Thực phẩm bổ sung: Lợi ích và rủi ro

Multivitamin, vitamin D, echinacea và dầu cá chỉ là một vài trong số vô vàn các loại thực phẩm bổ sung có sẵn. Bạn có thể đã hoặc đang cân nhắc sử dụng chúng.

Dù có tiềm năng mang lại lợi ích sức khỏe, thực phẩm bổ sung cũng ẩn chứa rủi ro. Vì vậy, tham khảo ý kiến chuyên gia y tế là bước quan trọng để xác định liệu chúng có phù hợp với bạn hay không.

Hãy cùng tìm hiểu định nghĩa về thực phẩm bổ sung, vai trò quản lý của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và cách sử dụng chúng một cách an toàn cho bạn và gia đình.

1. Thực phẩm bổ sung là gì?

Thực phẩm bổ sung được thiết kế để bổ sung cho chế độ ăn uống và khác biệt với thực phẩm thông thường. Theo quy định, bất kỳ sản phẩm nào được dùng để điều trị, chẩn đoán, chữa khỏi hoặc ngăn ngừa bệnh tật đều được coi là thuốc, ngay cả khi được dán nhãn là thực phẩm bổ sung. Chúng có nhiều dạng như viên nén, viên nang, gel mềm, bột, thanh, kẹo dẻo và chất lỏng.

Các loại thực phẩm bổ sung phổ biến bao gồm:

Vitamin: Multivitamin, vitamin D, biotin,...
Khoáng chất: Canxi, magie, sắt,...
Thực vật/Thảo mộc: Echinacea, gừng,...
Hợp chất thực vật: Caffeine, curcumin,...
Acid amin: Tryptophan, glutamine,...
Vi khuẩn sống (Probiotic)...

2. Lợi ích tiềm năng của thực phẩm bổ sung?

Thực phẩm bổ sung có thể hỗ trợ cải thiện hoặc duy trì sức khỏe tổng thể và đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng hàng ngày. Ví dụ, canxi và vitamin D tốt cho xương, chất xơ hỗ trợ nhu động ruột. Mặc dù một số lợi ích đã được chứng minh, nhiều loại khác vẫn cần nghiên cứu thêm. Quan trọng cần nhớ, thực phẩm bổ sung không nên thay thế cho chế độ ăn uống đa dạng và lành mạnh.

Thực phẩm bổ sung không nên thay thế cho chế độ ăn uống đa dạng và lành mạnh.

3. Những rủi ro cần lưu ý?

Luôn trao đổi với chuyên gia y tế (bác sĩ, y tá, chuyên gia dinh dưỡng, dược sĩ) trước khi mua hoặc dùng thực phẩm bổ sung để hiểu rõ lợi ích và rủi ro tiềm ẩn.

Nhiều chất bổ sung chứa thành phần có tác động mạnh mẽ đến cơ thể. Chúng có thể tương tác với thuốc, gây sai lệch kết quả xét nghiệm hoặc gây nguy hiểm trong phẫu thuật. Chuyên gia y tế sẽ giúp bạn xác định loại bổ sung nào phù hợp, nếu có.

Hãy cảnh giác với các phản ứng bất lợi hoặc tác dụng phụ khi sử dụng thực phẩm bổ sung, đặc biệt khi:

Kết hợp nhiều loại bổ sung.
Dùng chung với thuốc.
Sử dụng quá liều.
Dùng thay thế cho thuốc hoặc thực phẩm thiết yếu.
Nếu gặp tác dụng phụ, ngừng sử dụng ngay lập tức, tìm kiếm tư vấn y tế và báo cáo cho FDA.

4. Quản lý thực phẩm bổ sung như thế nào?

Luật pháp:

Đạo luật Giáo dục và Sức khỏe Thực phẩm Bổ sung (DSHEA) năm 1994 sửa đổi Đạo luật Thực phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm Liên bang, định nghĩa "thực phẩm bổ sung" và quy định thẩm quyền của FDA. Theo luật hiện hành:

FDA không có thẩm quyền phê duyệt an toàn, hiệu quả hoặc nhãn mác thực phẩm bổ sung trước khi chúng được bán.

Các công ty sản xuất chịu trách nhiệm đảm bảo sản phẩm của họ an toàn và tuân thủ luật pháp.

Nhãn mác phải có "Thông tin bổ sung" (kích thước khẩu phần, số khẩu phần, danh sách thành phần và hàm lượng), cùng dòng chữ "thực phẩm bổ sung" ở mặt trước.

Bất kỳ sản phẩm nào được dán nhãn là thực phẩm bổ sung nhưng có mục đích điều trị, ngăn ngừa, chữa khỏi hoặc làm giảm triệu chứng bệnh tật vẫn được coi là thuốc và phải tuân thủ các quy định liên quan.

Vai trò và hành động của FDA để bảo vệ người tiêu dùng:

Mặc dù không phê duyệt trước, FDA vẫn có vai trò quản lý:

Kiểm tra định kỳ các cơ sở sản xuất để đảm bảo tuân thủ quy trình sản xuất và dán nhãn.
Xem xét nhãn mác và thông tin quảng cáo (bao gồm cả trang web) để đảm bảo dán nhãn đúng và không có tuyên bố sai lệch (ví dụ: điều trị bệnh).
Theo dõi các báo cáo về tác dụng bất lợi từ công ty, chuyên gia y tế và người tiêu dùng.
Hành động khi phát hiện sản phẩm không an toàn hoặc vi phạm luật pháp, bao gồm làm việc với công ty để khắc phục, yêu cầu thu hồi tự nguyện hoặc cưỡng chế loại bỏ sản phẩm khỏi thị trường.

5. Lời khuyên cho người tiêu dùng an toàn và thông thái

Tham khảo ý kiến chuyên gia y tế khi muốn dùng thực phẩm bổ sung.

Trước khi dùng thực phẩm bổ sung, hãy trao đổi với chuyên gia chăm sóc sức khỏe của bạn. Họ có thể giúp bạn quyết định loại thực phẩm bổ sung nào, nếu có, phù hợp với bạn. Bạn cũng có thể liên hệ với nhà sản xuất để biết thông tin về sản phẩm.

Chỉ dùng theo hướng dẫn trên nhãn. Một số thành phần và sản phẩm có thể gây hại khi dùng với liều lượng cao, dùng trong thời gian dài hoặc dùng kết hợp với một số loại thuốc hoặc thực phẩm nhất định.
Không dùng thực phẩm chức năng thay thế thuốc theo toa hoặc các loại thực phẩm quan trọng cho chế độ ăn uống lành mạnh.
Đừng cho rằng thuật ngữ "tự nhiên" dùng để mô tả một sản phẩm có thể đảm bảo rằng sản phẩm đó an toàn.
Hãy cẩn thận với sự cường điệu. Lời khuyên về sức khỏe hợp lý thường dựa trên nghiên cứu theo thời gian chứ không phải một nghiên cứu duy nhất.
Học cách phát hiện những tuyên bố sai sự thật. Nếu điều gì đó nghe có vẻ quá tốt để là sự thật thì có lẽ là vậy.

Hoàng Nam