Thừa cân và béo phì: nhiều biến chứng tiềm ẩn

Tiềm ẩn nhiều bệnh nguy hiểm

Mới đây, nam bệnh nhân N.V.P. (25 tuổi, Hà Nội) nặng 175kg nhập viện Bệnh viện (BV) Nội tiết T.Ư trong tình trạng khó thở, suy tim và phù to hai chân dẫn đến không thể di chuyển, được chẩn đoán béo phì, gout mạn tính cách đây 10 năm. 2 tuần trước khi nhập viện, bệnh nhân Đ. tăng cân không kiểm soát hơn 10kg do sử dụng nhiều đồ uống ngọt (trà sữa, nước ngọt,…).

Bác sĩ Nguyễn Đăng Quân - Phó Trưởng khoa Điều trị tích cực, BV Nội tiết T.Ư cho biết, bệnh nhân P. được chẩn đoán mắc hội chứng ngừng thở khi ngủ. Hội chứng này thường gặp ở những bệnh nhân có tiền sử mắc các bệnh tim mạch, rối loạn chuyển hóa như: béo phì, gout, đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, suy tim, tai biến mạch máu não…

“Ở người thừa cân, béo phì, lượng mỡ được phân bố nhiều xung quanh khu vực đường hô hấp trên dẫn tới hẹp đường thở. Điều này đã góp phần làm tăng chèn ép đường thở khi ngủ. Ngoài ra, lượng mỡ tập trung tại vùng ngực và vùng bụng cũng là nguyên nhân làm giảm dung tích phổi và làm tăng nhu cầu oxy.

Một ca phẫu thuật cho bệnh nhân bị biến chứng do thừa cân, béo phì tại BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư. Ảnh: BVCC.

Do đó, ngừng thở khi ngủ tắc nghẽn là bệnh thường gặp nhất, đặc biệt là những bệnh nhân thừa cân và béo phì. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như: nhồi biến cơ tim, tai biến mạch máu não, tăng huyết áp” - bác sĩ Nguyễn Đăng Quân cảnh báo.

Cũng nặng hơn 100kg, nữ bệnh nhân L.T.T.T. (36 tuổi, Hà Nội) nhập Bệnh viện (BV) Bệnh Nhiệt đới T.Ư trong tình trạng hôn mê sâu, đồng tử giãn, có dấu hiệu tổn thương thần kinh T.Ư và tăng áp lực nội sọ nặng. Trước đó, bệnh nhân uống rượu vào buổi trưa và tự lái xe về nhà ngủ, bị nôn nhiều, rơi vào hôn mê sâu trong đêm.

Bác sĩ Tạ Việt Phương – BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư cho biết, bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy kịch, thang điểm hôn mê Glasgow chỉ còn 8 điểm, ý thức suy giảm nghiêm trọng.

Đây là ca máu tụ nội sọ kích thước và thể tích lớn (xuất huyết não do vỡ động mạch não trên nền bệnh nhân tăng huyết áp, béo phì...). Nếu không được phẫu thuật ngay hoặc quá trình vận chuyển không đảm bảo, tụt kẹt não có thể xảy ra trên đường và dẫn đến tử vong. Việc mổ sọ não kịp thời đã giúp cứu sống bệnh nhân.

Ngoài tình trạng tổn thương cấp tính, thể trạng béo phì của bệnh nhân (nặng hơn 100kg) cũng là một yếu tố nguy cơ lớn đối với các bệnh lý mạch máu não. Trường hợp này là lời cảnh tỉnh về sự chủ quan trong chăm sóc sức khỏe, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao như thừa cân, sử dụng rượu bia thường xuyên, tăng huyết áp hoặc có bệnh lý chuyển hóa.

