Thuốc điều trị biến chứng viêm phổi do bệnh sởi

1. Người có bệnh nền, suy giảm miễn dịch, thậm chí khỏe mạnh cũng bị biến chứng viêm phổi do bệnh sởi

Thông tin từ Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, thời gian gần đây liên tiếp điều trị cho nhiều ca mắc sởi là người lớn với biến chứng viêm phổi nặng. Theo PGS.TS.Đỗ Duy Cường - Viện trưởng Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai, từ đầu năm 2025 đến nay, Viện đã tiếp nhận hàng trăm ca mắc bệnh sởi ở người lớn. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân diễn tiến nặng với các biến chứng viêm phổi, suy hô hấp, tăng men gan, tiêu chảy, thậm chí viêm não/màng não.

Hầu hết các trường hợp này đa số đều chưa được tiêm phòng hoặc trước có tiêm phòng nhưng không tiêm nhắc lại. Không chỉ trẻ em, người lớn có bệnh nền, phụ nữ mang thai, người bị suy giảm hệ miễn dịch... mắc bệnh sởi có nguy cơ cao bị biến chứng, mà ngay cả người khỏe mạnh cũng khó tránh nguy cơ này.

Điển hình như nam bệnh nhân, 51 tuổi (Hà Nội), có tiền sử đái tháo đường, hen phế quản nhập Viện Y học nhiệt đới Bạch Mai với chẩn đoán: Mắc bệnh sởi trên nền bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, hen phế quản.. Dù được điều trị tích cực, sau 5 ngày, bệnh nhân khó thở tăng dần, phải đặt ống nội khí quản, thở máy, nhưng vẫn có nguy cơ biến chứng nặng.

Nhiều trường hợp phải thở máy do bị suy hô hấp nặng

Hoặc trường hợp nữ bệnh nhân 28 tuổi (Nam Định), mang thai 8 tuần, nhập viện trong tình trạng sốt cao từng cơn, rét run, đau mỏi cơ, có xuất hiện ban đỏ từ mặt lan xuống cổ, ngực, bụng, ho khan, ngứa họng, đi ngoài phân lỏng, không đau bụng. Khi mới bắt đầu bị sốt, bệnh nhân tự điều trị hạ sốt tại nhà nhưng tình trạng không cải thiện nên mới nhập viện. Tại đây, bệnh nhân được chẩn đoán mắc sởi bội nhiễm vi khuẩn, theo dõi viêm phổi, nguy cơ cao ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi.

Bệnh nhân nam 38 tuổi (Hà Nội) bị viêm phổi nặng, suy hô hấp, biến chứng do sởi. Bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh, không có bệnh lý phổi. Tuy nhiên, diễn biến bệnh sởi rất nhanh, chỉ sau một ngày xuất hiện sốt nóng 39 độ C, cơ thể phát ban từ mặt lan xuống tay, thân mình. Người bệnh thấy đau họng, ho có đờm trắng đục và khó thở tăng dần dẫn suy hô hấp. Khi đi cấp cứu tại bệnh viện gần nhà, bệnh nhân được chẩn đoán viêm phổi nặng. Khi chuyển tuyến, bệnh nhân đã phải thở máy. Tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân suy hô hấp cấp mức độ nặng phải hồi sức tích cực, thở máy, lọc máu và ECMO.

2. Điều trị biến chứng do bệnh sởi rất khó khăn phức tạp

Viêm phổi do bệnh sởi là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất và cần được điều trị kịp thời. Trong trường hợp viêm phổi nặng, bệnh nhân có thể cần hỗ trợ thở oxy hoặc thậm chí thở máy như các trường hợp nêu trên.

Để điều trị viêm phổi, tùy nguyên nhân, bệnh nhân sẽ được sử dụng thuốc phù hợp:

- Với viêm phổi do virus, bệnh nhân sẽ được dùng thuốc điều trị các triệu chứng của viêm phổi, trong đó cần lưu ý tình trạng suy hô hấp.

- Trường hợp có nhiễm khuẩn, cần phân loại viêm phổi do nhiễm khuẩn cộng đồng hay nhiễm khuẩn bệnh viện, điều trị kháng sinh theo kháng sinh đồ. Đa số các trường hợp cần dùng thuốc qua đường tĩnh mạch tại cơ sở y tế.

Ngoài ra, bệnh nhân phải được làm thủ thuật hút sạch đờm dãi, thở oxy... Trường hợp nặng hơn cần phải đặt nội khí quản, thở máy nếu có cơn ngừng thở hoặc thất bại với thở oxy.

PGS.TS. Đỗ Duy Cường cũng cho biết: Nhiều người chủ quan cho rằng sởi chỉ là bệnh nhẹ, sẽ tự khỏi sau vài ngày, nhưng thực tế bệnh có thể gây ra biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời. Các biến chứng này rất khó điều trị mà có thể để lại hậu quả lâu dài như điếc, mù lòa, tử vong...

Tiêm vaccine phòng bệnh đúng và đủ là cách hiệu quả nhất để phòng bệnh.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, các ca mắc sởi ở người lớn có biến chứng như viêm đường hô hấp trên, viêm phổi, tăng men gan, suy gan, suy đa phủ tạng phải lọc máu, suy hô hấp phải đặt ống nội khí quản… chiếm khoảng 5% trong số các bệnh nhân nhập viện. Những trường hợp có bệnh nền như đái tháo đường, suy giảm miễn dịch có nguy cơ cao hơn, dễ diễn tiến nặng phải can thiệp máy móc.

Sởi lại là bệnh có hệ số lây nhiễm rất cao qua đường hô hấp, dễ bùng phát trong cộng đồng nếu không được kiểm soát. Do đó, nếu có triệu chứng sốt, phát ban, ho kéo dài, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị. Khi người bệnh được chẩn đoán mắc sởi, người bệnh cần ngay lập tức được cách ly để điều trị, tránh lây cho các trường hợp khác.

3. Cần phòng bệnh sởi bằng vaccine

Mặc dù bệnh sởi có diễn biến nhanh với các biến chứng nguy hiểm, tuy nhiên bệnh có thể phòng ngừa được bằng vaccine. PGS.TS. Đỗ Duy Cường nhấn mạnh: Vaccine sởi rất an toàn và hiệu quả, được Bộ Y tế khuyến cáo tất cả trẻ em đều cần được tiêm và tiêm nhắc lại. Việc tiêm vaccine đầy đủ không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn giúp kiểm soát dịch bệnh trong cộng đồng.

Từ lâu, vaccine phòng bệnh sởi có trong Chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm cho trẻ từ 9 tháng, sau đó được tiêm nhắc lại khi trẻ 18 tháng tuổi hoặc 2 tuổi và nhắc lại mũi thứ 3 khi trẻ 6 tuổi. Đối với người lớn, khi hệ miễn dịch giảm thì cũng cần được tiêm nhắc lại. Người dân nếu chưa tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng, cần tiêm nhắc lại vaccine sởi - quai bị - rubella.

Đối với những trường hợp đã mắc sởi, việc theo dõi và điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng. Khi xuất hiện các dấu hiệu như khó thở, co giật, đau tai... người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Việc điều trị sớm sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng và giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng hơn.

Nguyễn Hà