Thông tin tiếp về việc khai thác cát có nguy cơ gây sạt lở tuyến đê biển quốc gia: Vẫn ồ ạt hút cát và xuất hiện dòng chảy sát bờ

Tàu, thuyền vẫn thường xuyên khai thác cát gần khu vực nuôi thủy sản và tuyến đê biển quốc gia ở thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước (Ảnh chụp sáng ngày 8/1/2022) - Ảnh: N.B

Xuất hiện dòng chảy sát bờ sông

Sau một vài hôm ngưng nghỉ, thì hoạt động khai thác cát trên sông Hiếu, đoạn gần khu vực nuôi thủy sản và tuyến đê biển quốc gia ở thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong lại tái diễn. Đặc biệt, trong 2 ngày từ 7 - 8/1/2022, xuất hiện nhiều lượt tàu, thuyền đến khai thác ở đây. Ngoài những thuyền nhỏ từ 10 - 15 khối còn xuất hiện thêm tàu lớn khoảng 30 khối đến khai thác cát.

Tàu, thuyền đến hút cát khu vực này thường đi theo đoàn từ 2 - 3 chiếc, neo đậu sát nhau và thản nhiên khai thác. Những chiếc vòi hút cát có đường kính lớn được cắm sâu xuống lòng sông hút cát bơm lên tàu, thuyền. Tiếng máy nổ cộng hưởng từ nhiều thuyền vang rền cả một vùng; nước sông đục ngầu và cát liên tục được chuyển đi nơi khác khiến người dân bất bình, lo sợ, xót xa. Người dân, Ban điều hành thôn Bắc Phước cũng chỉ biết đứng trên bờ dùng điện thoại quay lại việc hút cát để làm bằng chứng, phản ánh lên các cấp.

Từ ngày 7/1/2022 đến nay, trên đoạn sông này xuất hiện nhiều phao đánh dấu (kiểu như phao luồng khai thác), phía đuôi mỗi chiếc tàu, thuyền khai thác cát vẫn cắm một lá cờ màu đỏ (dạng cờ lễ hội). Tàu, thuyền cứ thế thản nhiên ngược xuôi khai thác cát. Việc tàu, thuyền tập trung hút cát tại một khu vực có thể tạo ra những chiếc hố sâu, vực thẳm làm thay đổi kết cấu địa chất đáy sông, tác động đến dòng chảy.

Theo quy luật tự nhiên, dòng chảy sông, suối thường xuất hiện giữa dòng và khi có tác động lớn làm thay đổi hiện trạng vốn có thì nó mới thay đổi dòng chảy. Theo các bậc cao niên thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước thì bao quanh cù lao Bắc Phước đều có các bãi cát bằng phẳng, thoải dần ra giữa dòng sông Hiếu và Thạch Hãn. Từ trước đến nay, các bãi cát này là nơi sinh sôi, trú ngụ của tôm, cua, cá và ngêu, sò, trìa giúp người dân có thêm thu nhập, đồng thời có tác dụng bảo vệ hệ thống đê bao bờ ở các ao hồ nuôi thủy sản và tuyến đê biển quốc gia trước tác động triều cường, ngăn xói lở, bảo vệ dân sinh. Thế nhưng những năm gần đây, đặc biệt là hơn một tháng qua, tàu thuyền rầm rộ hút cát đã khiến dòng chảy đoạn qua khu vực làng Duy Phiên, thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước có sự thay đổi. Đã xuất hiện dòng chảy từ phía thượng nguồn đổ về chạy dài, xoáy sát bờ sông gây nguy cơ sạt lở đê.

“Trước đây, khu vực bãi cát ngay sát hồ nuôi thủy sản của tôi khá cạn, bằng phẳng, đến mùa hè người dân trong thôn thường lội bộ ra đây mò ngêu, trìa. Nhiều năm qua, tôi chưa thấy dòng chảy xuất hiện ở khu vực bãi cát này nhưng từ khi tàu, thuyền về đây khai thác cát tập trung một chỗ, nhiều ngày đã làm xuất hiện dòng chảy gần bờ sông, sát chân đê ao nuôi thủy sản. Nếu tình trạng này tiếp tục diễn ra thì nguy cơ sạt lở đê bao bảo vệ hồ nuôi thủy sản và tuyến đê biển là rất lớn”, ông N. một người nuôi thủy sản sát khu vực tàu, thuyền thường xuyên hút cát ở thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước cho biết.

Thôn Bắc Phước là một vùng đất được bao quanh bởi hai nhánh sông Hiếu, Thạch Hãn, có tổng diện tích khoảng 4 km2 , gồm 3 làng sáp nhập lại (Duy Phiên, Hà La, Dương Xuân) với 343 hộ dân, gần 1.405 nhân khẩu. Hằng năm, người dân nơi đây đều gặp nhiều khó khăn bởi phải gánh chịu sự khắc nghiệt của thiên tai. Nếu tuyến đê biển quốc gia bị vỡ thêm lần nữa sẽ đe dọa tính mạng, tài sản của Nhân dân thôn Bắc Phước và gần 120 ha đất sản xuất nông nghiệp, trên 150 ha nuôi trồng thủy sản sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.

Xã Triệu Phước không liên quan?