Đề phòng bệnh mạch máu não, bác sĩ Tạ Việt Phương lưu ý những người thừa cân, sử dụng rượu bia thường xuyên, tăng huyết áp hoặc có bệnh lý chuyển hóa. Ngoài ra, nếu xuất hiện các dấu hiệu thần kinh như đau đầu đột ngột, chóng mặt, buồn nôn, yếu nửa người, nói khó, nhìn mờ… người bệnh cần đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt, để được khám, chẩn đoán và chuyển tuyến nếu cần.

Thay đổi lối sống

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thừa cân, béo phì nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh nguy hiểm, biến chứng về cơ xương, tiểu đường type 2, tăng nguy cơ các bệnh tim mạch và có mối liên quan đến 13 loại ung thư.

Béo phì có tác động bất lợi lên các vấn đề sức khỏe, làm giảm tuổi thọ, gây ra nhiều bệnh lý mạn tính, như: Đái tháo đường, tim mạch, tăng lipid máu, hội chứng ngưng thở lúc ngủ, thoái hóa khớp, gan nhiễm mỡ... Đặc biệt, người mắc bệnh béo phì có nguy cơ trầm cảm tăng 55% theo thời gian; còn những người bị trầm cảm cũng tăng 58% nguy cơ béo phì.

Bác sĩ Tạ Việt Phương – BV Bệnh Nhiệt đới T.Ư điều trị bệnh mạch máu não cho bệnh nhân béo phì. Ảnh: BVCC

PGS.TS Nguyễn Quang Dũng - Trưởng bộ môn Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm, Đại học Y Hà Nội cho rằng, người dân Việt Nam đang có xu hướng gia tăng tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều giá trị dinh dưỡng và chất béo (các loại thực phẩm chế biến đóng gói sẵn, thức ăn nhanh, thực phẩm ở cửa hàng tiện lợi, thực phẩm đường phố giàu năng lượng và chất béo...

“Chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý liên quan đến việc gia tăng các bệnh mạn tính như béo phì, đái tháo đường, cao huyết áp, các bệnh tim mạch, và ung thư” - PGS.TS Nguyễn Quang Dũng cảnh báo.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn, hiện nay, tỷ lệ thừa cân, béo phì vẫn tăng cao bất chấp những khuyến cáo. Không ít người dân chưa quan tâm đến việc thực hành dinh dưỡng một cách khoa học và rèn luyện thể dục hợp lý.

“Thay đổi lối sống, chế độ ăn và hoạt động thể lực là nền tảng điều trị thừa cân, béo phì. Với người quá béo, một tháng không nên giảm quá 5kg, còn với những người BMI vượt qua 30 thì hãy giảm dần dần. Đặc biệt, cần quan tâm giảm chu vi vòng eo hơn là chỉ giảm cân. Béo phì cũng rất dễ tái lại, vì thế luôn phải thực hiện chế độ ăn lành mạnh, vận động để kiểm soát cân nặng” - Thứ trưởng Trần Văn Thuấn khuyến cáo.

Để ngăn ngừa thừa cân, béo phì, các chuyên gia y tế lưu ý, mỗi người cần kiểm soát nguy cơ gây bệnh như hút thuốc lá, lạm dụng đồ uống có cồn, dinh dưỡng không hợp lý, thực phẩm không an toàn, thiếu hoạt động thể lực, cùng với chủ động giám sát, phát hiện bệnh sớm, điều trị, quản lý liên tục và lâu dài.

Trích dẫn

Trích dẫn 1

Chúng ta đang đổ tội thừa cân, béo phì cho cơm quá nhiều. Thực tế, trong bữa ăn hằng ngày của người Nhật bị đái tháo đường họ vẫn ăn ổn định 1,5 bát cơm. Trong khi đó, chúng ta không ăn cơm nhưng ăn quá nhiều thịt, chất béo, hoa quả, các loại hạt (ví dụ, mỗi bữa chúng ta chỉ ăn 100gr hoa quả, tuy nhiên thực tế nhiều người ăn 300-500gr). Đây là nguyên nhân góp phần dẫn đến thừa cân béo phì.

TS Nguyễn Trọng Hưng - Viện Dinh dưỡng quốc gia

Thanh Binh