Thủ tướng chính phủ: Chuyển đổi số là khâu đột phá, một nhiệm vụ trọng tâm

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu phải đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia, trong đó chú trọng xây dựng hoàn thiện thể chế. Quá trình chuyển đổi số phải lưu ý một số nội dung, trong đó hoạt động phải đúng luật, đúng quy định; tiếp tục đẩy mạnh đột phá về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực phục vụ cho chuyển đổi số, cùng với đó là phát triển kết cấu hạ tầng số.

Chuyển đổi số là nhiệm vụ phải làm, không làm không được

Thủ tướng cho biết, nhiệm vụ tập trung của kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm (2021-2025) là thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế, khai thác hiệu quả các động lực tăng trưởng truyền thống và thúc đẩy động lực tăng trưởng mới, trong đó có phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế số. Đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số. Chú trọng 3 đột phá chiến lược gồm: Thể chế, trong đó có thể chế liên quan đến chuyển đổi số; nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, trong đó trọng tâm là nhân lực phục vụ chuyển đổi số; kết cấu hạ tầng, trong đó có hạ tầng số.

Cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, nâng cao hiệu lực quản lý trong lĩnh vực kinh tế - xã hội, phòng, chống thất thu thuế trong lĩnh vực dịch vụ kinh doanh ăn uống, nhà hàng, điện tử. Theo Thủ tướng, việc này sẽ giúp minh bạch, kiểm soát được dòng tiền, nguồn hàng. Nếu không minh bạch thì khó kiểm soát.

Lấy ví dụ về thị trường vàng, ngoại tệ, Thủ tướng nhấn mạnh phải “đánh” vào buôn lậu, làm rõ nguồn tiền từ đâu ra, kiểm soát được dòng tiền, nguồn. Thủ tướng cho rằng, nếu có chuyển đổi số thì chúng ta kiểm soát tốt hơn, nhanh hơn; tiếp tục đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, thanh toán thu chi qua số hóa.

Thủ tướng phát biểu tại phiên họp lần thứ tám của Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số. Ảnh: Báo Chính phủ.

Người đứng đầu Chính phủ cũng yêu cầu thực hiện đầy đủ, kịp thời nội dung liên quan đến chi trả an sinh xã hội không dùng tiền mặt.

Thủ tướng cũng chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương có dữ liệu kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ chuyển đổi số, quản lý xã hội thông qua chuyển đổi số.

Thủ tướng nhấn mạnh, chuyển đổi số là yêu cầu khách quan, là nhiệm vụ trọng tâm, khâu đột phá, giúp giảm thủ tục hành chính, giảm phiền hà, sách nhiễu, tiêu cực, giảm chi phí, tốn kém cho người dân, doanh nghiệp.

Càng số hóa mạnh mẽ, như đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, thì càng tăng cường công khai, minh bạch, đẩy mạnh phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Thủ tướng khẳng định, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ luôn quan tâm, yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương, Ủy ban phải thường xuyên, liên tục theo dõi, đánh giá, đôn đốc, chỉ đạo sát sao công tác chuyển đổi số quốc gia, bảo đảm hiệu quả và thực chất.

Theo Thủ tướng, đây là nhiệm vụ phải làm, không làm không được, đồng thời cũng là lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu trong vận hành, điều hành kinh tế. Các bộ, ngành phải nhận thức rõ điều này và phải hành động quyết liệt.

Nhấn mạnh chủ đề phát triển kinh tế số với 4 trụ cột, Thủ tướng đề nghị lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương phải nhận diện rõ những rào cản, điểm nghẽn, nguyên nhân và giải pháp liên quan đến chuyển đổi số, qua đó chia sẻ cách làm hay, những bài học kinh nghiệm quý giá; tập trung thảo luận các giải pháp trọng tâm để thực hiện, nhất là những giải pháp mang tính đột phá.

46,2 triệu hồ sơ nộp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia

báo cáo tại phiên họp, Bộ Thông tin và Truyền thông thông tin cho biết, về hạ tầng số, các nền tảng số tiếp tục được phát triển. 100% xã, phường, thị trấn có kết nối internet băng thông rộng, kết nối với mạng truyền số liệu chuyên dùng của cơ quan nhà nước. Trên 80% hộ gia đình sử dụng cáp quang internet băng rộng.

Nền tảng tích hợp chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP) đã kết nối với 388 hệ thống và cơ sở dữ liệu của 95 cơ quan, đơn vị (bình quân mỗi ngày có khoảng 2,8 triệu giao dịch được thực hiện). Đến nay, đã có gần 14,6 triệu tài khoản và hơn 46,2 triệu hồ sơ nộp trên Cổng Dịch vụ công quốc gia; gần 26,8 triệu giao dịch thanh toán trực tuyến với số tiền hơn 12.900 tỷ đồng.

