Tiếp chuỗi sai phạm lớn tại Hà Nam, tuyến đường nghìn tỷ có nguy cơ 'chết yểu'
Mặc dù được đầu tư với số tiền lên đến gần 8.000 tỷ đồng, nhưng hơn 12 năm qua, tuyến đường 495B nằm trên địa bàn tỉnh Hà Nam vẫn chưa 'về đích'.
Hiện trạng Dự án đường 495B ghi nhận tháng 12/2022. Ảnh: Văn Thanh
Đây là một trong những dự án giao thông được chỉ ra tồn tại nhiều sai phạm.
Tuyến đường nghìn tỷ
Theo tìm hiểu của phóng viên Báo GD&TĐ, Dự án đầu tư xây dựng đường cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ dân cư miền núi xã Thanh Nguyên, Thanh Nghị (huyện Thanh Liêm, Hà Nam, sau đây gọi tắt là Dự án đường 495B) là tuyến đường được thực hiện theo Quyết định đầu tư số 783 ngày 27/7/2010 của UBND tỉnh Hà Nam với số vốn đầu tư ban đầu là 748,8 tỷ đồng. Tổng chiều dài của dự án là 28,9km.
Qua 4 lần điều chỉnh quy mô và tăng giảm tổng mức đầu tư, đến tháng 11/2016, Dự án đường 495B được tỉnh Hà Nam ấn định tổng mức đầu tư là 7.685 tỷ đồng. Trong đó, chi phí xây dựng là 6.908 tỷ đồng và chi phí giải phóng mặt bằng là 480 tỷ đồng.
Thông tin từ ông Đỗ Bắc Hà, Phó Trưởng phòng Quản lý kết cấu hạ tầng giao thông thuộc Sở GTVT Hà Nam cho biết, Dự án đường 495B do Ban QLDA Đầu tư xây dựng công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh Hà Nam làm chủ đầu tư.
Tuy nhiên, sau hơn 12 năm triển khai, dự án vẫn còn dang dở. Các hạng mục thi công đứt đoạn vừa không phát huy được hiệu quả nguồn vốn đầu tư, vừa gây bức xúc cho người dân. Thực trạng tuyến đường hiện đã hư hỏng, xuống cấp đã được nhân dân phản ánh rất nhiều lần.
Đến năm 2016, dự án này đã bị tạm dừng thi công. Được biết, việc tạm dừng thi công dự án là do không có vốn. Cụ thể, tổng số vốn của dự án được cấp chỉ có gần 622 tỷ đồng.
Chất chồng sai phạm
Liên quan đến Dự án đường 495B, Thanh tra Chính phủ (sau đây gọi là cơ quan chức năng) đã chỉ ra hàng loạt sai phạm trong công tác đấu thầu, thi công dự án.
Cụ thể, trước khi Luật Đầu tư công 2014 có hiệu lực, Dự án đường 495B được phê duyệt. Việc này không được thông qua HĐND. Điều này được chỉ ra đã vi phạm Nghị định 12/2009/NĐ-CP ngày 12/2/2009 của Chính phủ.
Quá trình phê duyệt hình thức đấu thầu còn hạn chế đối với 4 gói thầu của dự án như không đúng, không thuộc trường hợp được áp dụng theo quy định tại Luật Đấu thầu.
Bên cạnh đó, dự án khi phê duyệt, điều chỉnh chủ trương đầu tư, nguồn vốn và khả năng cân đối nguồn vốn không được thẩm định. Việc này được xác định chưa đúng theo quy định của Luật Đầu tư công 2014. Dự án cũng có quy mô, cấp công trình chưa phù hợp quy hoạch GTVT được UBND tỉnh Hà Nam phê duyệt vào các năm 2008, 2011.
Về nguồn vốn, cơ quan chức năng cũng xác định, khi phê duyệt và phê duyệt điều chỉnh dự án có nguồn vốn không được thẩm định, không xác định rõ ràng theo quy định của Chỉ thị 1792/CT-TTg ngày 15/10/2011 của Thủ tướng Chính phủ, Nghị quyết số 26/2016/QH14 ngày 10/11/2016 của Quốc hội. Dự án cũng không có ý kiến thẩm định của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về nguồn vốn và mức hỗ trợ từ ngân sách Trung ương.
Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng chỉ ra, Dự án đường 495B được UBND tỉnh Hà Nam phê duyệt điều chỉnh nhưng chưa làm rõ các yếu tố được điều chỉnh, không đúng quy định tại Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/2/2009 của Chính phủ.
Bên cạnh những tồn tại trên, việc đánh giá tác động môi trường của dự án được chỉ ra còn sơ sài, thiếu nội dung hiện trạng, đề xuất cụ thể, không đúng theo quy định tại Nghị định số 80/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 của Chính phủ.
Đáng nói hơn, Dự án đường 495B có thiết kế cơ sở xác định quy mô đầu tư, giải pháp thiết kế chưa tuân theo Tiêu chuẩn thiết kế đường ô tô TCVN 4054:2005.
Ngoài ra còn là việc chủ đầu tư không khảo sát, thu thập số liệu, tính toán các phương án thiết kế mặt đường để lựa chọn phương án tối ưu, có giải pháp tận dụng các cầu cũ được đưa vào khai thác năm 2005.
Việc xác định tốc độ thiết kế của dự án cũng không phù hợp với cấp đường gây sai số khi tính toán các chỉ tiêu kỹ thuật. Thiết kế kết nối giao thông chưa đảm bảo tính kinh tế - kỹ thuật, an toàn... Thiết kế bản vẽ thi công không phù hợp với thiết kế cơ sở được duyệt, vi phạm Luật Xây dựng 2003 và Luật Xây dựng 2014. Tại các đường vuốt nối vào 3 nhà máy xi măng (Xuân Thành, Hoàng Long, Thành Thắng) thuộc dự án cũng không có trong thiết kế cơ sở.
Hơn nữa, dự án được chỉ ra có thiết kế cơ sở không lấy ý kiến thẩm định của bộ quản lý chuyên ngành theo thẩm quyền quy định đối với dự án nhóm A, vi phạm Nghị định số 12/2009/NĐ-CP ngày 12/2/2009 của Chính phủ.
Cũng tại dự án này, UBND tỉnh Hà Nam phê duyệt định mức, đơn giá khai thác, bốc xúc, vận chuyển đất đá hỗn hợp, các loại vật liệu xây dựng cho trạm trộn bê tông tại xã Thanh Nghị và vận chuyển đến chân công trình; đơn giá ca máy rải bê tông xi măng Writgen SP500, đơn giá vật liệu như đá, cấp phối, bê tông xi măng... đến chân công trình để làm cơ sở lập dự toán và thanh quyết toán dự án.
Tuy nhiên, cơ quan chức năng chỉ ra, một số vật liệu có giá cao hơn so với thông báo giá vật liệu của tỉnh, giá ca máy SP500 (hơn 18 triệu đồng/ca) cao hơn ở một số địa phương (trong đó, cao gấp 2,54 lần đơn giá của TP Hà Nội năm 2011 - hơn 7 triệu đồng/ca).
Đối với phần giá trị đã nghiệm thu, thanh toán, qua thanh tra cho thấy số tiền thanh toán chi phí xây dựng không đúng tại dự án là hơn 333 tỷ đồng. Về điều này, cơ quan chức năng đã yêu cầu tỉnh Hà Nam thực hiện rà soát, giảm trừ thanh, quyết toán số tiền trên.
