoặc trực tiếp bị vay mượn ý tưởng từ nền văn hóa khác.

Thứ đến, là thực tế thiếu cơ hội tiếp xúc trực tiếp với đời sống văn hóa bản địa của nhiều bạn trẻ, cũng khiến nhiều mẫu thiết kế thời trang phối hợp mới chỉ dừng lại ở bề ngoài hình ảnh, màu sắc, mà chưa thể truyền tải trọn vẹn chiều sâu văn hóa truyền thống vào bên trong sản phẩm.

Ý tưởng dựa trên chiếc khăn mỏ quạ được thể hiện qua mẫu thiết kế mới

Cảnh báo của các nhà tư vấn, là nếu những nhầm lẫn, khai thác lệch hướng trong kết hợp truyền thống với đương đại không được chấn chính, thời trang Việt sẽ bị lung lạc, cảm hứng từ văn hóa di sản sẽ giảm sút, dần đánh mất lợi thế cạnh tranh từ đặc thù văn hóa.

Điều này, đã được các nhà quản lý chú ý, đề xuất nhiều chính sách khuyến khích bảo tồn và phát huy văn hóa qua nghệ thuật, trong đó có lĩnh vực thời trang; các trường đại học vận dụng đưa các tiêu chí, bản sắc dân tộc vào chương trình đào tạo, hướng sinh viên khai thác văn hóa di sản.

Đồng thời, hoạt động công nghệ số hiện nay cũng đang mở ra những kho tư liệu phong phú, giúp thế hệ trẻ thêm chủ động tiếp cận và nghiên cứu nghiêm túc về cơ hội ứng dụng văn hóa truyền thống vào thời trang đương đại.

Điều quan trọng và có tính quyết định, vẫn nằm ở tinh thần chủ động và trách nhiệm của nhà thiết kế. Khi họ thực sự hiểu, trân trọng và xây dựng được tình yêu với di sản văn hóa, những sản phẩm thời trang đưa ra mới có thể đạt đến độ chín về thẩm mỹ và ý nghĩa văn hóa.

Trong xu hướng toàn cầu hóa, yếu tố bản địa đang trở thành “vũ khí mềm” để các quốc gia khẳng định vị thế của mình; và thời trang Việt cũng là một lĩnh vực được khai thác với tinh thần đó: lấy văn hóa truyền thống làm nền tảng, hội nhập quốc tế bằng bản sắc riêng.

Những bộ sưu tập thời trang lấy cảm hứng từ hoa văn Đông Sơn, từ thổ cẩm Tây Nguyên hay nghệ thuật múa rối nước không chỉ tạo được ấn tượng thẩm mỹ, mà còn kể được câu chuyện văn hóa Việt Nam với thế giới.

Trên sàn diễn quốc tế, những thiết kế ấy minh chứng rõ ràng rằng, con người, đất nước Việt Nam không ngừng làm mới những di sản mà không đánh mất cội nguồn.

Đưa truyền thống di sản vào hơi thở đương đại, là lựa chọn cần thiết để thời trang Việt khẳng định bản sắc với hành trình hội nhập toàn cầu. Truyền thống và hiện đại trở thành hai mặt song hành của một vấn đề, giúp thời trang Việt thêm mạnh dạn bắt kịp các xu hướng đương đại, mà vẫn tự tin giữ trọn những yếu tố “hồn cốt Việt” bền vững và tinh tế.

NGỌC LINH - HƯƠNG GIANG