Thông tin chi tiết về quy hoạch khu vực quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục

Khu vực đài phun nước ở Quảng trường Đông Kinh-Nghĩa Thục. (Ảnh: TTXVN)

Ngày 19/3, thực hiện chỉ đạo của Trung ương, Thành ủy, UBND TP. Hà Nội về triển khai nghiên cứu, đầu tư xây dựng các không gian công cộng xung quanh hồ Hoàn Kiếm, phục vụ cộng đồng, UBND quận Hoàn Kiếm thông tin về việc Quy hoạch khu vực quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục và Khu vực không gian công cộng phía Đông Hồ Hoàn Kiếm, cụ thể như sau:

Về vị trí, hiện trạng, khu vực Quảng trường Đông Kinh – Nghĩa Thục có tổng diện tích dự kiến khoảng 1,2 ha, phạm vi ranh giới Phía Bắc giáp phố Hàng Gai và Cầu Gỗ; Phía Nam giáp mép hồ Hoàn Kiếm và nhà Thủy tọa; Phía Đông giáp phố Hồ Hoàn Kiếm; Phía Tây giáp tòa nhà Hồng Vân - Long Vân.

Hiện trạng gồm quảng trường là hiện trạng đất giao thông và tòa nhà Trung tâm thương mại - dịch vụ - ăn uống Hồ Gươm do Tổng công ty vận tải Hà Nội (Transerco) đang quản lý, vận hành, được xây dựng từ năm 1991-1993 (diện tích đất khoảng 390 m2, diện tích sàn sử dụng khoảng 1.600 m2).

Khu vực không gian công cộng phía Đông hồ Hoàn Kiếm có tổng diện tích dự kiến khoảng 2,14 ha, có phạm vi ranh giới phía Tây giáp hồ Hoàn Kiếm và đường Đinh Tiên Hoàng; phía Bắc giáp khu dân cư hiện có; phía Đông giáp phố Lý Thái Tổ; phía Nam giáp phố Trần Nguyên Hãn.

Hiện trạng khoảng 54 chủ sử dụng nhà đất, trong đó bao gồm: 12 tổ chức, cơ quan, đơn vị (Sở Văn hóa và Thể thao, Tổng công ty Điện lực Hà Nội, Viện Văn học, Chi cục Dân số Hà Nội, Hội Người mù Hà Nội, Văn phòng giao dịch Kho bạc Nhà nước, Khách sạn Điện lực, Tổng công ty Điện lực Miền Bắc, Công ty truyền tải điện số 1, Trụ sở Ban tiếp công dân TP và 2 Hợp tác xã hiện là nhà chuyên dùng) và khoảng 42 hộ dân.

Theo UBND quận Hoàn Kiếm, số liệu trên cơ sở điều tra sơ bộ đến thời điểm hiện tại, số liệu chính xác sẽ có sau khi vào đo đạc điều tra khảo sát và thu thập đầy đủ hồ sơ nhà đất của các hộ dân.

Về định hướng quy hoạch, theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011, Khu vực Hồ Gươm và vùng phụ cận (A5), chức năng định hướng chung là đất phố cũ, trong đó đã định hướng chính về không gian: Bảo tồn hình ảnh đặc trưng của khu vực Hồ Gươm; Cải thiện các cảnh quan xung quanh hồ Gươm, bảo tồn tôn tạo, quản lý bảo vệ theo Luật Di sản văn hóa, xung quanh các công trình di tích có giá trị, trên các tuyến phố Đinh Tiên Hoàng, Lý Thái Tổ, Hàng Khay,... và xung quanh các quảng trường công cộng như quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, quảng trường khu vực tượng đài vua Lý Thái Tổ...

Bảo tồn, tôn tạo không gian kiến trúc cảnh quan các công trình có giá trị về lịch sử, văn hóa, cách mạng như: đền Ngọc Sơn, đền Bà Kiệu, Bưu điện Hà Nội, trung tâm thương mại Tràng Tiền, khu vực tượng đài Cảm tử để Tổ quốc quyết sinh...;

Di dời một số đơn vị và cơ quan để quy hoạch, cải tạo nâng cấp mở rộng trụ sở các cơ quan của TP. Hà Nội như: Thành ủy, UBND TP. Hà Nội, HĐND TP. Hà Nội...; Bổ sung các công trình phục vụ tiện ích công cộng phục vụ du lịch, văn hóa chất lượng cao.

