Tiến tới Chính phủ không giấy tờ, quản trị thông minh

Tại phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 ngày 18/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh 5 quan điểm chỉ đạo trọng tâm trong thời gian tới.

Cải cách hành chính, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là những lĩnh vực gắn bó mật thiết, thúc đẩy lẫn nhau. Người dân và doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm trong quá trình này.

Đây không chỉ là một yêu cầu khách quan mà còn là lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu.

Tư tưởng chỉ đạo rõ ràng: khi có sự lãnh đạo của Đảng, sự thống nhất của Chính phủ, sự đồng thuận của Quốc hội, sự ủng hộ của người dân và kỳ vọng của đất nước, thì chỉ bàn làm, không bàn lùi, làm có trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, không nửa vời.

Thủ tướng yêu cầu chuyển đổi từ trạng thái bị động tiếp nhận, giải quyết thủ tục sang chủ động phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời thực hiện nguyên tắc khen chê rõ ràng, kịp thời, đúng lúc, hiệu quả.

Thủ tướng Phạm Minh Chính tại phiên họp ngày 18/3. Ảnh: Nhật Bắc

Để hiện thực hóa các quan điểm trên, ba nhiệm vụ quan trọng được đặt ra gồm: thúc đẩy số hóa quốc gia, cắt giảm thủ tục hành chính không giới hạn và phát triển công dân số toàn diện.

Tinh thần là bộ máy cần tinh gọn, dữ liệu phải kết nối, quản trị thông minh.

Trên cơ sở đó, ba nhiệm vụ trọng tâm được xác định: hoàn thiện thể chế thông thoáng, trong đó có đề xuất Quốc hội dùng một luật sửa nhiều luật; phát triển hạ tầng số, đặc biệt là 5G, hệ thống cáp quang và cơ sở dữ liệu; xây dựng kế hoạch đào tạo nhân lực số, từ phổ thông đến chuyên sâu.

Cùng với đó, ba nhiệm vụ cụ thể cần tập trung gồm xử lý văn bản, thủ tục hành chính trên môi trường số; phổ cập thanh toán không dùng tiền mặt và đẩy mạnh thu thuế điện tử, áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, nhất là với dịch vụ ăn uống và bán lẻ.

Trong lĩnh vực khoa học công nghệ, Thủ tướng chỉ đạo xây dựng Chương trình Quốc gia phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược, bao gồm các trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm.

Một đề án hình thành doanh nghiệp công nghệ chiến lược quy mô lớn trong nước sẽ được triển khai nhằm phát triển hạ tầng số, nhân lực số và an ninh mạng.

Đồng thời, Chính phủ sẽ thành lập Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp chiến lược và đẩy mạnh chính phủ điện tử, triển khai Chính phủ không giấy tờ và điều hành trên môi trường điện tử dựa trên dữ liệu.

Dữ liệu số là trọng tâm của quá trình chuyển đổi số. Trung tâm dữ liệu quốc gia sẽ đi vào hoạt động trong năm 2025, cùng với việc sớm mở sàn giao dịch dữ liệu số và phát triển hệ thống truyền dẫn dữ liệu qua vệ tinh, cáp quang tốc độ cao.

100% sân bay, bến cảng, cửa khẩu sẽ ứng dụng công nghệ sinh trắc và nền tảng VNeID.

Chính phủ quyết liệt triển khai Đề án 06, đảm bảo nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ kết quả”.

Các bộ, ngành cần cắt giảm hồ sơ với 324 thủ tục hành chính, hoàn thành trong quý II/2025. Các địa phương đẩy nhanh số hóa dữ liệu hộ tịch, đất đai, đơn giản hóa 200 thủ tục hành chính dựa trên dữ liệu số.

Thời gian qua, sự chỉ đạo quyết liệt từ trung ương đến địa phương đã tạo ra động lực mạnh mẽ.

Sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào cuối năm 2024, Chính phủ đã có những bước đi cụ thể, ban hành Nghị quyết 03 về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57.

Đến nay, 50/63 địa phương và 14/22 bộ, cơ quan ngang bộ đã xây dựng kế hoạch hành động.

Chính phủ cũng thành lập ban chỉ đạo do Thủ tướng đứng đầu. Hàng loạt văn bản pháp lý đã được ban hành, gồm 15 nghị quyết, 12 quyết định, 9 chỉ thị và 7 công điện về cải cách hành chính và chuyển đổi số.

Quốc hội thông qua 4 luật và một nghị quyết về cơ chế đặc biệt cho đổi mới sáng tạo. Các bộ, ngành đã ban hành 32 nghị định và 34 thông tư.

Chuyển đổi số đang có những bước tiến đáng kể. Việt Nam chính thức thương mại hóa 5G từ tháng 10/2024, tốc độ Internet tăng hạng trên toàn cầu.

Thương mại điện tử đạt 28 tỷ USD trong năm 2024, tăng 36%. Thanh toán không dùng tiền mặt tăng trưởng trung bình 57% mỗi năm.

Công nghiệp ICT đạt doanh thu 152 tỷ USD, công nghiệp bán dẫn đạt 18,7 tỷ USD với 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch và 6 nghìn kỹ sư thiết kế, thu hút đầu tư từ các tập đoàn công nghệ lớn như Marvell, NVIDIA và SK Hynix.

Việc số hóa quản lý thuế cũng đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần tăng thu ngân sách.

Thuế từ thương mại điện tử đạt 116 nghìn tỷ đồng trong năm 2024, tăng 19,5%. Đề án 06 đang phát huy hiệu quả với hơn 61 triệu tài khoản định danh điện tử kích hoạt, tích hợp 40 tiện ích trên VNeID.

Hệ thống y tế điện tử được mở rộng với 15,5 triệu thông tin công dân, 2,7 triệu người nhận trợ cấp an sinh qua tài khoản.

Việt Nam đang cải thiện vị trí trên các bảng xếp hạng quốc tế về chuyển đổi số. Chỉ số phát triển chính phủ điện tử tăng 15 bậc, chỉ số đổi mới sáng tạo tăng 2 bậc, an ninh mạng tăng 8 bậc.

Tuy nhiên, Thủ tướng cũng chỉ ra những hạn chế. Một số nghị định chậm ban hành, nhiều nhiệm vụ chưa có chuyển biến rõ rệt.

Mới chỉ có 30% doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số. Vùng sâu vùng xa còn gặp khó khăn trong tiếp cận Internet.

Cải cách hành chính chưa đáp ứng yêu cầu, chất lượng dịch vụ công trực tuyến chưa đạt chỉ tiêu đề ra. Nhân lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo còn thiếu cả về số lượng và chất lượng.

Nguyên nhân chủ quan được xác định là vai trò người đứng đầu chưa được phát huy, kỷ luật chưa nghiêm, phối hợp giữa các bộ, ngành chưa hiệu quả.

Thủ tướng nhấn mạnh cần khắc phục các hạn chế để đảm bảo chuyển đổi số thực sự trở thành động lực phát triển đất nước.

Nhật Hạ