Thúc đẩy sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc sinh học

Những năm gần đây, nhiều hộ dân, hợp tác xã trong tỉnh đã tận dụng phế phụ phẩm từ trồng trọt và chăn nuôi để ủ thành phân hữu cơ. Cách làm này vừa giúp giảm chi phí đầu vào, vừa cải thiện chất lượng đất và nâng cao giá trị nông sản. Anh Nguyễn Hoài Phong, xã Thanh Nưa chia sẻ: “Trước kia tôi chủ yếu dùng phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật hóa học, dù tiện lợi, nhưng đất ngày càng chai cứng, cây trồng dễ sâu bệnh. Từ khi chuyển sang phân hữu cơ tự ủ, đất tơi xốp hơn, cây khỏe, năng suất ổn định. Rau, quả cũng được thương lái ưa chuộng hơn vì an toàn và ngon hơn”.

Người dân xã Thanh An thu hoạch lúa mô hình canh tác lúa thông minh, sử dụng phân bón hữu cơ.

Không chỉ dừng lại ở quy mô hộ gia đình, xu hướng sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc sinh học còn được ngành Nông nghiệp tỉnh triển khai trong các mô hình sản xuất quy mô lớn, hướng tới canh tác xanh và giảm phát thải. Điển hình, từ vụ đông xuân 2024 - 2025, Điện Biên đã triển khai mô hình “Canh tác lúa thông minh, giảm phát thải nhà kính gắn với tăng trưởng xanh” trên 86ha. Tham gia mô hình, người dân được hỗ trợ phân bón hữu cơ, lượng thuốc bảo vệ giảm đáng kể, góp phần giảm phát thải và bảo vệ môi trường; đồng thời, năng suất, sản lượng lúa cao hơn từ 3 - 5 tạ/ha so với phương thức canh tác truyền thống; đồng thời, giúp giảm 172 tấn carbon. Ngoài ra, mô hình còn giúp nông dân có thêm thu nhập khoảng 880.000 đồng/ha từ bán tín chỉ carbon.

Theo bà Nguyễn Thị Hòa, xã Thanh An, trước đây việc canh tác lúa thường xuyên phải sử dụng nhiều phân bón và thuốc hóa học, vừa tốn kém vừa tiềm ẩn nguy hại cho sức khỏe và môi trường. Từ khi tham gia mô hình “Canh tác lúa thông minh giảm phát thải nhà kính gắn với thúc đẩy tăng trưởng xanh”, gia đình bà được hỗ trợ vật tư nông nghiệp như chế phẩm ECO-OK, phân bón trung vi lượng Cherry thân thiện với môi trường. Nhờ áp dụng các giải pháp mới, cây lúa phát triển khỏe mạnh, năng suất ổn định, chi phí đầu vào giảm đáng kể, đồng thời môi trường canh tác cũng an toàn hơn.

Nhiều dự án quốc tế và chương trình của tỉnh đã hỗ trợ nông dân tiếp cận kỹ thuật ủ phân hữu cơ và sử dụng phân vi sinh thân thiện với môi trường. Tiêu biểu là Dự án “Chuyển đổi nông nghiệp sinh thái và Hệ thống thực phẩm an toàn ở Việt Nam - ASSET” (do Pháp tài trợ) triển khai tại huyện Điện Biên và Tuần Giáo cũ giai đoạn 2022 - 2025. Ông Lò Văn Ngoai, bản Bó Giáng, xã Quài Nưa (nay là xã Tuần Giáo), tham gia dự án chia sẻ: “Tham gia chương trình tôi được hỗ trợ máy ép phân dạng viên và được hướng dẫn ủ phân chuồng bằng chế phẩm vi sinh, tôi vừa có phân bón hữu cơ bón cho cây trồng, vừa giảm ô nhiễm và tiết kiệm chi phí. Cây sinh trưởng tốt, năng suất cao hơn hẳn; đồng thời, giảm độc hại khi sử dụng thuốc hóa học, bảo vệ môi trường”.

