Thủ tướng: Phải có cơ chế ưu tiên để sinh viên theo đuổi đam mê

Ngày 24-3, tại Hà Nội, Bộ Nội vụ, Văn phòng Chính phủ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức chương trình Thủ tướng Chính phủ đối thoại với thanh niên Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Thanh niên Việt Nam tiên phong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”.

Sự kiện được tổ chức nhân Tháng Thanh niên năm 2025 và chào mừng kỷ niệm 94 năm ngày thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh (26-3-1931 – 26-3-2025).

Thủ tướng Phạm Minh Chính tại cuộc đối thoại. Ảnh: VGP

Thủ tướng lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của thanh niên

Phát biểu khai mạc chương trình, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Thị Hà bày tỏ chương trình đối thoại rất có ý nghĩa để Thủ tướng Chính phủ lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của thanh niên trong học tập, lập nghiệp và khát vọng vươn lên làm chủ khoa học công nghệ để phát triển đất nước.

Đồng thời thể hiện tình cảm, trách nhiệm, sự quan tâm sâu sắc của Đảng và Nhà nước, cá nhân Thủ tướng Chính phủ với thanh niên, nhằm phát huy hơn nữa tinh thần xung kích, sáng tạo của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Nhận thức sâu sắc và đầy đủ về vai trò và trách nhiệm của thanh niên, Đảng ta luôn dành cho thanh niên sự quan tâm đặc biệt, mong muốn xây dựng thế hệ thanh niên Việt Nam phát triển toàn diện, có bản lĩnh, trí tuệ, hoài bão lớn, tinh thần dấn thân không ngại khó khăn và không ngừng sáng tạo, trở thành lực lượng kế thừa sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc.

Điều đó được thể hiện đầy đủ trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước. Qua đó tác động sâu sắc, tích cực hiệu quả vào sự phát triển của thanh niên, nhất là trong bối cảnh xây dựng xã hội số, công dân số, phát triển kinh tế số.

Mở đầu cuộc đối thoại, Chủ tịch CLB Xúc tiến thương mại trên nền tảng số (EPC) Bùi Thế Quyền mong muốn được Thủ tướng Chính phủ chia sẻ các giải pháp của Chính phủ để số doanh nghiệp (DN) Việt Nam đạt tiêu chí DN khoa học công nghệ và số DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng gấp hai lần so với năm 2020 mà chiến lược phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo đề ra?

Với câu hỏi này, Thủ tướng ủy quyền cho Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương trả lời. Theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, tiếp thu và triển khai các văn bản chỉ đạo cũng như các chương trình, chiến lược phát triển ở Việt Nam cho thấy có một số giải pháp mang tính nền tảng để chúng ta tăng nhanh số lượng này và cốt lõi nhất chính là thanh niên thực sự tham gia vào quá trình này.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng liệt kê ra các giải pháp cụ thể. Trong đó có các giải pháp về môi trường. Ở đây, Chính phủ đã có chương trình, chiến lược khuyến khích, xây dựng các môi trường, tạo cơ hội cho DN khởi nghiệp sáng tạo, đặc biệt là vườn ươm, trung tâm R&D, trung tâm đổi mới sáng tạo để tạo môi trường tốt cho thanh niên hoạt động trong khu vực này,

Một điểm hết sức quan trọng là chính sách khuyến khích để tạo đầu ra cho DN khởi nghiệp là sản phẩm của DN được ưu tiên, tạo điều kiện thuận lợi nhất để tham gia thương mại hóa…

Ba đột phá chiến lược

Thủ tướng Phạm Minh Chính nói thêm muốn phát triển DN mạnh hơn, nhiều hơn, trước hết phải phát triển hệ sinh thái cho các DN phát triển, với một số nội dung quan trọng. Theo đó, thực hiện ba đột phá chiến lược:

Thứ nhất, thể chế phải thông thoáng, cắt giảm thủ tục hành chính, giảm khâu trung gian, phân cấp, phân quyền, làm sao để đăng ký DN đơn giản, chi phí tuân thủ giảm đi.

Thứ hai, phát triển hạ tầng chiến lược vừa tạo không gian phát triển mới, vừa tạo giá trị gia tăng mới của đất đai, tạo các khu công nghiệp, đô thị, dịch vụ, du lịch mới; đặc biệt là hạ tầng số, hạ tầng khoa học công nghệ, hạ tầng năng lượng… Tất cả điều này giúp giảm chi phí đầu vào, tăng sức cạnh tranh của sản phẩm và tạo nhu cầu phát triển DN.

Thứ ba, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng suất lao động, thích ứng với các ngành mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…

Ngoài ra, chúng ta đang xây dựng đề án phát triển kinh tế tư nhân với quan điểm kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất trong phát triển kinh tế; cởi trói cho DN tư nhân để phát triển; cùng với cơ chế, chính sách thì phải luật hóa.

Tạo thuận lợi cho mỗi người theo đuổi đam mê, hoài bão

TS Hoàng Anh Đức, ĐH RMIT, nêu vấn đề: Hiện nay, sinh viên và lực lượng có trình độ sau ĐH theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt chưa nhiều. Trong khi đó, đây là nhóm đối tượng và lĩnh vực quan trọng để tham gia phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Từ đó, TS Hoàng Anh Đức đặt câu hỏi: Chính phủ đã và sẽ có những cơ chế, chính sách gì mang tính đột phá để có thể gia tăng nhiều hơn nữa đối tượng này theo học các lĩnh vực trên?

