Thông tấn xã Việt Nam và Thông tấn xã Lào 'gắn bó keo sơn' cùng năm tháng

PV TTXVN chụp ảnh kỷ niệm với Chủ tịch Xuphanuvong và gia đình tại Phu khe Sầm Nưa năm 1972

Trong hành trình lịch sử đó, người làm báo TTXVN luôn thể hiện tinh thần tiên phong, sẵn sàng đến những nơi cách mạng cần, kể cả vượt Trường Sơn sang bên kia biên giới giúp nhân dân nước bạn Lào, với tinh thần “giúp nhân dân nước bạn tức là mình tự giúp mình” như Bác Hồ đã dạy.

Cùng đồng hành và phát triển

Sau hội nghị Giơnevơ 1954, trước yêu cầu thực hiện nhiệm vụ quốc tế tại Lào, hai phóng viên Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) là Trịnh Văn Hải và Nguyễn Thanh Bình đã đến vùng núi cao, vực thẳm giáp biên giới với Lào, để đưa tin về việc thực hiện Hiệp định đình chỉ chiến sự tại Lào, yêu cầu đối phương tôn trọng nền độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Lào, lực lượng Pathết Lào là lực lượng chính trị độc lập, có quân đội, có khu tập kết tại hai tỉnh Sầm Nưa và Phongxalỳ, đồng thời lên án chính quyền phái hữu Viêng Chăn, tay sai thực dân đế quốc phá hoại hiệp định.

Năm 1955, VNTTX tiếp tục cử hai phóng viên là Phạm Gia Lễ và Minh Trường sang Sầm Nưa đưa tin, chụp ảnh về vùng tập kết của lực lượng kháng chiến, về việc thành lập Đảng Nhân dân Cách mạng Lào 1955, về Đại hội Neo Lào Hăcxat 1956, về việc xây dựng khu căn cứ cách mạng Viêng Xay…

Những người đứng đầu ba phái ở Lào họp tại Cánh Đồng Chum-Xiêng Khoảng năm 1962 tìm giải chấm dứt chiến sự và thỏa thuận thành lập Chính phủ liên hiệp lần thứ hai. Đây là thắng lợi lớn của lực lượng cách mạng Lào liên minh, với lực lượng trung lập, yêu nước. Ngày 5/9/1962, Chính phủ Vương quốc Lào chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. VNTTX đã cử các phóng viên tin, ảnh, gồm các anh: Lâm Hồng Long, Kim Hùng, Hiệp Đồng, Lương Văn Hóa, cùng các kỹ sư vô tuyến, đem theo thiết bị thu phát, đến thủ phủ Khăng Khay, nơi Chủ tịch Xuphanuvông và một số thành viên Chính phủ ba phái làm việc, để kịp thời truyền tin, ảnh về số 5 Lý Thường Kiệt, Hà Nội.

Chuyên gia Xuân Cầu cùng đồng nghiệp KPL kiểm tra phim chụp tại mặt trận Cánh Đồng Chum- Xiêng Khoảng 1968.

Hiệp định ký chưa ráo mực, đế quốc Mỹ đã chỉ đạo chính quyền tay sai và phỉ Vàng Pao phá hiệp định, lôi kéo, đe dọa Hoàng thân Xuvanna Phuma và Koong Le. Trắng trợn hơn, chúng còn ám sát Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ Liên hiệp Kinim Phônxena và nhiều người Lào yêu nước.

Từ năm 1965, Mỹ thực hiện chiến tranh đặc biệt tăng cường ở Lào, cho máy bay đánh phá ác liệt vùng giải phóng. Để phản ảnh kịp thời cuộc đấu tranh quân sự, chinh trị, ngoại giao và khôi phục kinh tế vùng giải phóng, Thông tấn xã Lào ra đời ngày 6/1/1968.

Theo yêu cầu của bạn, VNTTX tiếp tục san xẻ người, thiết bị, vật tư sang giúp Lào. Các phóng viên: Đặng Kiên, Đỗ Văn Phượng, Nguyễn Hữu Công, Vũ Viết Thành, Ngô Minh Đạo, Nguyễn Tử Nên, Nguyễn Thế Nghiệp, Nguyễn Tiến Lực,Trần Oanh, Nguyễn Văn Thành… đã sang Sầm Nưa và một số tỉnh của Lào, vừa làm nhiệm vụ chuyên môn, vừa làm nhiệm vụ chuyên gia.

