Tìm giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm cây ăn quả các tỉnh phía Bắc

Toàn cảnh Diễn đàn

Đây là sự kiện quan trọng nhằm tìm kiếm giải pháp tối ưu hóa chuỗi giá trị cây ăn quả, nâng cao chất lượng sản phẩm, và thúc đẩy xuất khẩu trong bối cảnh thị trường quốc tế ngày càng mở rộng.

Sự kiện thu hút sự tham gia của nhiều lãnh đạo và chuyên gia trong ngành: ông Lê Quốc Doanh, nguyên Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam, ông Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình, ông Nguyễn Quốc Mạnh, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, ông Lê Thanh Hòa, Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, cùng các đại diện cơ quan, tổ chức có liên quan.

TS. Nguyễn Hồng Yến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt - BVTV tỉnh Hòa Bình phát biểu khai mạc

Phát biểu tại diễn đàn, TS. Nguyễn Hồng Yến, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt - BVTV tỉnh Hòa Bình cho biết, việc mở cửa thị trường quốc tế cho các loại trái cây Việt Nam đã đánh dấu bước tiến lớn trong chiến lược xuất khẩu. Tuy nhiên, để đáp ứng các yêu cầu khắt khe của các thị trường quốc tế, việc chuẩn hóa quy trình sản xuất và đảm bảo chất lượng sản phẩm là rất quan trọng.

Ngành rau quả Việt Nam đang có những bước phát triển mạnh mẽ, với kim ngạch xuất khẩu đạt 6,66 tỷ USD trong 11 tháng đầu năm 2024, tăng 28,2% so với cùng kỳ năm trước. Các sản phẩm như sầu riêng, thanh long, và chuối đã có mặt tại nhiều thị trường quốc tế, bao gồm Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản. Tuy nhiên, các tỉnh phía Bắc vẫn đối mặt với những thách thức về bảo quản, chế biến, và liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp.

“Diễn đàn lần này là cơ hội để các bên liên quan thảo luận và đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm cây ăn quả Việt Nam”, TS. Nguyễn Hống Yến nhấn mạnh.

Ông Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình

Cũng tại diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Công Sứ cho biết, nhờ vào sự đa dạng về khí hậu và đất đai, tỉnh đã tạo điều kiện thuận lợi để phát triển nhiều loại cây trồng, đặc biệt là cây ăn quả (CAQ), đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp địa phương. Hiện nay, diện tích trồng cây ăn quả của tỉnh đạt gần 16.000 ha, trong đó nhóm cây có múi như cam, bưởi, quýt, và chanh chiếm hơn 10.000 ha, cùng với các loại cây khác như nhãn, chuối, xoài, và thanh long, thể hiện sự phong phú về sản phẩm.

Trong suốt 10 năm qua, Hòa Bình đã xác định phát triển cây ăn quả là lĩnh vực trọng yếu và triển khai nhiều chính sách hỗ trợ như cải tạo vườn tạp, cung cấp cây giống, và thu hút đầu tư. Tỉnh cũng đã ban hành các đề án phát triển cây ăn quả, đặc biệt là tái canh cây có múi, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững. Đến nay, Hòa Bình đã cấp 88 mã số vùng trồng cho cây ăn quả, với 53 mã số phục vụ xuất khẩu, và có 2.431 ha cây ăn quả đạt chứng nhận GlobalGAP, VietGAP, và tiêu chuẩn hữu cơ.

Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu, Hòa Bình vẫn đối mặt với những thách thức về tính bền vững trong phát triển cây ăn quả, như việc thiếu nhất quán trong quy hoạch và tiêu chuẩn kỹ thuật. Giá trị gia tăng của sản phẩm còn thấp, chủ yếu do tiêu thụ tập trung vào hình thức tươi sống, và vấn đề bảo quản, chế biến chưa được giải quyết triệt để. Đây là vấn đề không chỉ của Hòa Bình mà còn là thách thức chung của các tỉnh phía Bắc và các vùng sản xuất nông sản khác.

Diễn đàn này nhằm thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra giải pháp phát triển bền vững ngành cây ăn quả, góp phần nâng cao giá trị và tính bền vững trong sản xuất cây ăn quả, thúc đẩy nền nông nghiệp địa phương phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.

Tại diễn đàn, các chuyên gia cũng đã thảo luận về các vấn đề như cơ cấu giống cây ăn quả, giải pháp canh tác bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, và các tiến bộ trong công tác quản lý sinh vật gây hại.

