Thủ tướng Ấn Độ thăm Trung Đông, châu Phi: Ba điểm đến, một mục tiêu

Chuyến thăm ba nước của Thủ tướng Narendra Modi từ ngày 15 - 18/12 mang ý nghĩa vượt ra ngoài khuôn khổ các hoạt động song phương thông thường. Đặc biệt, trong bối cảnh bất định toàn cầu gia tăng và Nam bán cầu ngày càng khẳng định tiếng nói tập thể, chuyến thăm cho thấy đường lối ngoại giao cân bằng, coi trọng tính kế thừa và quan hệ lâu dài của New Delhi.

Chuyến công du cũng gắn với nhiều dấu mốc mang tính biểu tượng: Kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao với Jordan, 70 năm với Oman và chuyến thăm Ethiopia đầu tiên của một Thủ tướng Ấn Độ sau hơn một thập kỷ. Những yếu tố này tạo cho chuyến đi chiều sâu lịch sử đồng thời hướng tới tương lai, kết hợp hài hòa giữa truyền thống và các nhu cầu chiến lược đương đại.

Thủ tướng Narendra Modi kết thúc chuyến thăm hai ngày tới Jordan hôm 16/12 sau khi có cuộc hội đàm sâu rộng với Quốc vương Abdullah II và phát biểu tại một diễn đàn kinh doanh cấp cao quy tụ các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp từ cả hai quốc gia. (Nguồn: DDNews)

Làm mới quan hệ

Jordan - điểm dừng chân đầu tiên của Thủ tướng Modi có vị trí đặc biệt trong chính sách của New Delhi đối với thế giới Arab. Đây cũng là chuyến thăm chính thức đầu tiên của một Thủ tướng Ấn Độ tới quốc gia Trung Đông sau 37 năm.

Trong thời gian ở Amman từ ngày 15 - 16/12, Thủ tướng Modi đã hội đàm với Quốc vương Abdullah II Ibn Al Hussein, cùng rà soát toàn diện mối quan hệ song phương và trao đổi quan điểm về các diễn biến khu vực trong bối cảnh Trung Đông tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức an ninh.

Ấn Độ hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của Jordan, với kim ngạch song phương đạt khoảng 2,8 tỷ USD trong năm 2024. Jordan cũng là nguồn cung phốt phát và kali, những nguyên liệu thiết yếu đối với ngành phân bón của Ấn Độ. Việc lãnh đạo hai bên cùng tham dự các hoạt động kết nối doanh nghiệp cùng với lãnh đạo nhiều tập đoàn hàng đầu hai nước cho thấy quyết tâm mở rộng hợp tác về thương mại, đầu tư và công nghệ.

Cộng đồng hơn 17.000 người Ấn Độ đang sinh sống và làm việc tại Jordan, chủ yếu trong các lĩnh vực dệt may, xây dựng và sản xuất đóng vai trò cầu nối bền vững giữa hai quốc gia, thúc đẩy giao lưu nhân dân. Với việc chọn Jordan là điểm khởi đầu chuyến công du cho thấy Ấn Độ coi trọng việc củng cố quan hệ với một đối tác ổn định tại Trung Đông, đồng thời tìm cách tạo động lực mới cho mối quan hệ nhiều dư địa hợp tác nhưng chưa được khai thác hết tiềm năng.

Củng cố chiến lược

Chặng thứ hai tới Ethiopia là chuyến thăm đầu tiên của ông Modi và cũng là chuyến thăm của một thủ tướng Ấn Độ tới quốc gia châu Phi sau 15 năm. Ethiopia là nơi đặt trụ sở Liên minh châu Phi và có tiếng nói ngày càng tăng trong các cơ chế đa phương. Vào năm 2023, khi giữ vai trò Chủ tịch G20, Ấn Độ đã thúc đẩy thành công việc Liên minh châu Phi trở thành thành viên thường trực của G20, qua đó tạo bối cảnh chính trị thuận lợi cho quan hệ song phương.

