Thử nghiệm chỉ làm việc 4 ngày/tuần

Nhật Bản từ lâu được biết đến là quốc gia có văn hóa làm việc khắc nghiệt. Hiện tại, một số công ty có tên tuổi cũng bắt nhịp xu hướng mới và công bố kế hoạch cắt giảm số ngày làm.

Đầu tháng 4, tập đoàn Hitachi thông báo sẽ thực hiện tuần làm việc 4 ngày cho khoảng 15.000 nhân viên.

Cùng tháng, nhà phát triển trò chơi Game Freak, nổi tiếng với trò Pokemon, cho biết đã thử nghiệm chương trình cắt giảm ngày làm việc với một nhóm nhân viên. Những công ty lớn như Panasonic Holdings và NEC cũng xem xét áp dụng biện pháp cắt giảm ngày làm.

Các quốc gia khắp châu Á đang dần đi theo xu hướng tương tự, theo Nikkei Asia.

Nhiều công ty lớn của Nhật Bản đang áp dụng chính sách cắt giảm ngày làm. Ảnh: Makoto Okada.

Làm việc ít ngày hơn

Tại Indonesia, công ty cho vay Alami đã giới thiệu chính sách tuần làm việc 4 ngày cho nhân viên của mình vào năm 2021. Đây là nỗ lực nhằm cải thiện sức khỏe tinh thần và năng suất làm việc của nhân viên.

Công ty giáo dục của Hàn Quốc Eduwill đã áp dụng kế hoạch này từ năm 2019, cũng là đơn vị đầu tiên tại xứ củ sâm thực hiện tuần làm việc 4 ngày.

Sáng kiến của Eduwill đã thúc đẩy bà Sim Sang-jung của Đảng Công lý, người từng là ứng cử viên trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 3, đề xuất tuần làm việc 4 ngày là một trong những chính sách quan trọng của mình.

Ấn Độ đang chuẩn bị thực hiện 4 bộ luật lao động trong năm nay, có ảnh hưởng trực tiếp đến giờ làm việc và tiền lương. Theo các quy tắc mới, người lao động có thể lựa chọn tuần làm việc 4 ngày, dù tổng số giờ làm việc là 48 tiếng/tuần sẽ không đổi.

Những động thái nêu trên diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã khiến nhiều công ty lẫn nhân viên suy nghĩ lại về cách tiếp cận công việc.

Chính sách tuần làm việc 4 ngày đang dần phổ biến tại nhiều nước châu Á. Ảnh: Bloomberg.

Tuy nhiên, đại dịch và tác động của nó đến phong cách làm việc chỉ là một phần của câu chuyện. Nỗ lực thúc đẩy tuần làm việc 4 ngày cũng một phần là phản ứng dữ dội đối với thời gian làm việc vốn quá dài ở những quốc gia này.

Nhật Bản đã phải vật lộn với karoshi, nghĩa đen chỉ "cái chết do làm việc quá sức", trong nhiều thập kỷ. Trong vòng một năm (tính đến tháng 3/2021), đã có hơn 2.800 yêu cầu bồi thường liên quan đến karoshi, tăng 43% so với 10 năm trước, theo số liệu của chính phủ nước này.

Năm 2015, câu chuyện một nhân viên 24 tuổi của công ty quảng cáo Dentsu tự tử do áp lực công việc đã làm dấy lên làn sóng phản đối kịch liệt từ dư luận.

Làm việc ít ngày hơn là một trong những mong muốn lớn nhất của số đông người lao động châu Á. Ảnh: Koji Sasahara.

Các cuộc khảo sát trên toàn khu vực cho thấy chính sách làm việc ít ngày là một trong những mong muốn lớn nhất của người lao động.

Tập đoàn nhân sự khổng lồ của Nhật Bản Persol Holdings gần đây đã hỏi khoảng 1.000 nhân viên về những chính sách mà họ muốn được áp dụng. Khoảng 23,5% cho biết họ ủng hộ lựa chọn các tuần làm việc kéo dài 3-4 ngày.

Một báo cáo của Milieu Insight vào tháng 2 chỉ ra xu hướng tương tự ở các quốc gia châu Á khác: 78% người được hỏi ở Việt Nam và 69% ở Indonesia bày tỏ mong muốn mạnh mẽ về tuần làm việc ít ngày hơn.

Thách thức khi cắt giảm ngày làm

Làm việc quá sức cũng là vấn đề nhức nhối ở các quốc gia châu Á như Trung Quốc và Hàn Quốc.

Tại Trung Quốc, văn hóa làm việc "996", làm từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày/tuần, vốn phổ biến trong giới công nghệ.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế, người Hàn Quốc làm việc trung bình 1.908 giờ vào năm 2020, cao nhất ở châu Á và nhiều hơn 221 giờ so với mức trung bình của OECD.

Thời gian làm việc kéo dài mệt mỏi cũng khiến nhiều quốc gia khu vực châu Á phải vật lộn với năng suất lao động thấp.

Báo cáo năm 2021 của Tổ chức Năng suất Châu Á cho thấy ngoài Singapore, nhiều quốc gia trong khu vực theo sau phương Tây về năng suất lao động. Mức năng suất trung bình của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 thành viên thấp hơn 81% so với Mỹ.

Cắt giảm ngày làm được cho sẽ cải thiện sức khỏe tinh thần lẫn năng suất làm việc của người lao động. Ảnh: Travel Leisure.

Một số người cho rằng chỉ các công ty thay đổi là không đủ, mà cần các chính phủ cũng phải hành động.

Ở phương Tây, các doanh nghiệp được yêu cầu đặt khoảng thời gian giữa các ca làm việc và phải trả tiền làm thêm giờ hào phóng.

Nhưng ở Nhật Bản, tiền trả làm thêm giờ thường là mức bình thường của người lao động cộng thêm 25%, thấp hơn nhiều so với ở Mỹ hoặc Vương quốc Anh.

Yoshie Komuro, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn Work Life Balance có trụ sở tại Tokyo, cho biết: “Làm thêm giờ ở Nhật Bản là 'một món hời' đối với các doanh nghiệp". Ông cho rằng chính phủ cũng nên thúc đẩy các công ty đánh giá hiệu quả năng suất của nhân viên.

Tuy nhiên, không phải mọi chính phủ đều tham gia triển khai ý tưởng về một tuần làm việc ngắn hơn.

Tại Trung Quốc, Bộ Nguồn nhân lực đã "dội một gáo nước lạnh" vào đề xuất tuần làm việc 4,5 ngày (36 giờ) được các nhà lập pháp đưa ra vào năm ngoái.

Bộ cho biết: "Không có cơ sở thực tế nào cho việc rút ngắn thời gian làm việc hơn nữa, với lý do chi phí cao hơn và gánh nặng cho các doanh nghiệp. Người sử dụng lao động sẽ phải trả từ 150% đến 300% mức lương cơ bản cho thời gian làm thêm giờ".

Mặt khác, rút ngắn tuần làm việc cũng kéo theo những thách thức thực tế.

Kyoko Kida, tổng biên tập trang web tuyển dụng Nhật Bản Doda, cho biết một số công ty áp dụng tuần làm việc 4 ngày đã nêu ra một loạt các vấn đề. Ví dụ, khối lượng công việc giảm xuống nhiều với một số nhân viên hoặc ban quản lý, và việc sắp xếp, tính lương trở nên phức tạp.

"Khi nói đến việc thực hiện một tuần làm việc 4 ngày, thiếu sự chuẩn bị thích hợp sẽ dẫn đến thất bại", Kida nói.

Đinh Phạm