Thông tấn xã Giải phóng - Ngọn đuốc thông tin kiên cường trong lòng chiến trường miền Nam

Khu di tích Bia tưởng niệm Thông tấn xã Giải phóng nằm trên địa phận huyện Tân Biên, tỉnh Tây Ninh trở thành "địa chỉ đỏ" truyền thống của đội ngũ cán bộ, phóng viên TTXVN. Ảnh: Giang Phương/TTXVN

Nơi đây không chỉ là khu di tích mà còn là trái tim của một "tòa soạn báo" đặc biệt, nơi những người làm báo - chiến sĩ biến rừng sâu thành "mạch máu" thông tin, giữ dòng chảy tin tức không ngắt quãng giữa muôn trùng hiểm nguy của bom đạn kẻ thù.

TTXGP - cơ quan tiền phương của Việt Nam Thông tấn xã (nay là Thông tấn xã Việt Nam - TTXVN) đã kiên cường giữa chiến trường ác liệt và thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền trong suốt 15 năm gian khổ, từ ngày 12/10/1960 đến ngày 30/4/1975. Đó là một hành trình được viết bằng máu, trí tuệ và lòng quả cảm, khắc sâu vào lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam, trở thành ngọn đuốc soi sáng con đường chiến đấu của dân tộc.

Sứ mệnh lịch sử

Điện báo viên B8 Thông tấn xã Giải phóng đang thu phát tin. Ảnh: TTXGP

Ngày 12/10/1960, tại khu rừng Chàng Riệc (Tây Ninh), bản tin đầu tiên của Giải phóng xã (tên gọi tắt của TTXGP) được phát đi, chính thức đánh dấu sự ra đời của TTXGP. Từ đó, cơ quan này trở thành tiếng nói chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Không chỉ đưa tin, TTXGP còn là vũ khí tư tưởng sắc bén, phản ánh uy thế ngày càng lớn mạnh của phong trào cách mạng, khẳng định chính nghĩa của nhân dân Việt Nam, đồng thời vạch trần sự suy yếu của chế độ tay sai.

Những bản tin được ký hiệu GPX (Giải phóng xã), phát đối ngoại với hô hiệu LPA tiếng Anh (Liberation Press Agency), vang lên trên sóng điện dài 31 mét như một thông điệp gửi tới thế giới: “Tiếng nói chính thức của những người yêu nước miền Nam Việt Nam”. Từ rừng sâu Tây Ninh, những dòng tin ấy lan ra Hà Nội, sang các nước, trở thành bằng chứng sống động của một cuộc chiến tranh nhân dân chính nghĩa.

Phóng viên TTXGP tác nghiệp ở chiến trường Củ Chi. Ảnh: TTXGP

Trong suốt 15 năm khói lửa, ngôi nhà báo chí giữa chiến trường này đã nhiều lần phải di chuyển tránh sự càn quét của kẻ thù: Từ căn cứ Tây Ninh sang Mã Đà (Đồng Nai), thậm chí có lúc sang đất Campuchia. Thế nhưng, dù trong hoàn cảnh nào, dòng thông tin vẫn chảy liên tục, không ngừng nghỉ.

Khẩu hiệu “Làn sóng điện không bao giờ tắt” trở thành mệnh lệnh thiêng liêng với mọi phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên. Họ vừa cầm bút, vừa cầm máy ảnh, vừa cầm súng để bảo vệ căn cứ. Mỗi bản tin, mỗi bức ảnh được phát đi đều được đổi bằng mồ hôi, máu và cả sinh mạng. Các phóng viên TTXGP hiện diện ở mọi nơi: Trong các trận đánh, trong lòng dân bám trụ, nơi tiến công hay phòng ngự. Họ làm nên một dòng chảy thông tin bất khuất, trở thành bạn đồng hành tin cậy của những đoàn quân giải phóng.

Không tiếc máu xương và tuổi thanh xuân

Nhà báo Nguyễn Sỹ Thủy, nguyên phóng viên Thông tấn xã Giải phóng. Ảnh: Thu Hương/TTXVN

Sự kiên cường ấy được đánh đổi bằng những mất mát vô cùng lớn lao. Trong 15 năm tồn tại, hơn 200 cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên của TTXGP đã anh dũng ngã xuống. Đó là những con người tuổi đời còn rất trẻ nhưng kịp viết nên trang sử vàng bằng chính máu và sinh mạng của mình.

Nhà báo Nguyễn Sỹ Thủy (75 tuổi, nguyên phóng viên khóa GP10 của TTXGP) từng kể lại: “Không chỉ cầm súng để bảo vệ căn cứ, bảo vệ nơi trú đóng, tất cả phóng viên, kỹ thuật viên TTXGP đã có mặt tại những nơi chiến đấu ác liệt nhất và sẵn sàng hy sinh như những người lính”. Sự gan dạ, quả cảm của họ đã làm nên một tượng đài về người làm báo - chiến sĩ.