Tại Addis Ababa, Thủ tướng Modi đã có các cuộc trao đổi sâu rộng với người đồng cấp nước chủ nhà Abiy Ahmed Ali, tập trung vào tăng cường hợp tác song phương trên tinh thần đối tác Nam - Nam. Một điểm nhấn quan trọng khác là bài phát biểu của Thủ tướng Modi trước Quốc hội Ethiopia, nơi ông chia sẻ kinh nghiệm phát triển dân chủ của Ấn Độ và nhấn mạnh giá trị của quan hệ đối tác Ấn Độ - Ethiopia đối với Nam bán cầu.

Ấn Độ và Ethiopia có lịch sử hợp tác lâu dài, nhất là trong thương mại, giáo dục và hỗ trợ phát triển, với các khoản đầu tư của Ấn Độ trải rộng từ nông nghiệp, dệt may đến công nghiệp chế tạo và hạ tầng. Đại sứ Ấn Độ tại Ethiopia, Anil Kumar Rai cho biết, “Ấn Độ sẽ giữ chức Chủ tịch BRICS vào năm 2026 và Ethiopia là một thành viên quan trọng”.

Chặng cuối trong chuyến công du của Thủ tướng Narendra Modi là Oman, quốc gia mà Ấn Độ đã thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Quan hệ giữa New Delhi và Muscat được xây dựng trên nền tảng giao thương hàng hải, văn hóa và giao lưu nhân dân kéo dài hàng thế kỷ.

Đáng chú ý, chuyến thăm của Thủ tướng Modi đúng dịp hai nước kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và diễn ra sau chuyến thăm cấp nhà nước của Quốc vương Oman tới Ấn Độ cuối năm 2023, cho thấy sự gắn kết ngày càng chặt chẽ ở cấp cao.

Tại Muscat, Thủ tướng Modi hội đàm với Quốc vương Haitham bin Tarik, tập trung vào việc làm sâu sắc hơn nữa quan hệ đối tác chiến lược, đặc biệt trong các lĩnh vực thương mại, năng lượng, quốc phòng, an ninh và công nghệ. Hiện Oman là đối tác quan trọng đối với an ninh năng lượng của Ấn Độ, đồng thời đóng vai trò cửa ngõ kết nối với khu vực Vùng Vịnh và châu Phi.

Cộng đồng người Ấn Độ tại Oman với quy mô hàng trăm nghìn người và là cộng đồng nước ngoài lớn nhất tại đây tiếp tục được xem là “cầu nối sống” giữa hai nước. Cuộc gặp của Thủ tướng Modi với kiều dân Ấn Độ đã nhấn mạnh những đóng góp thiết thực của cộng đồng này đối với sự phát triển của Oman cũng như độ bền vững của quan hệ song phương.

Khẳng định vị thế

Nhìn tổng thể, chuyến công du ba nước của Thủ tướng Modi phản ánh cách tiếp cận ngoại giao đề cao xây dựng lòng tin. Đối với Jordan, kỳ vọng đặt vào việc từng bước mở rộng hợp tác kinh tế và tăng cường phối hợp về ổn định khu vực trong bối cảnh Trung Đông còn nhiều biến động.

Với Ethiopia, chuyến thăm được kỳ vọng tạo động lực mới cho quan hệ song phương, phù hợp với chính sách châu Phi của Ấn Độ và tầm nhìn rộng hơn đối với Nam bán cầu. Còn với Oman, trọng tâm vẫn là làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác đã chín muồi, với dư địa hợp tác lớn trong thương mại, năng lượng và kết nối khu vực.

Trong bối cảnh cục diện quốc tế tiếp tục biến động phức tạp, việc Ấn Độ tăng cường tiếp cận khu vực cho thấy New Delhi ưu tiên nền ngoại giao cân bằng và hợp tác thực chất. Qua đó, Ấn Độ tiếp tục nỗ lực khẳng định hình ảnh một đối tác ổn định, đáng tin cậy tại Trung Đông và châu Phi, dung hòa giữa giá trị truyền thống và yêu cầu của thời đại mới.

THẾ QUÂN