Cổng dịch vụ công trực tuyến tỉnh Đắk Lắk. Ảnh: daklak.gov.vn.

Đặc biệt, kinh tế số, xã hội số tiếp tục có bước phát triển tích cực. Theo báo cáo của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong quý I/2024, doanh thu công nghiệp công nghệ thông tin đạt gần 36,3 tỷ USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ; xuất khẩu sản phẩm công nghệ thông tin đạt 31 tỷ USD, tăng 17%.

Hiện có 8,2 triệu khách hàng sử dụng mobile money, tăng 2,2 lần so với cùng kỳ năm 2023; trong đó hơn 5,8 triệu khách hàng tại vùng nông thôn, miền núi.

Ngoài ra, 100% các cơ sở khám, chữa bệnh có dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt; 77% người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán tại ngân hàng và trên 1 triệu đối tượng chính sách đã nhận trợ cấp an sinh xã hội qua tài khoản.

Chuyển đổi số đã "đến từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người"

Phát biểu kết luận, Thủ tướng nhấn mạnh: "Chuyển đổi số đã 'đến từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng người', chúng ta phải tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi số trên tất cả các lĩnh vực, các cấp, các ngành, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp".

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, Thủ tướng chỉ rõ việc chuyển đổi số, phát triển kinh tế số còn nhiều tồn tại, hạn chế.

Việc ban hành Kế hoạch hoạt động của Ủy ban còn chậm. Chưa có cơ chế hiệu quả để kiểm tra, giám sát, theo dõi, tổng hợp, đánh giá việc triển khai công tác chuyển đổi số tại bộ, ngành, địa phương.

"Nhiều lãnh đạo các ban, bộ, ngành, địa phương chưa coi chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm, chưa thực sự quan tâm, chỉ đạo, ưu tiên nguồn lực cho chuyển đổi số. Bộ, ngành nào mà bộ trưởng, thứ trưởng quan tâm tới chuyển đổi số thì kết quả khác ngay, điển hình như Bộ Công an, tạo động lực, truyền cảm hứng cho các cơ quan khác", Thủ tướng phát biểu.

Việc xây dựng, hoàn thiện môi trường pháp lý, cơ chế, chính sách còn chưa kịp thời. Còn 390/1.086 thủ tục hành chính chưa được cắt giảm, đơn giản hóa theo các nghị quyết của Chính phủ. Còn 7/63 địa phương chưa ban hành Nghị quyết của HĐND về miễn, giảm phí, lệ phí trong sử dụng dịch vụ công trực tuyến.

Công tác an ninh mạng, an toàn thông tin ở nhiều nơi chưa được quan tâm đúng mức. Tình hình hoạt động tấn công mạng, đặc biệt là mã độc tống tiền tăng mạnh thời gian gần đây (quý I/2024 đã ghi nhận gần 2.400 cuộc tấn công mạng).

Tình hình virus tại Việt Nam năm 2023. Nguồn: BKAV

Chất lượng cung cấp dịch vụ công trực tuyến chưa cao, chưa thực sự thu hút người dân, doanh nghiệp. Tỉ lệ hồ sơ xử lý trực tuyến chưa cao. Tỉ lệ cung cấp dịch vụ công toàn trình còn thấp. Đặc biệt, tỉ lệ khai thác, sử dụng lại thông tin, dữ liệu rất thấp, tính kết nối, chia sẻ, liên thông dữ liệu còn kém, gây lãng phí.

Hạ tầng số chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển, chưa có đột phá; còn nhiều điểm lõm điện, lõm sóng (tính đến tháng 3/2024, toàn quốc còn 1.050 thôn lõm sóng, trong đó có 177 thôn chưa có điện). Phát triển nền tảng xã hội số, thương mại điện tử còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng tự chủ trong chuyển đổi số quốc gia. Chưa xử lý dứt điểm tình trạng sim rác, không chính chủ tăng nguy cơ lừa đảo qua mạng. Nhân lực cho chuyển đổi số còn chưa đáp ứng được nhu cầu cả về số lượng, chất lượng, phân bổ chưa đồng đều.

“3 tăng cường" và "5 đẩy mạnh"

Về nhiệm vụ thời gian tới, Thủ tướng đề nghị các bộ trưởng, trưởng ngành, bí thư, chủ tịch UBND các cấp phải quyết tâm cao hơn, chỉ đạo quyết liệt trong triển khai các nhiệm vụ chuyển đổi số quốc gia, chú trọng "3 tăng cường" và "5 đẩy mạnh".

