Thủy sản Việt Nam có thêm thử thách tại Mỹ

Mỹ đưa ra các quy định mới cho ngành thủy sản Việt Nam. Ảnh: Nam Khánh.

Theo thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tổng sản lượng thủy sản cả nước trong 2 tháng đầu năm nay đạt 1,23 triệu tấn, tăng 2,4% so với cùng kỳ năm 2024.

Trong đó, sản lượng khai thác đạt gần 551.000 tấn và sản lượng nuôi trồng đạt hơn 692.000 tấn. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt hơn 1,4 tỷ USD, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước.

Năm 2024, Mỹ tiếp tục là thị trường đóng góp lớn nhất, với khoảng 1,8 tỷ USD vào tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản Việt Nam. Đây cũng là quốc gia chiếm tỷ trọng đáng kể trong cơ cấu thị trường.

Dù vậy, ngành thủy sản Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn từ quy định của Luật Bảo vệ Thú biển (MMPA) do Mỹ áp dụng.

Ông Nguyễn Hoài Nam, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Mỹ (NOAA) đưa ra phán quyết sơ bộ không công nhận tính tương đồng của các biện pháp quản lý và bảo tồn thú biển của Việt Nam đối với 12 nghề khai thác hải sản, bao gồm lưới rê, lưới cuốn, lưới vây, câu, lưới kéo đơn/đôi...

Ngoài ra, các loài hải sản như cá ngừ (mắt to, vây xanh, vây vàng, vằn), cá kiếm, mực, cá mú, cá thu, cá hồng, cua… cũng bị ảnh hưởng.

NOAA cho rằng Việt Nam chưa đảm bảo đầy đủ các biện pháp quản lý và giám sát để hạn chế sát thương hoặc đánh bắt không chủ ý đối với thú biển, cũng như chưa ban hành quy định cụ thể phù hợp với tiêu chuẩn của Mỹ.

Từ đó, NOAA yêu cầu Việt Nam bổ sung bằng chứng và tiến độ thực hiện kế hoạch quản lý trước ngày 1/4. Bên cạnh đó, kết luận cuối cùng được công bố trước ngày 30/11.

Nếu không đáp ứng yêu cầu trên, các sản phẩm hải sản từ những ngành nghề khai thác này sẽ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ từ ngày 1/1/2026.

Ngoài ra, Mỹ cũng có kế hoạch mở rộng Chương trình Giám sát Thủy sản Nhập khẩu (SIMP). Cụ thể, chương trình yêu cầu nhà nhập khẩu cung cấp thêm thông tin chi tiết, làm tăng chi phí tuân thủ.

Với kim ngạch xuất khẩu chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch thủy sản Việt Nam, quy định của MMPA và SIMP có thể gây ảnh hưởng đến ngành thủy sản, thậm chí đe dọa uy tín và vị thế của Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ông Lê Bá Anh, Phó cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị Cục Thủy sản và Kiểm ngư phối hợp chặt chẽ nhằm giữ vững thành quả này, đồng thời đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe từ phía Mỹ.

Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để củng cố vị thế tại thị trường Mỹ, nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức từ các quy định nghiêm ngặt như MMPA và SIMP.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh Mỹ là thị trường trọng điểm, do đó cần ưu tiên giải quyết ngay vấn đề liên quan đến MMPA.

Trong lĩnh vực khai thác, sản lượng có xu hướng tăng, cũng cần có chiến lược hợp lý để giảm áp lực lên nguồn lợi thủy sản. Hiện tại, cả nước có 83.024 tàu khai thác, đòi hỏi phải quản lý chặt chẽ theo từng vùng và tập trung vào các loài phù hợp với tiêu chuẩn của Mỹ.

Bên cạnh tôm và cá tra, ngành thủy sản cần đa dạng hóa sản phẩm, phát triển các đối tượng nuôi mới như rong biển, tảo, bào ngư, nhuyễn thể hai mảnh vỏ... nhằm giảm phụ thuộc vào một số mặt hàng chủ lực và gia tăng giá trị xuất khẩu.

Anh Nguyễn