Ông Hoàng Văn Dự, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại nông nghiệp tỉnh Hòa Bình

Thảo luận tại diễn đàn, ông Hoàng Văn Dự, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại nông nghiệp tỉnh Hòa Bình cho rằng, một trong những vấn đề cần cải thiện hiện nay là thương mại điện tử. “Nhiều khi lấy hàng hóa từ nước ngoài về còn nhanh hơn đặt trong nội địa. Điều này chứng tỏ các nước gần chúng ta đang phát triển rất mạnh về logistics”, ông Dự dẫn chứng.

Cụ thể, về thương mại điện tử, ông Dự nói đến việc tận dụng mạng xã hội để quay phát trực tiếp (livestream), trưng bày giới thiệu sản phẩm, tổ chức sự kiện, thu hút người mua hàng. “Việc này giúp người mua có thể chỉ cần đến với chúng ta là mua được sản phẩm tốt, không cần đến tận nơi sản xuất”, ông Dự phân tích.

Lấy ví dụ về chương trình cam Cao Phong ở Hà Nội, ông Dự cho rằng cần tổ chức những buổi chia sẻ kiến thức, giúp người dùng phân biệt cam thật, giả.

Theo ông Dự, nhiều lần đi Hà Nội, ông phát hiện có những nơi đề biển “cam Cao Phong”, nhưng giá chỉ 30.000-40.000 đ/kg. Ông Dự nói, “đây có khả năng là hàng giả, bởi giá cam Cao Phong ngay tại vườn đã ít nhất 50.000 đ/kg”.

Ông Trần Anh Hùng, Giám đốc Trung tâm Quy hoạch 2, Viện Quy hoạch và Thiết kế nông nghiệp trình bày tham luận về tình hình cơ cấu cây ăn quả của Việt Nam.

Về tình hình cơ cấu cây ăn quả của Việt Nam, tham luận tại diễn đàn, ông Trần Anh Hùng, Giám đốc Trung tâm Quy hoạch 2, Viện Quy hoạch và Thiết kế Nông nghiệp cho biết, Việt Nam có điều kiện sinh thái đa dạng với khí hậu nhiệt đới gió mùa và địa hình phong phú, tạo thuận lợi cho phát triển nhiều loại cây ăn quả có nguồn gốc nhiệt đới, á nhiệt đới và ôn đới. Cây ăn quả Việt Nam hiện đã có mặt tại hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, đặc biệt tại các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, New Zealand, và Úc.

Năm 2023, ngành cây ăn quả đã đóng góp 5 tỷ USD vào kim ngạch xuất khẩu, với diện tích trồng cây ăn quả toàn quốc đạt 1.269,4 nghìn ha, sản lượng 13.887,3 nghìn tấn. Các vùng sản xuất lớn nhất là Đồng bằng sông Cửu Long và khu vực Trung du miền núi phía Bắc. Trong đó, chuối và sầu riêng là hai loại cây ăn quả có diện tích trồng lớn nhất.

Để thúc đẩy tiêu thụ trong nước, ông Hùng đề xuất thành lập các sàn giao dịch sản phẩm cây ăn quả và tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại để người tiêu dùng có thông tin đầy đủ về sản phẩm. Về thị trường xuất khẩu, cần tiếp tục mở rộng vào các thị trường như Nhật Bản, Hoa Kỳ, Canada, Hàn Quốc, Nga, EU, Trung Đông và Bắc Phi, đồng thời đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc.

Hiện nay, đã có sáu thị trường lớn chính thức mở cửa cho sản phẩm cây ăn quả Việt Nam, bao gồm Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, sản phẩm phải tuân thủ các quy định kiểm dịch nghiêm ngặt, như cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói, đảm bảo không nhiễm sinh vật gây hại và có thể truy xuất nguồn gốc.

Mỗi thị trường có yêu cầu riêng, như Hoa Kỳ yêu cầu sản phẩm không bị nhiễm ruồi đục quả và sâu đục quả, trong khi New Zealand yêu cầu kiểm soát rầy chổng cánh và bọ trĩ. Hàn Quốc cũng yêu cầu cơ sở xử lý hơi nước nóng được phê duyệt và giám sát chặt chẽ. Tuy nhiên, EU lại không yêu cầu đánh giá nguy cơ dịch hại trước khi xuất khẩu, tạo thuận lợi cho các nhà sản xuất Việt Nam.

Trong năm 2025, Việt Nam dự kiến sẽ xuất khẩu chanh leo sang Hoa Kỳ, cùng với các loại trái cây khác như ổi, chanh, mít, và vải thiều đang hoàn thiện hồ sơ để xuất khẩu sang Hàn Quốc. Những tiến bộ này không chỉ mang lại lợi ích cho người sản xuất mà còn khẳng định chất lượng và tiềm năng của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Diễn đàn đã góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy ngành cây ăn quả Việt Nam phát triển bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm, khẳng định vị thế của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Đình Khương