Đoàn cán bộ, phóng viên Thông tấn cùng các đồng nghiệp KPL đóng bản doanh tại hang động lớn ở Phu Khe, gần sự chỉ đạo tuyên truyền của Trung ương Đảng và Neo Lào Hăcxat.

Các thiết bị truyền dẫn thông tin tự động và bán tự động đặt trong hang sâu để KPL tiếp cận kịp thời với mạng thông tin quốc tế. Lán trại dựng tại cửa hang. Tin bài của KPL cung cấp cho đài phát thanh Lào, báo Lào Hăcxat và truyền về Tổng xã ở Hà Nội. Phóng viên VNTTX cùng bạn Lào đeo ba lô tư trang đến các trận địa phòng không, các xưởng máy, bệnh viện, trường học đặt trong hang núi; đến các bản làm vụ lúa chiêm, trèo đèo lội suối đến các bản rẻo cao có phong trào diệt thám báo, phỉ Vàng Pao, bắn rơi máy bay Mỹ… Trong mỗi chuyến đi tác nghiệp, ta và bạn cùng lấy tư liệu. Ta viết tin, bạn xem. Ta và bạn cùng làm, góp ý cho nhau. Tin cuối cùng là tin KPL, phát đi từ Sầm Nưa.

Tại khu vục bản doanh của cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên VNTTX thường xuyên có máy bay Mỹ quần đảo, bắn phá, đỉnh núi bị bom đạn bạt đi trắng xóa. Lán trại tại cửa hang hư hại, phải sửa đi, sửa lại nhiều lần. Có lần, tổ phóng viên Thông tấn tại Xiêng Khoảng đang phát tin về tổng xã Phu Khe, thì bị bom Mỹ đánh sát hầm, đất đá, đài thu phát tin đè lên người. Phóng viên Nguyễn Tử Nên bị ù tai, máu từ mũi chảy ra. Còn tổ phóng viên Thông tấn tại tỉnh Khăm Muộn làm việc trong hang, không ít lần bị bom bi con lăn từ cửa hang xuống phát nổ. Sau những lần máy bay Mỹ trút bom, bắn phá, anten trên cao bị đứt, ta và bạn trèo lên cây mắc lại, rồi tiếp tục làm việc. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, cánh sóng Thông tấn từ Phu Khe về Hà Nội và ngược lại, không một phiên đứt đoạn!

Tổng Bí thư Cayxon Phômvihan thăm Phòng điện vụ của VNTTX năm 1973.

Nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ra đời ngày 2/12/1975. Từ chiến khu Viêng Xay, các cơ quan Trung ương bạn chuyển về thủ đô Viêng Chăn. VNTTX cử nhiều cán bộ sang Viêng Chăn mở lớp đàò tao nghiệp vụ báo chí bài bản cho KPLvà các báo ở Lào; cử nhiều cán bộ, kỹ sư kỹ thuật Thông tấn sang Viêng Chăn cùng cán bộ kỹ thuật KPL khảo sát địa hình, tìm địa điểm xây dựng trung tâm thu phát tin tại Noong Thà, lắp đặt 5 máy thu phát tin teletype T.1000 thay loại cũ T.100.

Được TTXVN trợ giúp, đến nay cơ sở vật chất kỹ thuật KPL tiến thêm bước mới với việc sử dụng máy vi tính nối mạng internet, việc thu phát tin với nước ngoài và với các phân xã trong nước kịp thời, thuận tiện.

Những năm chiến tranh ác liệt, ngoài bản tin đối nội, KPL cần có bản tin đối ngoại, nhưng bạn chưa đủ nhân lực, vật tư, thiết bị kỹ thuật đảm nhiệm. Theo yêu cầu của Trung ương Neo Lào Hăcxat, từ năm 1969, VNTTX gúp bạn làm bản tin tiếng Anh, vươn tầm hoạt động ra ngoài biên giới. Xuất xứ ghi trên từng tin Samneua (KPL..). Sau năm 1975, KPL chuyển vào Viêng Chăn, tiêu đề tin ghi Vientiane (KPL…), thực tế tin phát từ Hà Nội vào 9 giờ GMT (16 giờ Hà Nội) trên tần số sóng ngắn, gây sự ngỡ ngàng đối với nhiều hãng tin phương Tây khi đó, góp phần nâng cao vị thế của Neo Lào Hăcxat.