Cải thiện điều kiện về hạ tầng đô thị và môi trường cho khu vực. Bảo tồn tôn tạo không gian mặt nước cây xanh, kết nối khu vực hồ Gươm với khu vực phố cổ, phố cũ, khu Hoàng thành Thăng Long và sông Hồng. Phát triển thêm các vườn hoa, tiểu cảnh, lối đi bộ tại những không gian cải tạo xây dựng lại các công trình trong khu vực….

Khuyến khích thực hiện đề án di dời một số văn phòng, trụ sở cơ quan cấp Bộ, trụ sở cơ quan trực thuộc Chính phủ, các công ty, tổng công ty nhà nước. Quỹ đất sau khi di dời sẽ khai thác để xây dựng: Trụ sở của các cơ quan đầu não về chính trị - hành chính của UBND TP. Hà Nội, hệ thống các công trình công cộng như công viên, công trình văn hóa, hoặc các tiện ích đô thị như bãi đỗ xe, bến tàu điện, quảng trường, trục đi bộ...

Khuyến khích cải tạo các khu nhà ở cũ, tạm, không có giá trị nằm bên trong lõi các khu phố; chuyển đổi xây dựng các công trình văn hóa, dịch vụ và phục vụ cho tái định cư.

Cho phép có điều kiện chuyển đổi chức năng sử dụng đất ở sang đất dịch vụ, phải đáp ứng được các yêu cầu về hạ tầng như: bãi đỗ xe, quảng trường xung quanh...

Cụ thể hóa Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, Theo Quy hoạch phân khu đô thị H1-1B (khu vực hồ Gươm và phụ cận), tỷ lệ 1/2.000 đã được UBND TP. Hà Nội phê duyệt tại Quyết định số 1360/QĐ-UBND ngày 19/3/2021, cũng được định hướng: Là không gian giao thoa văn hóa Đông - Tây, văn hóa Việt- Văn hóa quốc tế, gắn kết và chuyển tiếp không gian phố Cổ - phố Cũ; Khu vực cốt yếu của quy hoạch là Hồ Gươm với cụm di tích đền Ngọc Sơn - Tháp Bút và vườn hoa xung quanh hồ; tạo lập cảnh quan thống nhất, hợp nhất, hình thành không gian lý tưởng cho người đi bộ;

Tổ chức không gian đi bộ khu vực đường Đinh Tiên Hoàng...; trong các khu vực cảnh quan điểm nhấn có Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, khu vực Hồ Gươm; trục Đinh Tiên Hoàng đến vườn hoa đền Bà Kiệu, từ hồ tới khu Phố Cổ, từ Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục ra hồ được xác định nằm trong hướng điểm nhìn quan trọng; Duy trì các hoạt động văn hóa, lễ hội, sinh hoạt cộng đồng tại các không gian mở; phát huy giá trị hệ thống di tích trên cơ sở gắn kết với các khu đi bộ, tham quan, du lịch.

Đến nay, tại đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1668/QĐ-TTg ngày 27/12/2024 cũng xác định: Nghiên cứu bảo tồn, cải tạo, chỉnh trang và sắp xếp, tổ chức không gian khu vực Hồ Gươm theo hướng có nhiều không gian công cộng; Trụ sở Thành ủy, UBND, HĐND TP tại khu vực xung quanh Hồ Gươm.

Về quy hoạch đường sắt đô thị: Dọc theo phố Đinh Tiên Hoàng ở phía Tây xây dựng tuyến đường sắt đô thị số 2 (đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) đi ngầm.

Tuyến đường sắt đô thị số 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo đã được UBND TP. Hà Nội phê duyệt dự án đầu tư tại Quyết định số 2054/QĐ-UBND ngày 13/11/2008 với các thông số: Chiều dài tuyến khoảng 11,5 km (đi trên cao khoảng 2,6 km, đi ngầm khoảng 8,9 km). Trên tuyến có 10 nhà ga với 3 ga trên cao và 7 ga ngầm (trong đó có ga C9).

