Thực phẩm chức năng giả: thách thức quản lý và giải pháp bảo vệ người tiêu dùng

Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Trần Việt Nga trả lời phỏng vấn. Ảnh: PV

Thực trạng đáng báo động

Theo Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Trần Việt Nga, trong thời gian qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an đã triệt phá nhiều đường dây sản xuất, kinh doanh thực phẩm giả, bao gồm cả sữa giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả. Đây là những vụ việc nghiêm trọng, gióng lên hồi chuông cảnh báo cho những tổ chức, cá nhân đang hoặc có ý định sản xuất, kinh doanh hàng giả.

Vấn đề thực phẩm giả không chỉ tồn tại ở Việt Nam mà còn phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới. Theo các tài liệu nghiên cứu, ngành công nghiệp thực phẩm toàn cầu phải chịu thiệt hại khoảng 40 tỷ đô la Mỹ do thực phẩm giả, trong khi cộng đồng châu Âu thiệt hại hàng chục tỷ Euro mỗi năm vì vấn nạn này.

Bà Trần Việt Nga chỉ ra rằng, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là bất cập trong cơ chế quản lý. Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ đã quy định cơ chế tự công bố sản phẩm, tạo điều kiện thông thoáng cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã lợi dụng cơ chế này để hoạt động phi pháp.

Với cơ chế tự công bố, doanh nghiệp có thể tự công bố và sản xuất ngay mà không cần cơ quan quản lý nhà nước thẩm định hồ sơ. Nhiều doanh nghiệp lợi dụng sự thông thoáng này để tự công bố các sản phẩm dinh dưỡng y học hoặc sản phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt là thực phẩm bổ sung, đây là hành vi lách luật đáng bị lên án.

Thêm vào đó, thủ tục tự công bố khá đơn giản, hồ sơ không phức tạp và không mất phí đã khiến nhiều doanh nghiệp ồ ạt tự công bố sản phẩm. Số lượng sản phẩm công bố quá lớn trong khi lực lượng hậu kiểm còn hạn chế đã tạo ra thách thức lớn cho cơ quan quản lý nhà nước.

Giải pháp từ phía cơ quan quản lý

Theo bà Trần Việt Nga, để khắc phục những tồn tại trong quản lý thực phẩm chức năng, Chính phủ đang tiến hành sửa Luật An toàn thực phẩm. Cục An toàn thực phẩm đã tham mưu cho lãnh đạo Bộ Y tế trình Chính phủ sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP và các văn bản quy phạm pháp luật theo hướng thắt chặt quản lý.

Bên cạnh đó, Cục An toàn thực phẩm cũng kiến nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tăng cường đầu tư về nhân lực và kinh phí cho công tác hậu kiểm, giúp nâng cao hiệu quả kiểm soát thực phẩm lưu thông trên thị trường.

Để đảm bảo người dân được tiếp cận với các sản phẩm an toàn và chất lượng, bà Trần Việt Nga cho rằng, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía.

Đối với doanh nghiệp, cần đặt đạo đức kinh doanh lên hàng đầu, tuân thủ nghiêm ngặt mọi quy định của pháp luật về sản xuất và kinh doanh thực phẩm. Sự trung thực và trách nhiệm của doanh nghiệp là nền tảng quan trọng nhất để xây dựng niềm tin của người tiêu dùng.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, việc ban hành đầy đủ, kịp thời các văn bản pháp luật, cùng với việc trang bị các công cụ hiệu quả để kiểm soát chặt chẽ sản phẩm lưu thông trên thị trường là yếu tố then chốt để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng. Công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm cần được thực hiện nghiêm minh và thường xuyên.

Đối với người tiêu dùng, việc trang bị kiến thức cần thiết để có thể tự lựa chọn thực phẩm một cách thông thái là vô cùng quan trọng. Người dân cần tìm hiểu thông tin về sản phẩm, nguồn gốc xuất xứ, thành phần, nhãn mác, cũng như cập nhật các cảnh báo từ cơ quan chức năng để đưa ra những quyết định sáng suốt, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Minh Nhật