Năm 1978, sau 3 năm chủan bị đủ cơ sở vật chất, kỹ thuật, TTXVN tiếp tục cử chuyên gia sang Viêng Chăn, cùng đồng nghiệp KPL làm bản tin đối ngoại tiếng Anh.

Kể sao hết việc làm, tình nghĩa

Tính từ khi phóng viên VNTTX đầu tiên sang Lào, cùng bạn Lào tác nghiệp, đến nay đã tròn 70 năm. Nếu tính từ khi KPL ra đời, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa TTXVN và KPL cũng đã hơn nửa thế kỷ, kể sao hết việc làm và tình nghĩa cao đẹp.

Sau ngày nước bạn Lào hoàn toàn giải phóng, thiết lập chế độ mới CHDCND, tôi có nhiều lần cùng cán bộ, phóng viên, kỹ thuật viên sang thăm lại chiến trường xưa. Buổi gặp mặt các đồng nghiệp KPLtừng làm việc bên nhau, thay mặt anh em tôi giới thiệu: “Chúng tôi là cựu chuyên gia TTXVN vui mừng được trở lại thăm…”. Đồng chí Vănthoong Phônchănhương, nguyên Tổng giám đốc KPL, nắm chặt tay tôi, nói: “Xin cho phép tôi đính chính. Đây là các đồng chí A Vu Xổ TTXVN thăm Lào. Tiếng Lào, nghĩa từ A Vu Xổ thân thiết, gắn bó mãi bên nhau, cao hơn từ “ xiều xan” (chuyên gia)”.

Chuyên gia Nguyễn Thế Nghiệp tặng sách “Vững bền hơn núi hơn sông” cho Nguyên TGĐ KPL Khampheui Philapha.

Sách “TTXVN & KPL- Trưởng thành cùng năm tháng”, NXB Thông tấn xuất bản năm 2011, có 274 trang, in khổ 16x24cm, bằng hai ngữ Việt và Lào, bìa cứng, bắt mắt. Ngoài những bài viết của những đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo TTXVN, các cựu chuyên gia TTXVN giúp Lào, còn có nhiều bài viết của Tổng giám đốc, nguyên Tổng giám đốc và bài viết của các cán bộ, các đồng nghiệp KPL.

Nguyên Tổng giám đốc (TGĐ) Vănthoong Phônchănhương, có 20 năm đảm nhiệm Phó TGĐ, rồi TGĐ KPL, từng làm việc với cố TGĐ Đào Tùng, nguyên các TGĐ Đỗ Phượng, Hồ Tiến Nghị, Lê Quốc Trung và các đồng chí lãnh đạo kế tiếp. Đồng chí nói, đây là những người bạn thủy chung, hết lòng trong quan hệ hợp tác giúp đỡ KPL về cơ sở vật chất kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ và kinh nghiêm vô giá để KPLtừng bước phát triển như ngày nay. Quan hệ hợp tác giúp đỡ lẫn nhau giữa KPL và TTXVN là tấm gương tốt, hiếm có trên thế giới.

Bài viết của Nguyên TGĐ Bun Têng cho biết, năm 1960, ông là sinh viên năm thứ 3 trường Nghệ thuật quốc gia Lào. Sau cuộc đảo chính ở Viêng Chăn, ông cùng nhiều thanh niên, sinh viên ra vùng giải phóng Xiêng Khoảng. Năm 1962, được cử đi học nhiếp ảnh tại VNTTX ở Hà Nội. Trở lại Khăng Khay, ông được phóng viên tin Nguyễn Tử Nên giúp đỡ cách viết tin, được phóng viên ảnh Kim Hùng giúp đỡ nghiệp vụ nhiếp ảnh. “Các anh thương yêu chúng tôi như anh em ruột”, ông tâm sự.

