Thúc đẩy du lịch bền vững từ di sản văn hóa

Xây dựng sản phẩm phục vụ du lịch

Với nỗ lực khơi dậy và phục dựng những giá trị văn hóa đặc sắc, tỉnh tiến hành kiểm kê, phân loại và lập danh mục di sản văn hóa phi vật thể, đặc biệt tập trung vào nghệ thuật trình diễn dân gian, như: dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc ít người trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hoàn thiện 11 bộ hồ sơ khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu về truyền thống văn hóa, nghệ thuật của các dân tộc cần bảo tồn, phục dựng trên địa bàn tỉnh. Trong đó, nghệ thuật múa Sluông Chầu của dân tộc Tày đề nghị đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia…

Không dừng lại ở việc bảo tồn văn hóa trong khuôn mẫu trưng bày hay tư liệu hóa đơn thuần, tỉnh đang từng bước chuyển hóa bản sắc thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù. Hoạt động xây dựng sản phẩm du lịch gắn với không gian văn hóa sống của cộng đồng DTTS là điểm sáng trong triển khai Dự án 6, tạo ra mô hình vừa giữ gìn bản sắc, vừa sinh lợi cho đồng bào vùng cao.

Nghi lễ thả đèn hoa đăng trong Lễ hội Miếu Long Vương, xã Đoài Dương.

Một trong những điểm nhấn của hoạt động phát triển sản phẩm là phục dựng và tổ chức lễ hội truyền thống tiêu biểu. Điển hình như Lễ hội Miếu Long Vương (xã Đoài Dương) được xây dựng kịch bản, phục dựng không gian tâm linh, tổ chức các hoạt động nghệ thuật truyền thống, như: hát Then, Dá Hai, Phong Slư, dân ca, dân vũ… Đặc biệt là nghi lễ thả đèn hoa (hoa đăng), với ý nghĩa cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cầu tự, cầu an, cầu tài, lộc…

Toàn tỉnh hiện có 21 làng nghề truyền thống, trong đó 9 làng nghề đã được UBND tỉnh công nhận. Một trong những hướng đi nổi bật tỉnh đang hướng đến xây dựng là tour trải nghiệm nghề truyền thống, gắn với các làng nghề có yếu tố văn hóa đặc trưng để du khách không chỉ đến tham quan mà còn có thể tự tay thực hành các công đoạn sản xuất sản phẩm thủ công như: làm giấy bản, hương thảo mộc, nón lá, dệt thổ cẩm, làm miến dong…

Trong chuyến du lịch kéo dài 4 ngày 3 đêm tại Cao Bằng, chị Nguyễn Thu Hương, 32 tuổi, hiện đang sống và làm việc tại Hà Nội đã có cơ hội ghé thăm làng hương Phja Thắp - một làng nghề truyền thống của người Nùng An chuyên làm hương thủ công và làng rèn Phúc Sen - nơi nổi tiếng với nghề rèn thủ công đã tồn tại hàng trăm năm. Chị Hương cho biết: Tôi rất yêu thích du lịch trải nghiệm và thực sự ấn tượng với những làng nghề truyền thống của Cao Bằng. Tôi tận mắt chứng kiến quy trình làm hương từ chọn nguyên liệu, se hương cho đến phơi nắng, tất cả đều được làm hoàn toàn thủ công, rất công phu. Tôi đã được thử se hương, đó là một trải nghiệm rất thú vị.

Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống

Từ năm 2021 đến nay, tỉnh tổ chức hơn 10 lớp tập huấn cho trên 500 người với các nội dung: truyền dạy dân ca hát then, lượn Nàng ới dân tộc Tày; bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch cho người dân, cán bộ có điểm du lịch của tỉnh; công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn học dân gian cho các công chức, viên chức văn hóa, nghệ nhân, tác giả dân gian, già làng, trưởng bản, người có uy tín... nhằm nâng cao nhận thức cho người dân về thái độ ứng xử với khách du lịch, xây dựng hình ảnh “Mỗi người dân là một hướng dẫn viên” sẵn sàng hỗ trợ khách.

Chú trọng bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống như: cấu trúc của những ngôi làng cổ, những kiến trúc đặc sắc trong các ngôi nhà của các làng nghề truyền thống, nét độc đáo trong bộ trang phục của mỗi dân tộc; các lớp truyền dạy hát then, đàn tính, dân ca dân tộc Dao, dân ca dân tộc Mông, truyền dạy văn hóa phi vật thể... tại địa phương đã khơi dậy niềm tự hào và trách nhiệm gìn giữ di sản từ chính cộng đồng. Hỗ trợ đầu tư xây dựng 5/13 điểm đến du lịch tiêu biểu vùng đồng bào DTTS: Nhà sàn 9 gian, xóm Tục Ngã, xã Đông Khê; tham quan du lịch điểm xóm Nặm Ngùa, xã Thanh Long; tham quan du lịch Đồi cỏ, xóm Bắc Vọng, xã Vinh Quý; du lịch ruộng đá cuội, xóm Bình Đường, xã Phan Thanh; Di tích lịch sử Đền Vua Lê, phường Thục Phán. Bên cạnh đó, tỉnh xây dựng và duy trì 17 câu lạc bộ về hát Then, đàn tính, hát dân ca tại các thôn, xóm; duy trì 23 đội văn nghệ truyền thống; hỗ trợ xây dựng 3 tủ sách với 184 đầu sách; 33.000 tờ gấp các ấn phẩm quảng cáo du lịch…

Xây dựng sản phẩm du lịch gắn với không gian văn hóa của cộng đồng dân tộc thiểu số.

Tổ chức các cuộc thi, hội thi như: làm còn, ẩm thực “Hương vị quê hương”, liên hoan hát dân ca, trình diễn trang phục dân tộc; hỗ trợ đầu tư trang thiết bị cho nhà văn hóa xóm vùng đồng bào DTTS tại 3 xã; tổ chức Lễ hội đồi Cỏ Ba Quáng, Ngày hội văn hóa Chợ tình Phong lưu; các hoạt động thi đấu thể thao truyền thống trong các ngày hội, liên hoan, giao lưu nhằm bảo tồn các môn thể thao truyền thống, các trò chơi dân gian của các DTTS... Hỗ trợ tu bổ, tôn tạo, chống xuống cấp 3 di tích…

Với sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của chính quyền các cấp, sự nỗ lực của người dân, Dự án 6 không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa các DTTS mà còn mở ra nhiều cơ hội để phát triển du lịch bền vững. Tuy vẫn còn nhiều thách thức, song tiềm năng phát triển từ sự kết hợp giữa văn hóa truyền thống và du lịch đang dần trở thành động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển mạnh mẽ trong những năm tới.

Lam Giang