Thông tin mới nhất về 2 chiếc thuyền cổ được tìm thấy ở Bắc Ninh

2 chiếc thuyền cổ được phát hiện thế nào?

Vị trí 2 chiếc thuyền cổ được phát hiện là tại khu phố Công Hà, phường Hà Mãn, thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, trong khuôn viên của một hộ dân. Theo đó, vào cuối năm 2024, khi hộ gia đình này tiến hành sửa sang lại ao trong khuôn viên nhà mình, khi máy múc nạo vét bùn ở dưới đáy ao thì chạm phải vật thể lạ, sau khi cẩn thận phát lộ dần thì hình ảnh vật thể dần hiện ra trông giống như chiếc thuyền với chiều dài thân thuyền lên tới hàng chục mét. Chủ nhà vốn là người có chút kiến thức về cổ vật và có tìm hiểu về lĩnh vực này, vì ngờ rằng đây có thể là một di vật khảo cổ nên quyết định tạm dừng lại hoạt động của máy xúc và thông báo với chính quyền địa phương.

Ngay khi tiếp nhận thông tin này từ chính quyền địa phương, Sở VHTT&DL Bắc Ninh đã phối hợp với Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam trao đổi, bàn bạc và xác định cần phải tiến hành công tác khai quật, khảo cổ khẩn cấp. Dựa trên đánh giá ban đầu từ các chuyên gia, có tới 2 chiếc thuyền tại khu vực này và cả hai đều là dạng thuyền lớn, có thiết kế độc đáo và giá trị về mặt khảo cổ học. Đáng chú ý, khu vực này nằm trên dòng sông Dâu - một nhánh của sông Đuống chảy sát bờ phía Tây của thành Luy Lâu xưa.

Nét độc đáo của 2 chiếc thuyền cổ

Theo quan sát và nhận định ban đầu từ các chuyên gia trong lĩnh vực khảo cổ, văn hóa và lịch sử thì hai chiếc thuyền cổ này có quy mô khá lớn, mỗi thuyền có chiều dài tới 16m, chiều ngang khoảng 2m. Cả hai thuyền đều được chia thành 6 khoang và có kết cấu liên kết với nhau rất kiên cố bằng một thanh giằng cố định bằng gỗ ở trên mũi thuyền. Trong lịch sử phát lộ các di vật khảo cổ trong nước thì đây là hai chiếc thuyền có kích cỡ thuộc vào hàng lớn nhất. Trên mỗi khoang thuyền vẫn còn một số vật liệu lắng xuống và bám chặt vào cạnh, đáy thuyền. Giới nghiên cứu sẽ đem các mẫu đất, vật liệu còn lưu giữ ở các khoang này đi phân tích tỉ mỉ.

Phía Viện Khảo cổ học cho biết, kích cỡ lớn và kết cấu độc đáo chính là điều đặc biệt của 2 chiếc thuyền này, khác với những thuyền buôn nhỏ, nông, có kết cấu độc mộc thông thường. Hiện chưa thể rõ niên đại xuất hiện của 2 chiếc thuyền mà còn phải chờg kết quả lấy mẫu phân tích Carbon-14 cùng một số nghiên cứu liên quan khác.

Làm rõ giá trị khảo cổ và lịch sử

Do bị vùi sâu dưới lớp nước, bùn, đất lâu năm hiện trạng hình dáng cả 2 chiếc thuyền vẫn gần như được lưu giữ nguyên vẹn, chỉ có điều việc khai quật cần phải hết sức thận trọng bởi thuyền được làm từ gỗ, dễ bở mục và vỡ nếu tác động vật lý không cẩn thận. Theo tiết lộ từ các chuyên gia thì những người thợ khi khai quật chỉ được dùng nguyên liệu làm từ gỗ để gạn bỏ, cào đi lớp bùn đất bám vào xung quanh và bên trong cả 2 thuyền. Việc bảo quản 2 chiếc thuyền sau khi khai quật cũng được các chuyên gia lưu ý, trong đó có yêu cầu tránh phơi nắng trực tiếp. Tuy vậy việc đưa cả 2 chiếc thuyền này lên trên hẳn mặt đất cũng được cảnh báo là dễ dẫn đến hư hỏng.

Chia sẻ về điều này trên mạng xã hội, nhà sử học Dương Trung Quốc thì ông đã nhận được thông tin về việc phát hiện 2 chiếc thuyền này từ trước Tết và đây là một phát hiện thú vị. Cấu trúc liên kết giữa 2 chiếc thuyền này cũng có thể là cách để tạo ra thuyền 2 thân, điều này sẽ được các chuyên gia làm rõ sau khi phân tích và nghiên cứu. Nhà sử học Dương Trung Quốc mới đây cũng đã xuống hiện trường và nhận thấy lòng thuyền có dấu tích của nhiều loại hạt cây, bên ngoài thuyền chưa khai quật nên chưa thấy các loại hình hiện vật khác. Trước đó trong quá trình cho máy xúc dọn ao, gàu xúc đã "gọt" mất một đoạn dọc thành thuyền dài khoảnh 30-40cm nhưng nhìn chung thuyền vẫn còn khá nguyên vẹn. Chuyên gia xác định chiếc thuyền đầu tiên phát lộ có thể được làm từ gỗ táu, còn chiếc thứ 2 hiện vẫn đang khai quật chưa lộ hết.

Được biết hiện các chuyên gia của Viện Khảo cổ, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học đã khoanh vùng và tiến hành khai quật cả hai thuyền. Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cũng đã thị sát và chỉ đạo khai quật sớm, bảo quản tốt nhất. Dự kiến một cuộc hội thảo sẽ được tổ chức để bước đầu đánh giá và có phương án xử lý đối với 2 hiện vật này.

Nhà sử học Dương Trung Quốc tiết lộ, 2 chiếc thuyền được phát hiện ở độ sâu 4m và xem bản đồ của Google thì thấy khá rõ dấu tích của con sông cổ, địa điểm gắn với khu vực giàu di sản của vùng Luy Lâu xưa.

Theo các nguồn tư liệu ghi chép lại, Luy Lâu là tòa thành cổ nằm bên bờ sông Dâu xưa, vốn là trụ sở của quận Giao Chỉ và thủ phủ của cả Giao Châu; là trung tâm chính trị, kinh tế, thương mại; trung tâm tôn giáo cổ xưa của Việt Nam. Đây là đô thị lớn vào loại bậc nhất ở miền Bắc Việt Nam, có số lượng và loại hình di tích, di vật phong phú, đa dạng với các khu di tích khác trong giai đoạn lịch sử 10 thế kỷ đầu Công Nguyên.

Trên cơ sở kết quả khai quật được tiến hành trước đây, các chuyên gia khẳng định, Luy Lâu là một trung tâm luyện kim, đúc đồng lớn rất có giá trị trong nghiên cứu về quy trình đúc trống đồng của người Việt cổ và sức sống mạnh mẽ của văn hóa Đông Sơn trong dòng chảy lịch sử dân tộc. Do đó, việc tiếp tục thực hiện các cuộc nghiên cứu khai quật di tích công xưởng này tại thành cổ Luy Lâu là rất cần thiết, nhằm tìm hiểu một cách toàn diện các hoạt động liên quan đến luyện kim, đúc đồng tại đây.

Vy An (ảnh: Bắc Ninh toàn cảnh)