Tiết lộ đáng kinh ngạc chuyện 'cánh bướm gây ra bão'
Hiệu ứng cánh bướm (Butterfly Effect) thường được nhắc đến như một phép ẩn dụ cho sự thay đổi nhỏ dẫn đến hậu quả lớn, nhưng ít ai biết nguồn gốc khái niệm này.
1. Ý tưởng ban đầu đến từ một nhà khí tượng học. Edward Lorenz là người đề xuất hiệu ứng này khi phát hiện chỉ cần thay đổi nhỏ ở số liệu đầu vào mô phỏng thời tiết đã cho ra kết quả hoàn toàn khác. Ảnh: Pinterest.
2. Câu nói “cánh bướm gây ra bão” là ví dụ hình tượng. Câu hỏi mang tính giả định “Liệu một con bướm vỗ cánh ở Brazil có thể gây ra một cơn lốc ở Texas?” được Lorenz dùng để minh họa hiện tượng. Ảnh: Pinterest.
3. Hiệu ứng này là nền tảng của lý thuyết hỗn loạn. Hiệu ứng cánh bướm nằm trong lý thuyết hỗn loạn (chaos), mô tả các hệ thống phi tuyến tính nhạy cảm với điều kiện ban đầu, nơi dự đoán trở nên bất khả thi. Ảnh: Pinterest.
4. Nó không chỉ áp dụng trong khí tượng. Hiệu ứng cánh bướm xuất hiện trong nhiều lĩnh vực như kinh tế, sinh học, xã hội học và thậm chí cả khoa học chính trị. Ảnh: Pinterest.
5. Phim ảnh và văn học thường khai thác khái niệm này. Hiệu ứng cánh bướm đã trở thành chủ đề cho nhiều bộ phim, tiểu thuyết, đặc biệt trong thể loại khoa học viễn tưởng và du hành thời gian. Ảnh: Pinterest.
6. Không phải lúc nào hiệu ứng cũng xảy ra. Mặc dù phổ biến trong truyền thông, nhưng hiệu ứng chỉ xảy ra trong các hệ động lực phi tuyến, không phải trong mọi tình huống hay hệ thống. Ảnh: Pinterest.
7. Hiệu ứng này thách thức khái niệm tiên đoán. Ngay cả khi có đầy đủ dữ liệu, tính nhạy cảm với điều kiện ban đầu khiến việc tiên đoán tương lai trở nên vô cùng khó khăn. Ảnh: Pinterest.
8. Cái tên “Hiệu ứng cánh bướm” không phải do Lorenz đặt. Thuật ngữ này được phổ biến sau bài báo “Predictability: Does the flap of a butterfly’s wings in Brazil set off a tornado in Texas?” vào năm 1972. Ảnh: Pinterest.
Mời quý độc giả xem video: Đa dạng ứng dụng của công nghệ blockchain. Nguồn: VTV24.