Còn trong bài viết “Ký ức không bao giờ quên”, Phó TGĐ Xunthon Khănthavông viết: Quan hệ KPL và TTXVN là mẫu mực, vững chắc và trong sáng. Năm 1979 ông được cử đi học lớp bổ túc nghiệp vụ phóng viên lần thứ nhất do TTXVN mở tại Viêng Chăn. Thầy Trương Đức Anh và các thầy đã nhiệt tình truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm viết tin bài, biên tập, không kể trên lớp hay trong giờ nghỉ.

Những hạt giống mà KPL và TTXVN gieo trồng đã trở thành cây xanh tươi tốt, đang đơm hoa kết trái khắp trên đất Lào. Nhiều người đã trở thành cán bô chủ chốt của ngành thông tin, tuyên truyền và báo chí Lào .

Phó TGĐ Khểmthoong Xanuban viết bài “Người thầy của tôi”, chia sẻ: Năm 1962, tốt nghiệp Đại học sư phạm I Hà Nội, ông về nước làm giáo viên hai năm, rồi được điều về KPL. Bác Đỗ Văn Phượng, Trưởng phân xã TTXVN tại Lào lúc đó, đã gần gũi, chỉ bảo cho ông nhiều kinh nghiệm về viết tin, bài. Năm 1986, ông đi công tác cơ sở dài ngày tại tỉnh Luông Phabang, kinh tế gia đình khó khăn, bác Phượng đã giúp gia đình ông tiền, gạo, ngày tết Việt Nam gửi cho bánh chưng, thịt mỡ dưa hành. Ông vô cùng biết ơn bác Phượng, người thầy thân kính…

Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone tiếp Tổng Giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang.

Mới đây, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại Lào của Đoàn đại biểu Thông tấn xã Việt Nam, do Tổng Giám đốc Vũ Việt Trang làm Trưởng đoàn, chiều 20/11/2024, tại thủ đô Vientiane, Thủ tướng Chính phủ Lào Sonexay Siphandone đã thân mật tiếp Đoàn.

Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone tiếp Tổng Giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang.

Tại buổi tiếp, Tổng Giám đốc Vũ Việt Trang báo cáo với Thủ tướng Chính phủ Lào về mối quan hệ hợp tác truyền thống, gắn bó thủy chung giữa hai cơ quan thông tấn quốc gia của Việt Nam và Lào cả trong thời kỳ đấu tranh gian khổ cho đến công cuộc bảo về xây dựng đất nước ngày nay. Hai hãng thông tấn luôn đồng hành, hỗ trợ nhau trong thực hiện nhiệm vụ thông tin tuyên truyền, khẳng định vai trò là cơ quan thông tấn quốc gia tin cậy tại hai nước.

Tổng Giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang và TGĐ KPLVanasin Simavông trao đổi biên bản hợp tác.

Hiện nay TTXVN và KPL đang triển khai hiệu quả Thỏa thuận hợp tác nghiệp vụ giai đoạn 2022-2025 trên các lĩnh vực: Trao đổi thông tin, hỗ trợ nghiệp vụ và trang thiết bị kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn và phối hợp tuyên truyền nhân các sự kiện trọng đại, các ngày lễ lớn của hai nước.

Thủ tướng Sonexay Siphandone đánh giá cao mối quan hệ hợp tác truyền thống, hiệu quả, thiết thực giữa TTXVN và KPL, góp phần củng cố và tuyên truyền mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước Lào-Việt Nam. Thủ tướng Sonexay Siphandone cảm ơn TTXVN đã hỗ trợ, giúp đỡ KPL toàn diện trên các lĩnh vực; thể hiện rõ mối quan hệ gắn bó mật thiết giữa hai cơ quan Thông tấn Lào-Việt Nam, góp phần tăng cường thắt chặt và phát triển hơn nữa mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước.

Thủ tướng Chính phủ Lào đề nghị TTXVN và KPL tiếp tục duy trì mối quan hệ gắn bó mật thiết, hiệu quả; giúp đỡ để KPL theo kịp sự phát triển của truyền thông số hiện nay.

Nguyễn Thế Nghiệp