Trong đó, 3 “tăng cường” gồm: Tăng cường nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chuyển đổi số tới từng người dân, doanh nghiệp và nhất là người đứng đầu; tăng cường tiềm lực cho chuyển đổi số, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm cần ưu tiên bố trí nguồn lực; tăng cường hợp tác công tư, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, kích hoạt và huy động mọi nguồn lực xã hội.

"5 đẩy mạnh" gồm: Đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý đầy đủ thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số; đẩy mạnh phát triển hạ tầng số, nền tảng số tạo tiền đề quan trọng cho phát triển kinh tế số; đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, lập nghiệp trong chuyển đổi số; đẩy mạnh phát triển nhân lực số, kỹ năng số đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội; đẩy mạnh an ninh mạng, an toàn thông tin để quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, bảo vệ chủ quyền không gian mạng quốc gia từ sớm, từ xa.

Về phương hướng, Thủ tướng yêu cầu ưu tiên các nguồn lực, khẩn trương xử lý các nhiệm vụ quá hạn, tồn đọng trong giai đoạn 2022 - 2023. "Mỗi bộ, ngành, địa phương phải có một đề án chuyển đổi số như Bộ Công an đã làm và kết nối với Đề án 06", Thủ tướng yêu cầu và giao Bộ Công an phổ biến kinh nghiệm.

Bộ Thông tin và Truyền thông sớm hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030; Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Đề án "Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045".

Triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp để chỉ số phát triển Chính phủ điện tử của Liên Hợp Quốc tăng ít nhất 5 bậc và chỉ số an toàn an ninh mạng thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu.

Bộ Thông tin và Truyền thông cũng được giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, có liên quan khẩn trương hoàn thiện, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số; hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành các nghị định hướng dẫn Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi), Luật Viễn thông (sửa đổi); khẩn trương sửa đổi, bổ sung Nghị định số 73/2019/NĐ-CP quy định quản lý đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin sử dụng nguồn vốn ngân sách Nhà nước; nghiên cứu, xây dựng và ban hành văn bản hướng dẫn bảo đảm an toàn thông tin cấp bộ, tỉnh; xây dựng hệ thống kiểm tra, giám sát, theo dõi, tổng hợp, đánh giá việc triển khai công tác chuyển đổi số quốc gia và tại các bộ, ngành, địa phương.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và truyền thông sớm hoàn thiện và ban hành phương pháp, tiêu chí đo lường chỉ tiêu thống kê về tỷ trọng giá trị gia tăng của kinh tế số trong GDP và trong các ngành, lĩnh vực tại Việt Nam.

Bộ Công an đẩy mạnh triển khai các nhiệm vụ của Đề án 06; chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương hoàn thiện hồ sơ lập đề nghị xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Dữ liệu trình Chính phủ xem xét, thông qua; tiếp tục mở rộng các tiện ích trên ứng dụng VNeID và nghiên cứu, đề xuất ban hành các quy định pháp lý liên quan; tập trung triển khai hiệu quả việc thí điểm cấp phiếu lý lịch tư pháp tại Hà Nội, Thừa Thiên Huế trước khi triển khai nhân rộng; đẩy nhanh tiến độ triển khai xây dựng Trung tâm Dữ liệu quốc gia.

Bộ Nội vụ khẩn trương hoàn thiện, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Lưu trữ (sửa đổi); tập trung số hóa trong cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính.

Bộ Tư pháp khẩn trương hoàn thiện rà soát văn bản quy phạm pháp luật, bổ sung phương án xử lý đối với việc thực thi các nghị quyết đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân liên quan đến quản lý dân cư theo phạm vi quản lý của từng bộ, ngành.

Bộ Tài chính khẩn trương hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành nghị định quy định việc lập dự toán, quản lý, sử dụng kinh phí thường xuyên ngân sách Nhà nước để thực hiện các dự án đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp, mở rộng dự án, mua sắm tài sản, sửa chữa, nâng cấp trang thiết bị; rà soát, lập phương án phân bổ, báo cáo Chính phủ trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định đối với các khoản chi của ngân sách Trung ương năm 2024 chưa phân bổ để thực hiện mua sắm, hiện đại hóa trang thiết bị, đầu tư cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin trước 30/5/2024; quyết liệt triển khai hóa đơn điện tử; bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời, mở rộng cơ sở thu và chống thất thu thuế, nhất là dịch vụ kinh doanh ăn uống, nhà hàng, thương mại điện tử, kinh doanh trên các nền tảng xuyên biên giới…

H.A