Trả lời về câu hỏi này, Thủ tướng thẳng thắn nhìn nhận chúng ta chưa phát triển toàn diện các ngành, lĩnh vực khoa học, trong đó các ngành khoa học cơ bản chưa phát triển đúng yêu cầu phát triển đất nước và xu thế phát triển của thời đại.

Do đó, chúng ta phải có cơ chế, chính sách ưu tiên như chính sách vinh danh, chính sách học bổng để các sinh viên, nghiên cứu sinh theo đuổi đam mê.

Tương tự như vậy với các lĩnh vực nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, thể dục thể thao, văn hóa, công nghiệp giải trí. Tinh thần là tạo thuận lợi nhất cho mỗi người theo đuổi đam mê, hoài bão, thế mạnh của mình.

Đồng thời, đào tạo đội ngũ giáo viên với tinh thần nhà trường là nền tảng, thầy cô là động lực, học sinh - sinh viên là trung tâm. Nếu tôi có đam mê với khoa học cơ bản nhưng tôi có khó khăn thì tôi rất dễ chuyển sang học các lĩnh vực khác.

Về câu hỏi liên quan đến hợp tác quốc tế, Thủ tướng cho biết chúng ta đang thúc đẩy hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả, trong đó có khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Ví dụ, chúng ta kêu gọi, thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với các cơ chế, chính sách phù hợp thì bao giờ cũng đề nghị phải đầu tư vốn, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực, xây dựng hạ tầng, nâng cao năng lực quản trị… Chúng ta cũng đề nghị các nước cấp học bổng cho học sinh, sinh viên Việt Nam; xây dựng mạng lưới khoa học công nghệ. Tóm lại là chúng ta làm rất nhiều biện pháp để thúc đẩy hội nhập và chúng ta đang làm rất tích cực.•

Phó Thủ tướng BÙI THANH SƠN:

Ngoại giao khoa học công nghệ là nòng cốt trong ngoại giao kinh tế

Chính phủ đã ban hành chương trình hành động để thực hiện Nghị quyết 57, trong đó có cả nội dung về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bộ Ngoại giao coi ngoại giao khoa học công nghệ là nòng cốt trong ngoại giao kinh tế, phục vụ phát triển kinh tế của đất nước trong kỷ nguyên mới với ba thành tố chính.

Thứ nhất, cùng với các bộ, ngành xây dựng mạng lưới đối tác toàn cầu.

Thứ hai, trong thời gian vừa qua, việc chúng ta tiến hành ngoại giao khoa học công nghệ để thu hút các tập đoàn lớn về khoa học công nghệ lớn trên thế giới vào làm việc tại Việt Nam là thành công. Với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng Chính phủ, của các cấp, các ngành, vừa qua rất nhiều tập đoàn lớn đã đặt trụ sở tại Việt Nam hoặc coi Việt Nam là quê hương thứ hai của họ.

Cuối cùng, chúng ta kết nối đội ngũ trí thức, thanh niên của chúng ta với trí thức kiều bào, các nhà khoa học của chúng ta ở nước ngoài. Chúng tôi gặp gỡ rất nhiều trí thức kiều bào rất trẻ, chỉ mới 28 và 29 tuổi nhưng đã làm chủ các chương trình khoa học công nghệ rất lớn tại Nhật Bản, Mỹ…

Hiện nay, Thủ tướng đã giao cho Bộ Tài chính làm việc kết nối này. Tôi cho rằng tới đây sẽ mở ra cơ hội rất lớn để chúng ta kết nối thường xuyên trong và ngoài nước. Trên cơ sở đó, chúng tôi mong muốn các bạn trẻ, đội ngũ trí thức tiếp tục chủ động trau dồi kiến thức, mở rộng tầm nhìn, tăng cường kết nối với các đối tác bên ngoài để chúng ta vươn mình trong kỷ nguyên mới, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

.........................

Bộ trưởng Bộ GD&ĐT NGUYỄN KIM SƠN:

Triển vọng phía trước đầy lạc quan

Ở một thời điểm chúng ta mong muốn phát triển nhanh và bền vững, thu hút các DN FDI cũng như các DN trong nước trong các lĩnh vực khoa học công nghệ, kỹ thuật, đặc biệt kỹ thuật cao thì yêu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực mà chúng ta hay gọi là STEM, bao gồm khoa học công nghệ, kỹ thuật và toán học, cần số lượng lớn hơn.

Thủ tướng Chính phủ đang giao cho ngành GD&ĐT chuẩn bị đề án đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển các lĩnh vực công nghệ cao, trong đó rất nhiều chính sách sẽ được đưa ra để động viên, khuyến khích các bạn trẻ tham gia học các lĩnh vực này, bao gồm những chính sách hỗ trợ học bổng cho người học, các chế độ khuyến khích cũng như các chế độ thu hút các chuyên gia ở nước ngoài vào làm việc. Và đặc biệt quan trọng là sẽ có định hướng đầu tư phát triển các trường ĐH bởi phải có môi trường ĐH tiên tiến thì chúng ta mới có thể tạo ra cả số lượng và chất lượng.

Bên cạnh đó, rất nhiều trường ĐH ngoài công lập đã nắm bắt được xu thế phát triển của thế giới, định hướng của Việt Nam và nhiều trường đã đầu tư phòng thí nghiệm, tăng cường tuyển sinh, mời các chuyên gia. Chúng ta đang tập trung cao độ, ưu tiên cho lĩnh vực phát triển về nhân lực, có thể nói triển vọng phía trước đầy lạc quan.•

VIẾT THỊNH