Thuế quan của Mỹ có thể trở thành 'con dao hai lưỡi' đối với Việt Nam?
Việt Nam là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất từ cuộc chiến thương mại của ông Donald Trump với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Tuy nhiên, giới phân tích đã cảnh báo quốc gia này có thể trở thành 'nạn nhân' trong chính vận may của mình nếu Tổng thống Mỹ đắc cử áp thuế quan toàn diện khi ông trở lại Nhà Trắng.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đạt thặng dư thương mại lớn thứ tư với Hoa Kỳ sau Trung Quốc, Mexico và EU khi các nhà sản xuất toàn cầu chuyển nhà máy khỏi Trung Quốc để tránh tác động của thuế quan của ông Trump.
Hình ảnh nhà máy chế biến cà phê tại Việt Nam. Ảnh: FT.
Tuy nhiên, việc phụ thuộc nhiều vào thị trường Hoa Kỳ cũng khiến Việt Nam đối diện với khó khăn mới. "Việt Nam hiện có khả năng phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn, đặc biệt là đối với hàng hóa quá cảnh", Marco Förster, Giám đốc ASEAN tại Dezan Shira & Associates tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết.
Ông Trump từng tuyên bố sẽ áp thuế 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và lên tới 20% đối với hàng hóa từ tất cả các quốc gia khác. Các nhà kinh tế tại ngân hàng OCBC của Singapore đã cảnh báo rằng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam từng đạt 5% vào năm ngoái có thể giảm tới 4 điểm phần trăm theo các biện pháp như vậy.
"Một số doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam lo ngại về khả năng áp thuế từ chính quyền Trump mới", Hong Sun, Chủ tịch Phòng Thương mại Hàn Quốc tại Việt Nam nhận định. Hàn Quốc từ lâu đã là một trong những nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài hàng đầu của Việt Nam và tập đoàn điện tử Samsung là nhà đầu tư lớn nhất tại quốc gia này.
Nếu Washington áp thuế đối với hàng hóa Việt Nam, các công ty Hàn Quốc có thể trì hoãn hoặc giảm đầu tư và sản xuất tại quốc gia này, ông Hong cho biết.
Trong khi Đông Nam Á nói chung được hưởng lợi từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung Quốc, không có quốc gia nào thành công như Việt Nam trong việc thu hút đầu tư nhờ vị trí gần Trung Quốc, các chính sách và ưu đãi thân thiện với doanh nghiệp.
Vào năm 2023, đầu tư nước ngoài của nước này đã đạt 36,6 tỷ USD trong khi thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ tăng vọt lên hơn 104 tỷ USD, gần gấp ba lần mức 38 tỷ đô la vào năm 2017, khi Trump nhậm chức. Thái Lan đứng thứ hai trong khu vực, với thặng dư thương mại của Hoa Kỳ là gần 41 tỷ USD.
Mối quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam đã được củng cố kể từ khi ông Trump rời nhiệm sở. Hai nước đã nâng cấp mối quan hệ của họ vào năm ngoái lên "quan hệ đối tác chiến lược toàn diện". Tổng thống Joe Biden gọi Việt Nam là "một cường quốc quan trọng trên thế giới và là quốc gia dẫn đầu trong khu vực quan trọng này", và gỡ bỏ nhãn "kẻ thao túng tiền tệ" do ông Trump áp đặt.
Washington cũng đã hỗ trợ các nỗ lực thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn tại Việt Nam, như một phần trong chiến dịch hạn chế Trung Quốc tiếp cận ngành sản xuất chip tiên tiến.