Ông Lò Văn Ngoai, bản Bó Giáng, xã Quài Nưa (nay là xã Tuần Giáo) sử dụng máy ép phân dạng viên từ phân chuồng hoai mục để bón cho cây trồng. Ảnh CTV

Thực hiện Đề án phát triển sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Điện Biên đã cụ thể hóa bằng kế hoạch hành động tại địa phương. Theo đó, tỉnh khuyến khích doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nông dân đầu tư sản xuất phân hữu cơ, tận dụng tối đa phụ phẩm nông - lâm nghiệp và chất thải chăn nuôi để ủ làm phân. Đồng thời, tỉnh chú trọng đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao khoa học kỹ thuật, hình thành các mô hình điểm để nhân rộng, gắn với phát triển chuỗi giá trị nông sản hữu cơ.

Người dân phường Mường Thanh bón vôi cho lúa thay vì sử dụng một số loại thuốc hóa học.

Đến nay, toàn tỉnh có 3 cơ sở được chứng nhận hữu cơ với diện tích 13,75ha. Trong đó, 5ha chè của Công ty TNHH chè Phan Nhất; 3,7ha cây ăn quả của Công ty TNHH Cara Farm Việt Nam và hơn 5ha rau, củ, quả của Hợp tác xã Nông nghiệp Công nghệ cao Si Pa Phìn. Đây là tín hiệu tích cực, khẳng định hướng chuyển đổi nông nghiệp hữu cơ của Điện Biên đang đi đúng hướng. Trong năm 2024, toàn tỉnh đã có lượng 37,800 tấn phân bón trung, vi, phân bón hữu cơ, hơn 4.595 tấn phân bón sinh học và hơn 6.072 tấn phân bón hữu cơ không thương mại được đưa vào sử dụng.

Tuy nhiên, nhận thức của một bộ phận nông dân còn hạn chế; thói quen sử dụng phân hóa học để đạt năng suất nhanh vẫn còn. Nguồn phân hữu cơ chất lượng chưa thật dồi dào, giá thành còn cao; sản xuất tại chỗ đòi hỏi thời gian và kỹ thuật. Đầu ra cho nông sản hữu cơ chưa thật ổn định, khiến việc chuyển đổi còn dè dặt. Thói quen, sự tiện ích từ việc sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học vẫn tồn tại chủ yếu. Năm 2024, toàn tỉnh vẫn sử dụng hơn 23.295 tấn phân bón hóa học; trong đó, phân đạm urê hơn 6.327 tấn, phân lân 17.000 tấn, phân kali 526,722 tấn, phân hỗn hợp hơn 17.007 tấn...

Hiện nay, người dân vẫn quen với sử dụng phân bón hóa học vì sự tiện lợi. Trong ảnh: Người dân xã Sam Mứn bón phân cho cây ngô.

Với mục tiêu đến năm 2030, lượng phân bón hữu cơ công nghiệp sử dụng chiếm tối thiểu 30% so với tổng lượng phân bón sử dụng trong sản xuất nông nghiệp, Điện Biên đang từng bước triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Ngành Nông nghiệp tỉnh tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho nông dân về lợi ích lâu dài của việc sử dụng phân hữu cơ. Các lớp tập huấn kỹ thuật được mở rộng, hướng dẫn bà con tận dụng tối đa nguồn phụ phẩm từ trồng trọt, chăn nuôi để sản xuất phân hữu cơ ngay tại gia đình. Tỉnh cũng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực sản xuất phân hữu cơ vi sinh, bảo đảm chất lượng, đồng thời có cơ chế hỗ trợ giá để nông dân dễ tiếp cận.

Trong thời gian tới, tỉnh xác định tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học thay thế dần phân hóa học, thuốc trừ sâu độc hại trong sản xuất nông nghiệp. Việc mở rộng diện tích canh tác theo hướng hữu cơ, thân thiện với môi trường không chỉ giúp bảo vệ đất, nguồn nước và sức khỏe người dân, mà còn góp phần nâng cao chất lượng, giá trị và khả năng cạnh tranh của nông sản địa phương, hướng tới xây dựng nền nông nghiệp xanh, an toàn, bền vững và phát triển theo chuỗi tuần hoàn.

Quang Long