Ngày 16/11/2021, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn (Ban QLDA ĐTXDCCT NN&PTNT) tỉnh gửi thông báo khởi công xây dựng công trình: Nạo vét khu neo đậu tránh trú bão Bắc Cửa Việt, luồng dẫn vào khu neo đậu tránh trú bão (vị trí bờ Nam và bờ Bắc) thuộc huyện Gio Linh và huyện Triệu Phong.

Trong đó ghi rõ văn bản gửi đến các sở, ngành, đơn vị, địa phương gồm: Sở Nông nghiệp và PTNT; Sở Giao thông vận tải; UBND huyện Gio Linh và Triệu Phong; Công an huyện Gio Linh và Triệu Phong; UBND các xã Gio Việt, Triệu An và thị trấn Cửa Việt; Bộ đội Biên phòng Cửa Việt; Cảnh sát biển Cửa Việt; Cảnh sát Môi trường tỉnh. Trong văn bản không hề có xã Triệu Phước dù xã Triệu Phước có tiếp giáp với xã Gio Việt, huyện Gio Linh; có đoạn sông được cắm phao như phao dẫn luồng khai thác.

Theo như thông báo này thì xã Triệu Phước, huyện Triệu Phong không liên quan đến công trình: Nạo vét khu neo đậu tránh trú bão Bắc Cửa Việt, luồng dẫn vào khu neo đậu tránh trú bão (vị trí bờ Nam và bờ Bắc) thuộc huyện Gio Linh và huyện Triệu Phong. Như vậy, rõ ràng các tàu thuyền khai thác cát bấy lâu nay mà người dân, báo chí phản ánh là tàu, thuyền khai thác cát trái phép chứ không phải thuộc đội tàu, thuyền của phía chủ đầu tư thực hiện công trình nạo vét.

Có giả thiết cho rằng Ban QLDA ĐTXDCCT NN&PTNT tỉnh thiếu sót trong việc gửi thông báo? Nhưng cũng có ý kiến cho rằng do không liên quan nên không được gửi thông báo? Vậy nếu không liên quan đến công trình thì ai đã cắm phao dẫn luồng? Ai cho tàu thuyền đến khai thác cát ngang nhiên trên đoạn sông ở gần thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước hơn 1 tháng nay?

Chính quyền kiểm tra sự việc

Sau khi người dân, chính quyền xã Triệu Phước và báo chí phản ánh về việc tàu, thuyền khai thác cát gần bờ, ngày 8/1/2022, đoàn công tác của UBND huyện Triệu Phong đã về thôn Bắc Phước, xã Triệu Phước để kiểm tra sự việc. Theo thông tin phóng viên ghi nhận được, mặc dù có đoàn công tác huyện Triệu Phong về kiểm tra thông tin phản ánh nhưng tàu, thuyền vẫn thản nhiên khai thác cát khá gần bờ.

“Chúng tôi đã nắm thông tin người dân, UBND xã Triệu Phước phản ánh và đã chỉ đạo Công an huyện kiểm tra. Sắp tới, UBND huyện sẽ tổ chức buổi làm việc với địa phương, các đơn vị liên quan để xác định phạm vi, quy mô, thông tin dự án công trình nạo vét khu neo đậu tránh trú bão Bắc Cửa Việt, luồng dẫn vào khu neo đậu tránh trú bão thuộc huyện Gio Linh và Triệu Phong. Nếu dự án có phạm vi đến đâu thì phải cắm mốc để kiểm tra, giám sát, nhằm đảm bảo tránh sạt lở đê, đảm bảo đời sống dân sinh cho người dân”, Phó Chủ tịch UBND huyện Triệu Phong Vũ Thành Công cho biết.

Được biết, công trình nạo vét, khơi thông luồng lạch khu vực Cửa Việt, tận thu sản phẩm nạo vét với tổng khối lượng là 584.435,13 m3 . Nạo vét luồng dẫn tàu thuyền từ khu neo đậu tránh trú bão Nam Cửa Việt đến sông chính, chiều dài 1,9 km, bề rộng luồng B = 35 ÷ 270 m, cao độ nạo vét từ - 2.7 và - 4,8m (hệ cao độ nhà nước). Cửa vào luồng dẫn loe rộng 290 m. Mặt cắt tại các đoạn sông thu hẹp phải đảm bảo không gây sạt lở chân, mái kè hiện có; chiều sâu nạo vét trung bình h =1,51 m. Nạo vét luồng dẫn tàu thuyền vào khu neo đậu bờ Bắc Cửa Việt với chiều dài 3,2 km, bề rộng luồng bình quân B = 160 m, cao độ nạo vét - 4.0 m (hệ cao độ nhà nước).

Phạm vi nạo vét cách chân kè ≥ 90 m; mặt cắt nạo vét phải đảm bảo không gây sạt lở chân và các công trình hiện có; chiều sâu nạo vét trung bình h =1,07 m. Nạo vét khu neo đậu Bắc Cửa Việt với diện tích khoảng 2,44 ha, cao độ nạo vét - 3,7 m (hệ cao độ nhà nước); chiều sâu nạo vét trung bình h = 2,44 m. Chủ đầu tư là Công ty TNHH Xuất nhập khẩu khoáng sản Duy Tân; đơn vị phụ trách giám sát thi công là Ban QLDA ĐTXDCCT NN&PTNT tỉnh. Thời gian dự kiến hoàn thành trước ngày 30/6/2022.

Nhơn Bốn