Còn nhà báo Bùi Thanh Liêm (77 tuổi, nguyên phóng viên chiến trường của TTXGP) xúc động nhớ lại: “Dù bom đạn trút xuống, dù gian khổ trăm bề, chúng tôi vẫn kiên quyết bám trụ, kịp thời phát đi những dòng tin nóng hổi từ chiến trường. Dòng thông tin TTX Giải phóng chưa bao giờ ngừng lại”. Sự quả cảm đó được Trung ương Cục miền Nam ghi nhận, khen tặng bằng 16 chữ vàng: “Cần cù dũng cảm, tự lực cánh sinh, khắc phục khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ".

Năm 2000, tại chính mảnh đất xưa, Bia tưởng niệm TTXGP được dựng lên trong khuôn viên Vườn Quốc gia Lò Gò - Xa Mát. Tấm bia giản dị mà thiêng liêng ấy ghi dấu sự hiện diện và hy sinh của một thế hệ nhà báo - chiến sĩ.

Trong những lần trở lại, nhiều phóng viên không khỏi bồi hồi. Nhà báo Trần Thanh Bình - Trưởng Cơ quan thường trú TTXVN tại Tây Ninh từng xúc động chia sẻ, lần đầu tiên đến viếng Bia tưởng niệm TTXGP tại Vườn Quốc gia Lò Gò - Xa Mát, lòng anh trào dâng xúc động. Nơi đây ghi dấu 15 năm chiến đấu, bám trụ và làm nhiệm vụ thông tin tuyên truyền của các thế hệ nhà báo cách mạng, nhiều người đã ngã xuống khi tuổi đời còn rất trẻ. Trong không gian yên tĩnh, sạch sẽ, được các chiến sĩ Biên phòng chăm sóc, thắp hương hằng tuần, anh càng thấm thía sự hy sinh lớn lao của những phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên… Các thế hệ đi trước đã sống trong rừng sâu, thiếu thốn đủ bề nhưng vẫn cầm bút, cầm máy ảnh, truyền đi từng dòng tin, bức ảnh nóng hổi từ mặt trận. Các bác, cô, chú đã viết nên bản hùng ca bằng chính máu và cuộc đời mình, góp phần vào sự nghiệp giải phóng, thống nhất đất nước.

Nhà báo Phạm Quang Hùng chia sẻ: "Hơn 15 năm công tác ở Trung tâm Thông tin TTXVN khu vực phía Nam, sau lần đầu đến viếng Bia tưởng niệm TTXGP vào năm 2011, tôi còn đến đây nhiều lần nữa, có lần đi cùng các cô, các chú phóng viên, điện báo viên TTXGP để làm chương trình truyền hình về lại chiến trường xưa, khi thì đi thực hiện tọa đàm giữa thế hệ trẻ của Trung tâm với những người giữ căn cứ và gần đây nhất là tổ chức kết nạp đảng viên mới của chi bộ ngay tại Bia tưởng niệm TTXGP vào đầu năm 2025. Cho dù đi lần đầu hay các lần sau, lần nào đến với Bia tưởng niệm TTXGP tôi cũng thấy xúc động, bởi mỗi lần đến đây là một lần hiểu thêm về mảnh đất này, những công việc mà thế hệ đi trước đã làm”.

Đoàn cán bộ nguyên là phóng viên chiến trường của Thông tấn xã Giải phóng chụp ảnh lưu niệm tại khu di tích Thông tấn xã Giải phóng - rừng Quốc gia Lò Gò - Xa Mát. Ảnh: Giang Phương/TTXVN

Với những đóng góp to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, TTXVN tự hào là cơ quan báo chí được ba lần đón nhận danh hiệu Anh hùng: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (năm 2001) và Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 2005) và năm 2020, TTXGP được phong tặng Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đây chính là sự ghi nhận của Đảng và Nhà nước đối với những đóng góp quan trọng của TTXVN trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Chủ tịch Hội cựu Chiến binh TTXVN, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin TTXVN khu vực phía Nam, ông Trần Tràng Dương từng nhấn mạnh: TTXVN là cơ quan báo chí có số lượng liệt sĩ nhiều nhất cả nước. Đặc biệt, TTXGP để lại một thế hệ anh hùng, kiên cường sống và chiến đấu ở cánh rừng Chàng Riệc. Các thế hệ sau phải tiếp nối truyền thống ấy. Chính tinh thần đó góp phần tạo nên bản lĩnh của TTXVN trong thời kỳ đổi mới và hội nhập với những bước tiến mạnh mẽ trong kỷ nguyên số.

Thanh Tân (TTXVN)