Tiêm kích Su-30SM và hành trình khẳng định vị thế trên không của Nga

Trong bối cảnh các cường quốc không ngừng hiện đại hóa lực lượng không quân, Su-30SM nổi lên như một biểu tượng thể hiện năng lực thiết kế và chiến đấu của Nga.

Đây là biến thể cải tiến sâu của dòng Su-30, được phát triển bởi Tập đoàn Sukhoi, nhằm đáp ứng yêu cầu chiến thuật mới của Không quân và Hải quân Nga.

Su-30SM (ký hiệu SM nghĩa là hiện đại hóa) được thiết kế dựa trên nền tảng Su-30MKI do Nga phát triển cho Ấn Độ, nhưng được nội địa hóa và nâng cấp toàn diện để phù hợp với tiêu chuẩn Nga.

Chiếc tiêm kích này chính thức gia nhập biên chế từ năm 2013 và nhanh chóng trở thành “xương sống” của lực lượng không quân chiến thuật Nga.

Su-30SM là máy bay tiêm kích đa năng hai chỗ ngồi, có khả năng thực hiện các nhiệm vụ khác nhau: chiếm ưu thế trên không, tấn công mặt đất, yểm trợ tầm xa, và tuần tra trên biển.

Với cánh kép và động cơ có khả năng điều khiển vector lực đẩy 3D, Su-30SM đạt độ cơ động đặc biệt, có thể thực hiện các động tác bay cực khó như “Cobra Pugachev” hay “Herbst maneuver” - điều hiếm thấy ở các tiêm kích phương Tây.

Thân máy bay được thiết kế khí động học tối ưu giúp giảm lực cản, tăng khả năng cơ động và tầm bay. Buồng lái hai chỗ ngồi cho phép phân chia nhiệm vụ giữa phi công điều khiển và sĩ quan vũ khí, giúp nâng cao hiệu quả tác chiến trong các phi vụ phức tạp.

Su-30SM được trang bị radar mảng pha N011M Bars-R có thể phát hiện mục tiêu ở khoảng cách hơn 400 km, theo dõi cùng lúc nhiều mục tiêu và dẫn bắn chính xác.

Hệ thống điện tử hàng không hiện đại giúp máy bay có thể tác chiến trong mọi điều kiện thời tiết, ngày đêm, và kết nối dữ liệu với các hệ thống phòng không mặt đất.

Khoang lái của Su-30SM tích hợp màn hình đa chức năng, hệ thống điều khiển bay số hóa và liên kết dữ liệu chiến thuật với các máy bay khác. Điều này giúp phi công có khả năng điều phối tác chiến nhóm, tương tự như năng lực của các phi đội Mỹ.

Su-30SM mang được đến 8 tấn vũ khí, bao gồm tên lửa không đối không R-77, R-73, tên lửa hành trình Kh-31, bom dẫn đường KAB-500 và nhiều loại vũ khí khác.

Sự đa dạng này cho phép máy bay đảm nhiệm cả vai trò tấn công mặt đất lẫn chiếm ưu thế trên không.

Điểm đáng chú ý là Su-30SM có thể mang tên lửa siêu thanh Kh-32 hoặc các biến thể chống hạm, khiến nó trở thành mối đe dọa lớn đối với tàu chiến và căn cứ đối phương.

Hiện nay, Nga có hàng trăm chiếc Su-30SM hoạt động trong cả không quân lẫn hải quân. Phiên bản nâng cấp mới nhất, Su-30SM2, sử dụng động cơ AL-41F-1S tương tự Su-35, giúp tăng lực đẩy và tiết kiệm nhiên liệu hơn.

Loại tiêm kích này đã tham gia nhiều chiến dịch thực tế, đặc biệt là tại Syria, nơi Su-30SM được sử dụng để hộ tống oanh tạc cơ và tấn công mục tiêu mặt đất.

Các nhà quan sát cho rằng hiệu quả của Su-30SM trong chiến trường Syria và hiện nay là tại Ukraine đã giúp củng cố vị thế của Nga trên thị trường vũ khí toàn cầu.

Trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ giữa các cường quốc, Su-30SM vẫn chứng tỏ giá trị nhờ tính linh hoạt, chi phí vận hành thấp và khả năng thích ứng cao.

Dù không đạt tới trình độ tàng hình như F-35 của Mỹ, Su-30SM vẫn được đánh giá là đối thủ đáng gờm nhờ cơ động, hỏa lực mạnh và tầm bay xa.

Sự ra đời của Su-30SM đánh dấu bước chuyển quan trọng trong chiến lược phòng không - tấn công của Nga: từ các dòng máy bay chuyên biệt sang hướng đa năng, thích ứng nhiều loại nhiệm vụ.

Với việc tiếp tục nâng cấp lên chuẩn Su-30SM2, tiêm kích này được dự báo sẽ còn phục vụ trong lực lượng không quân Nga ít nhất đến giữa thập niên 2040.

Việt Hùng