Đối với ga C9: Theo phương án đã được Thường trực Chính phủ thống nhất tại Thông báo số 328/TB-VPCP ngày 14/10/2022, ga C9 xây dựng ngầm dưới đường Đinh Tiên Hoàng, phía trước các khu đất của Tổng công ty Điện lực Hà Nội, Tổng Công ty Điện lực miền Bắc, UBND TP. Hà Nội.

Ngày 16/12/2024, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1578/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng tuyến đường sắt đô thị thành phố Hà Nội tuyến 2, đoạn Nam Thăng Long – Trần Hưng Đạo. (Hiện nay Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội đang triển khai lập hồ sơ phương án tuyến đoạn ga C8-C10 và tổng mặt bằng nhà ga C9 để trình cấp thẩm quyền phê duyệt).

Từ sau khi UBND quận Hoàn Kiếm triển khai thực hiện Đề án tuyến phố đi bộ xung quanh Hồ Hoàn Kiếm, Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục nói riêng và các không gian mở xung quanh khu vực Hồ Hoàn Kiếm nói chung (khu vực tượng đài Lý Thái Tổ, vườn hoa Lý Thái Tổ, khu vực Đền Ngọc Sơn, Đền Bà Kiệu…), đã tạo ra không gian công cộng, sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, vui chơi cho nhân dân Thủ đô vào các ngày cuối tuần và các ngày lễ lớn, kỷ niệm trọng đại của Thủ đô Hà Nội. Có thể nói Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục và các không gian công cộng xung quanh hồ không chỉ là một địa điểm văn hóa, lịch sử mà còn là nơi giao lưu, gắn kết cộng đồng, phục vụ đời sống văn hóa, tinh thần của Nhân dân.

Do đó, việc nghiên cứu và xây dựng 2 khu vực quảng trường, không gian công cộng nêu trên sẽ góp phần nâng cao giá trị lịch sử vốn có về văn hóa, lịch sử, kết nối 2 khu vực rất quan trọng: Khu di tích Quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm (phía Nam) với khu vực di tích Quốc gia Khu phố cổ (phía Bắc); góp phần cụ thể hóa định hướng của các quy hoạch được duyệt.

Riêng khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm được nghiên cứu, thực hiện theo mô hình TOD trong việc triển khai tuyến đường sắt đô thị ngầm (tuyến số 2 - đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo) gắn với nhà ga ngầm C9 tại phía Tây khu đất (bao gồm các hệ thống lối lên xuống nhà ga tại khu vực này), góp phần tăng cường hạ tầng kỹ thuật đô thị và không gian công cộng, phục vụ cộng đồng nhân dân Thủ đô, phù hợp với chủ trương, chỉ đạo của Trung ương, Thành ủy, UBND TP. Hà Nội và định hướng tại đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045 tầm nhìn đến năm 2065 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 27/12/2024.

Về triển khai dự án và tiến độ giải phóng mặt bằng, quy trình triển khai dự án; cơ chế chính sách giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tạm cư cho các tổ chức, hộ gia đình trong phạm vi dự án đầu tư; quỹ đất dự kiến bố trí tái định cư: Hiện đang được các Sở ngành TP và các địa phương có liên quan khẩn trương nghiên cứu, đề xuất, báo cáo UBND TP. Hà Nội theo chỉ đạo, đảm bảo tiến độ di dời theo đúng kế hoạch đề ra.

Đối với việc lập Quy hoạch 2 khu vực không gian công cộng nêu trên và hoàn chỉnh các thủ tục về đầu tư, triển khai dự án sẽ được các Sở, ngành TP, UBND quận Hoàn Kiếm, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội và các nhà tư vấn, chuyên gia thực hiện khẩn trương, tuân thủ các quy định của pháp luật, đặc biệt sẽ được triển khai trên cơ sở các cơ chế đặc thù đã được Quốc hội ban hành tại Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 (Điều 5-6) về việc thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP. Hà Nội, TPHCM và Luật Thủ đô 2024 (Điều 31).

Dự kiến sẽ giải phóng mặt bằng tòa nhà “Hàm cá mập” trước 30/4/2025 và giải phóng mặt bằng khu vực phía Đông hồ Hoàn Kiếm trước 2/9/2025.

Minh Thắng