Những ngày này, tại TP. Huế, Thừa Thiên Huế và vùng phụ cận, nhà nhà, người người đều tổ chức cúng tế sự kiện 'thất thủ kinh đô' năm 1885.
Lễ cúng tế “thất thủ kinh đô” tại Thừa Thiên Huế bắt đầu từ ngày 23/5 âm lịch đến ngày 30/5 âm lịch nhằm tưởng nhớ đồng bào, chiến sĩ vong mạng trong biến cố thất thủ kinh đô năm 1885.
Như thường niên, từ ngày 23/5 (ân lịch) lễ tế “thất thủ kinh đô” hay còn gọi là tế Âm hồn được Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế tổ chức tại đàn Âm hồn (đường Ông Ích Khiêm, phường Thuận Hòa, TP. Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế).
Đàn Âm hồn được triều Nguyễn lập nên ở đường Ông Ích Khiêm (phường Thuận Hòa, TP. Huế), vào năm 1894, dưới triều vua Thành Thái. Đây là nơi thờ tự, cúng tế vong linh các quan viên, binh lính, đồng bào tử nạn trong biến cố thất thủ kinh đô Huế 1885 (năm Ất Dậu).
Sau khi Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế tổ chức lễ tế tại đàn Âm hồn thì những ngày sau đó nhà nhà, người người; các chợ, nghiệp đoàn, đơn vị… tại TP. Huế và vùng phụ cận bắt đầu cúng tế.
Trong suốt một tuần lễ cúng tế, tất cả đều rất trang nghiêm và chu đáo, ai nấy đều hồi hướng về sự kiện bi thương khiến hàng vạn con người tử vong. Đây được xem là lễ cúng tế linh thiêng và có số lượng người cúng tế lớn nhất trong cả nước.
Nghi lễ cúng tế được phục dựng theo nghi thức truyền thống được ghi trong Châu bản triều Nguyễn dưới thời Thành Thái; Đội lễ nhạc của Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế phục vụ tại lễ cúng.
Những vật phẩm cúng tế là những thứ rất thân thuộc, dân dã của người dân xứ Huế như mít, khoai sắn, đậu, cơm vắt, trái cây, nước chè nóng… và đặc biệt không thể thiếu một bếp lửa đỏ rực để sưởi ấm linh hồn những người tử nạn. Việc cúng tế không chỉ thể hiện sự tôn trọng lễ nghi, đạo lý mà còn tưởng nhớ, tri ân người đã khuất là đạo lý nhân văn của dân tộc, đã tạo nên cội nguồn, sức mạnh đoàn kết, bản sắc văn hóa của dân tộc Việt Nam và người dân xứ Huế.
Theo lịch sử ghi lại, biến cố thất thủ kinh đô năm 1885 là một sự kiện lịch sử bi thương, một trận chiến không cân sức giữa quân triều đình nhà Nguyễn và thực dân Pháp. Cuộc chiến xảy ra do quân triều đình nhà Nguyễn thuộc phe chủ chiến, không chịu ách đô hộ của thực dân Pháp; Tôn Thất Thuyết chỉ huy, phát động đánh vào lực lượng Pháp. Quân Pháp bị bất ngờ nhưng vẫn giữ thế thủ và sau đó phản công khiến kinh thành Huế trở thành chiến trường với hàng vạn chiến sĩ và dân thường bỏ mạng. Kết cục cuộc chiến, kinh đô Huế thất thủ, vua Hàm Nghi cùng đoàn tùy tùng đã chạy lên Tân Sở (Quảng Trị) lập căn cứ, phát chiếu cần vương chống Pháp.