Thơm ngon hấp dẫn từ hạt dẻ

Thứ hạt giàu dinh dưỡng

Cứ cuối thu, độ nửa cuối tháng 8 Âm lịch là lúc hạt dẻ vào vụ. Hạt dẻ được trồng phổ biến ở các tỉnh miền núi phía Bắc, thích hợp với nền nhiệt độ thấp và có sức chịu lạnh rất cao. Nhắc đến hạt dẻ chắc nhiều người từng nghe quen với một số cái tên, vùng trồng trong nước như hạt dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng), hạt dẻ Sa Pa (Lào Cai). Và trong vòng chục năm trở lại đây có thêm hạt dẻ Quảng Lạc (Lạng Sơn) - nơi có sự phát triển rất nhanh về diện tích trồng cũng như sản lượng khai thác, kết hợp luôn cả khai thác du lịch dạng trải nghiệm tại vườn.

Ở nước ta, mọi người vẫn thường thưởng thức 2 loại hạt dẻ. Đầu tiên phải kể đến hạt dẻ ta (một số người gọi là hạt dẻ rừng), loại bé cỡ đầu ngón tay chủ yếu được rang nóng như một kiểu quà vặt. Phổ biến hơn là loại hạt dẻ to cỡ đầu ngón chân cái, thậm chí những cây được chăm sóc tốt cho hạt to hơn quả trứng gà so. Loại hạt dẻ này rất ngon, ngậy và nhiều dinh dưỡng nên rất được ưa chuộng. Hạt dẻ chứa nhiều tinh bột, chất béo, chất đạm và một số loại vitamin nhóm B và C nên cung cấp năng lượng dồi dào cho cơ thể. Nó còn hỗ trợ trong phòng chống ung thư, các triệu chứng giãn tĩnh mạch hay một số bệnh nam giới… Tuy nhiên, vì có hàm lượng tinh bột cao nên khi tiêu thụ nhiều cũng có khả năng tăng cân hay có thể có tác dụng với một số loại thuốc.

Quả hạt dẻ có lớp vỏ ngoài hình cầu với nhiều gai cứng, khi chín rụng, lớp vỏ gai này nứt ra để lộ bên trong những hạt nâu bóng. Mỗi quả có khoảng 1-2 hạt, nhưng quả to có tới tận 4 hạt. Việc chọn lựa hạt dẻ ngon cũng không khó. Nếu lớp vỏ có màu nâu đậm, còn phấn mỏng nghĩa là hạt dẻ mới được thu hoạch, còn tươi. Nắn hạt dẻ có độ cứng chắc thì đó là hạt dẻ chất lượng. Thịt hạt dẻ có loại màu vàng nhạt, có loại màu vàng mỡ gà cho vị bùi béo, thơm ngon, loại này thường được lựa chọn cho chế biến nhiều món ăn.

Ở nước ta hạt dẻ thường được bán nhiều từ cuối thu, tuy nhiên vào các mùa khác cũng không khó để mua vì chúng được nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan hay các nước châu Âu. Hạt dẻ là đam mê của những tín đồ ăn vặt, là lựa chọn của những người thiên về giá trị dinh dưỡng và là món ngon không thể bỏ qua trong gian bếp với nhiều món khoái khẩu.

Những món ngon đúng điệu

Có rất nhiều món ngon từ hạt dẻ mà các tín đồ ẩm thực chia sẻ với nhau, nhưng một trong những món “ngon bất biến” từ xưa tới nay là hạt dẻ rang nóng. Trước khi đem rang, người ta sẽ khứa một đường dọc trên thân hạt để khi chín đường cắt này nứt ra, dễ bóc vỏ. Hạt được đem luộc hoặc hấp chín, ở giai đoạn này ăn cũng đã rất ngon rồi. Nhưng để tăng hấp dẫn thì hạt dẻ sau đó tiếp tục được rang trên chảo gang với cát sạch để đẩy vị thơm lên đỉnh. Các tín đồ ẩm thực ưa sáng tạo còn đem hạt dẻ luộc đi rang muối, rang bơ, rang mật ong, ngào đường hay thậm chí làm mứt nữa.

Gà hầm sâm hạt dẻ là một món ăn quốc dân của người Hàn Quốc, ngon và bổ. Gà ta độ hơn 1kg sơ chế sạch, sau đó nhồi vào bụng gà hạt dẻ đã bóc vỏ, sâm tươi, vài củ tỏi, gạo nếp, thêm chút gia vị, rồi đổ nước ngập quá nửa thân gà đem hầm. Khi gà chín nhừ, người ta tách đôi để phần nhân quện cùng nước dùng, ăn như một loại cháo bổ dưỡng.

Người Việt thì thường hay đem hạt dẻ kho chung với móng giò, xương lợn hoặc kho thịt gà để ăn với cơm. Vị ngọt, thơm của hạt dẻ góp phần đẩy hương vị món ăn ngon hơn rất nhiều.

Nếu ai từng đi Sa Pa thì không lạ gì với món bánh hạt dẻ. Bánh này thoạt nhìn khá giống bánh Pía về kích cỡ và màu sắc, thậm chí bánh hạt dẻ cũng có “ngàn lớp” như bánh Pía vậy. Lớp vỏ “ngàn lớp” của bánh hạt dẻ là phần bột và phần hạt dẻ đã sên dường được cán đều lên nhau thành từng lớp, phần nhân là mứt hạt dẻ cùng với hạt dẻ chín nguyên. Bánh có vị ngọt nhẹ và ăn ngon nhất khi đem áp chảo (không dùng dầu mỡ) vàng hai mặt.

Hạt dẻ cũng được lựa chọn rất nhiều trong việc phối hợp làm nhân các loại bánh hoặc súp, nhất là ở phương Tây. Thời gian gần đây, phong trào tự làm sữa hạt của chị em lên rất cao và hạt dẻ cũng là một trong những lựa chọn hấp dẫn. Hạt dẻ được kết hợp với một số loại hạt giàu omega như macca, óc chó, hạnh nhân, hạt sen, hạt điều… tạo ra những vị sữa hạt khác nhau, thơm ngon và bổ dưỡng.

Người Pháp có món kẹo hạt dẻ Marron Glace rất nổi tiếng và đắt đỏ, từng có lúc lên đến hơn 200 Euro/hộp (cỡ 20 viên). Họ làm từ hạt dẻ loại ngon, sau khi lột vỏ sẽ bọc cố định từng hạt trong những chiếc túi lọc để tránh biến dạng rồi ngâm kỹ với nước muối pha loãng và tiến hành luộc. Sau công đoạn luộc, tiếp tục đem nấu với đường ở nhiệt độ phù hợp, công đoạn này có thể kéo dài nhiều ngày. Thành phẩm là kẹo hạt dẻ có màu vàng cánh gián vô cùng đẹp mắt, đường ngấm sâu vào hạt khiến viên kẹo trong veo mà vẫn giữ được hình dáng nguyên vẹn. Với độ thơm ngon và bổ dưỡng như vậy, hạt dẻ vừa là món ngon, vừa là đam mê của các “chiến thần” ẩm thực.