Thủ phủ sầu riêng 'mắc kẹt' gần 2.000 container, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk kiến nghị gì?

Ngày 26/10, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk Lê Anh Trung xác nhận, đơn vị vừa gửi văn bản kiến nghị đến Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và UBND tỉnh Đắk Lắk để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến tình trạng “tê liệt” xuất khẩu sầu riêng.

Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk Lê Anh Trung (bên phải) trong một chuyến khảo sát tại kho sầu riêng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, nguyên nhân trực tiếp và gây sốc của tình trạng ngưng trệ này là do các phòng xét nghiệm được chỉ định để kiểm nghiệm dư lượng hóa chất (như Cd, Vàng Ô...) đồng loạt tạm ngừng hoạt động để bảo trì và nâng cấp hệ thống từ ngày 11/10/2025.

Việc tạm ngừng này xảy ra đúng vào thời điểm cao điểm thu hoạch sầu riêng tại Đắk Lắk, đã gây ra tình trạng ngưng trệ toàn bộ hoạt động xuất khẩu và tạo nên những hệ lụy nghiêm trọng cho chuỗi giá trị sầu riêng.

Cụ thể, gần 2.000 container sầu riêng bị ùn ứ do không thể hoàn tất kết quả kiểm nghiệm đạt chuẩn, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn khi chi phí lưu kho, vận chuyển và điện lạnh tăng cao đột biến, đe dọa đẩy các doanh nghiệp và hợp tác xã vào nguy cơ thua lỗ.

Doanh nghiệp buộc phải tạm ngừng thu mua khiến giá sầu riêng trên thị trường giảm mạnh, nhiều hộ nông dân không dám cắt vườn, hàng nghìn tấn sầu riêng có nguy cơ chín rụng, hư hỏng tại vườn.

Hệ quả dây chuyền đã khiến giá sầu riêng giảm mạnh trên thị trường nội địa do các thương lái và doanh nghiệp buộc phải tạm ngừng thu mua, làm cho hàng nghìn hộ nông dân lao đao vì sầu riêng chín rụng, hư hỏng hoặc mất chất lượng do không dám thu hoạch.

Tình trạng đình trệ kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế của Đắk Lắk mà còn tiềm ẩn nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng sầu riêng Việt Nam và làm giảm uy tín xuất khẩu trên thị trường quốc tế, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, nơi yêu cầu kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt.

Việc tạm ngừng này xảy ra đúng vào thời điểm cao điểm thu hoạch sầu riêng tại Đắk Lắk, đã gây ra tình trạng ngưng trệ toàn bộ hoạt động xuất khẩu và tạo nên những hệ lụy nghiêm trọng cho chuỗi giá trị sầu riêng.

Trước tình hình đó, ngày 23/10/2025, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk đã gửi văn bản đến các cấp thẩm quyền, đề xuất 4 giải pháp mấu chốt và cấp bách: Chỉ đạo khẩn các phòng xét nghiệm được công nhận sớm khôi phục hoạt động, đặc biệt ưu tiên hỗ trợ khu vực Tây Nguyên - Đắk Lắk trong giai đoạn cuối vụ.

Đồng thời, cần thiết lập cơ chế “ưu tiên nhanh” (Fast-track) đối với các mẫu xét nghiệm sầu riêng xuất khẩu trong thời gian cao điểm, nhằm đảm bảo lưu thông hàng hóa và giảm thiểu thiệt hại.

Bên cạnh đó, kiến nghị xem xét ủy quyền tạm thời cho các đơn vị xét nghiệm đủ năng lực tại địa phương, được Bộ Nông nghiệp và Môi trường thẩm định, để duy trì tính liên tục và thông suốt của chuỗi sản xuất - tiêu thụ - xuất khẩu.

Cuối cùng, các sở ban ngành của Tỉnh Đắk Lắk cần phối hợp cùng Hiệp hội để rà soát, thống kê thiệt hại và kịp thời ban hành chính sách hỗ trợ đối với các doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân bị ảnh hưởng nặng nề.

Việc nhanh chóng giải quyết nút thắt kiểm nghiệm chất lượng là chìa khóa để giải cứu hàng nghìn tấn sầu riêng, bảo vệ sinh kế của nông dân và uy tín xuất khẩu của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Phương Đông