Thủ phạm gây mụn ở thời kỳ mãn kinh

Mãn kinh là giai đoạn sinh lý tự nhiên, đánh dấu sự suy giảm dần hoạt động nội tiết của buồng trứng. Nhiều phụ nữ bước vào thời kỳ này thường gặp hàng loạt thay đổi về cơ thể – từ rối loạn giấc ngủ, bốc hỏa, khô da cho đến rối loạn tâm trạng. Điều khiến không ít chị em khó chịu hơn cả là mụn trứng cá tái phát, dù đã "qua tuổi nổi mụn" từ rất lâu.

Thực tế, mụn trong giai đoạn mãn kinh không hiếm gặp và chủ yếu liên quan đến thay đổi nội tiết tố và chức năng da.

Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất khiến phụ nữ dễ nổi mụn khi bước vào giai đoạn mãn kinh.

1. Sự sụt giảm estrogen - "thủ phạm" chính làm da nhạy hơn và dễ nổi mụn

Estrogen là hormone giúp duy trì sự cân bằng dầu trên da, giữ da ẩm mịn, đàn hồi và khỏe mạnh. Khi bước vào tiền mãn kinh và mãn kinh, nồng độ estrogen giảm mạnh, kéo theo những thay đổi:

Tuyến bã nhờn hoạt động không ổn định.

Da trở nên khô hơn nhưng paradoxically dễ bít tắc hơn.

Lớp bảo vệ da mỏng và yếu, dễ viêm.

Việc thiếu estrogen còn làm androgen (hormone nam) chiếm ưu thế tương đối, dẫn đến tăng tiết bã nhờn, hình thành nhân mụn và gây viêm.

2. Mất cân bằng giữa estrogen và androgen (testosterone)

Mụn trong giai đoạn mãn kinh không hiếm gặp và chủ yếu liên quan đến thay đổi nội tiết tố.

Dù cơ thể phụ nữ vẫn có testosterone, nhưng khi estrogen giảm, sự chênh lệch này trở nên rõ rệt hơn. Testosterone tăng tương đối có thể gây:

Tăng dầu vùng chữ T (trán, mũi, cằm) là do tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, dễ gây bóng nhờn, bít tắc lỗ chân lông và nổi mụn đầu đen, mụn viêm.

Mụn nang lớn, sưng đau.

Mụn thường mọc quanh cằm, đường viền xương hàm – đặc trưng của mụn nội tiết. Đây cũng là lý do nhiều chị em chia sẻ rằng mụn "tập trung" ở phần dưới khuôn mặt.

3. Stress và rối loạn giấc ngủ làm nặng thêm tình trạng mụn

Tiền mãn kinh – mãn kinh thường đi kèm cảm giác bốc hỏa, hồi hộp, lo âu và khó ngủ. Khi stress kéo dài, cơ thể tăng sản xuất cortisol – hormone có khả năng kích hoạt tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn.

Khi tuyến bã nhờn hoạt động quá mức, lỗ chân lông dễ tắc nghẽn và hình thành mụn viêm. Đây là nhóm mụn dai dẳng và khó điều trị nếu không kiểm soát được căng thẳng.

4. Lão hóa da làm chậm quá trình tái tạo – tăng nguy cơ bít tắc lỗ chân lông

Bước sang tuổi 40–50, quá trình tái tạo tế bào da chậm lại rõ rệt. Lớp sừng dày, bong tróc kém kết hợp với dầu thừa dễ gây: mụn đầu đen; mụn đầu trắng; mụn viêm sâu.

Ngoài ra, collagen giảm mạnh khiến tổn thương da lâu lành hơn và dễ để lại thâm, sẹo sau mụn.

5. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống khi bước vào tuổi trung niên

Nhiều phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh có xu hướng:

Ăn ngọt hoặc tinh bột nhiều để giảm căng thẳng.

Hạn chế vận động.

Ngủ không đủ giấc.

Tăng cân, tích mỡ vùng bụng.

Những yếu tố này đều góp phần làm rối loạn chuyển hóa và làm da dễ nổi mụn. Đặc biệt, thực phẩm nhiều đường làm tăng insulin – một yếu tố kích thích tuyến bã nhờn, khiến tình trạng mụn kéo dài và lan rộng.

6. Mỹ phẩm không phù hợp với da

Khi bước vào mãn kinh, da khô hơn nhưng tuyến dầu lại hoạt động thất thường. Nếu chị em vẫn dùng mỹ phẩm như thời trẻ, rất dễ gặp các vấn đề:

Kem quá đặc gây bít tắc.

Dùng sản phẩm chống lão hóa nồng độ cao gây kích ứng.

Sữa rửa mặt quá mạnh làm da khô và tiết dầu bù trừ.

Sự thay đổi sinh lý đòi hỏi lựa chọn sản phẩm dịu nhẹ, ít gây bít tắc và phù hợp với da trưởng thành.

7. Một số bệnh lý nội tiết và thuốc điều trị

Một số tình trạng sức khỏe có thể làm mụn xuất hiện nhiều hơn trong giai đoạn mãn kinh, bao gồm:

Buồng trứng đa nang (PCOS).

Rối loạn tuyến giáp.

Hội chứng chuyển hóa.

Sử dụng corticoid hoặc liệu pháp hormone không kiểm soát.

Tóm lại: Mụn ở tuổi mãn kinh là tình trạng phổ biến và hoàn toàn có thể cải thiện khi hiểu đúng nguyên nhân. Vì vậy, nếu bạn đang gặp mụn trong giai đoạn mãn kinh, hãy lưu ý:

Giữ da sạch dịu nhẹ, chọn sữa rửa mặt pH 5.5–6.

Bổ sung estrogen thực vật (mầm đậu nành, hạt lanh, đậu phụ…).

Hạn chế đường, sữa động vật và thức ăn nhanh.

Ngủ đủ, tập yoga hoặc đi bộ 30 phút/ngày.

Dùng mỹ phẩm không gây bít tắc (non-comedogenic).

Mụn ở thời kỳ mãn kinh không nguy hiểm, tuy nhiên đây là bệnh lý ngoài da ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ và tâm lý. Mụn viêm sưng khiến da sần sùi gây ra sự tự ti trong giao tiếp hàng ngày, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên mọi người cũng không nên chủ quan bởi tình trạng mụn thời kỳ mãn kinh cũng có thể cảnh báo một số bệnh lý về nội tiết, tình trạng buồng trứng đa nang. Vì vậy, nên đi khám da liễu nếu mụn viêm kéo dài trên 6–8 tuần.

BS. Lan Anh