Tìm giải pháp tối ưu cho áp dụng quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu

Ông Hồ Đức Phớc, Bộ trưởng Bộ Tài chính phát biểu khai mạc hội thảo.

Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh Chính phủ đang quan tâm chỉ đạo sát sao về thuế tối thiểu toàn cầu. Mới đây, Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD, do Phó Thủ tướng Lê Minh Khái làm Tổ trưởng đã ký Quyết định ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Tổ công tác đặc biệt này, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc làm tổ phó thường trực, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc làm tổ phó.

Hội thảo tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với sự tham dự của hơn 200 đại biểu là đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành Trung ương; một số cơ quan địa phương; đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Tài chính; trường đại học khối kinh tế - tài chính; tập đoàn kinh tế, doanh nghiệp và thành phần khác liên quan; nhà khoa học, chuyên gia kinh tế - tài chính trong và ngoài nước; tổ chức quốc tế (IMF, WB, GIZ, ADB, UNICEF…); cơ quan thông tấn, báo chí trong và ngoài ngành tài chính.

Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là gì?

Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một cải cách thuế tiến bộ, nhằm hạn chế thực trạng nhiều công ty lớn lập kế hoạch giảm thiểu thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang các thiên đường thuế, hay hoạt động kinh doanh qua nền tảng số xuyên quốc gia mà không hiện diện vật lý.

Quang cảnh hội thảo

Tháng 10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về BEPS (IF) đã ban hành tuyên bố về Khung giải pháp Hai trụ cột để giải quyết các thách thức phát sinh từ nền kinh tế kỹ thuật số, đến nay đã nhận được sự đồng thuận của 142/142 nước thành viên.

Trong đó, Trụ cột 2 quy định về thuế suất tối thiểu toàn cầu gồm: 2 quy tắc nội luật kết hợp (là quy tắc thuế suất tối thiểu 15% và quy tắc đối với khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu) và 1 quy tắc đánh thuế của nước nguồn. Đến nay, hầu hết các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU); Thụy Sỹ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia, Hồng Kông (Trung Quốc), Australia… đã xác nhận sẽ áp dụng quy tắc thuế suất tối thiểu 15%, bắt đầu từ năm 2024.

Tuy nhiên, việc áp dụng Quy tắc này có thể làm giảm tính hấp dẫn, cạnh tranh trong thu hút đầu tư nước ngoài của những quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam, do khi đó các biện pháp ưu đãi thuế sẽ không còn mang lại nhiều tác dụng. Từ đó đặt ra thách thức không nhỏ đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam.

Tìm giải pháp tối ưu cho áp dụng quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu

Do thuế tối thiểu toàn cầu là vấn đề mới, quan trọng và có nhiều yếu tố kỹ thuật, hội thảo được tổ chức để trao đổi, thảo luận nhằm nghiên cứu, đề xuất giải pháp phù hợp cho Việt Nam nhằm giảm thiểu các tác động bất lợi khi thuế tối thiểu toàn cầu được thực thi cũng như duy trì sức hấp dẫn của môi trường đầu tư tại Việt Nam.

Hội thảo tập trung thảo luận 4 nhóm nội dung: Các nội dung chính của quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu; Thực trạng triển khai và định hướng áp dụng quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu của một số quốc gia; Phân tích, đánh giá các tác động khi thực thi thuế tối thiểu toàn cầu đối với kinh tế, đầu tư thế giới và Việt Nam; Các biện pháp ứng phó kịp thời, đảm bảo quyền thu thuế của Việt Nam cũng như sức hấp dẫn của môi trường đầu tư.

Trong hội thảo có tham luận khuyến nghị chủ trương, chính sách của Việt Nam chủ động tham gia thuế suất tối thiểu toàn cầu của, Viện trưởng Viện Quản trị Chính sách và Chiến lược phát triển Nguyễn Thy Nga, đồng thời là Cố vấn và Điều phối viên Quốc gia giải thưởng Stevie Awards toàn cầu tại Việt Nam.

Bà Nguyễn Thy Nga - Viện trưởng Viện Quản trị Chính sách và Chiến lược phát triển đồng thời là Cố vấn và Điều phối viên Quốc gia giải thưởng Stevie Awards toàn cầu tại Việt Nam.

Theo bà Nga, Việt Nam cần tiến hành đẩy nhanh truyền thông chính sách, thúc đẩy nghiên cứu, lấy ý kiến rộng mở đến cộng đồng khoa học và doanh nhân về thực tế của Trụ cột 2 trong bối cảnh mỗi ngày lại có thêm nhiều quốc gia ban hành chính sách và áp dụng sớm chính sách về thuế tối thiểu toàn cầu. Các chính sách ứng phó với tác động của Trụ cột 2 cần được xây dựng trong ngắn hạn cũng như dài hạn.

Trong ngắn hạn, Việt Nam cần tranh thủ sự hỗ trợ, ý kiến tư vấn của OECD và các quốc gia, khu vực, tổ chức quốc tế, các tập đoàn, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài thông qua các diễn đàn đối thoại, hội thảo khoa học, truyền thông chính sách, văn bản quy phạm pháp luật thuế suất tối thiểu toàn cầu và các quy định thuế liên quan.

Bà Nga đề xuất: “Cần xây dựng đề án về thuế suất tối thiểu toàn cầu trong quý II/2023; đồng thời đánh giá chủ trương, chính sách của Việt Nam và đẩy nhanh tiến độ xây dựng nội luật áp dụng cơ chế thuế tối thiểu nội địa đạt tiêu chuẩn để giành quyền thu thuế, có thể bắt đầu thí điểm từ tháng 11/2023 và mở rộng hơn với tháng 12/2023 và thông báo chính thức chủ trương vào 01/01/2024 khi thuế suất tối thiểu toàn cầu có hiệu lực”.

Còn theo Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam Nguyễn Thị Cúc, tính đến nay, có 140 quốc gia, vùng lãnh thổ có dự án đầu tư còn hiệu lực tại Việt Nam với gần 35.000 dự án. Ngày 23/12/2022, Quốc hội Hàn Quốc đã thông qua Đạo luật Điều chỉnh Thuế quốc tế, áp dụng mức thuế doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu từ ngày 01/01/2024.

Bà Cúc cho rằng, nếu Việt Nam không ban hành mức thuế tối thiểu, mà vẫn để ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp như hiện hành, thì các doanh nghiệp Hàn Quốc đang đầu tư ở Việt Nam thuộc đối tượng phải áp dụng thuế này, vẫn phải nộp bổ sung phần chênh lệch thuế suất thấp tại Việt Nam với thuế suất 15% về Hàn Quốc. Do đó, theo bà, Việt Nam cần thực hiện sớm thuế tối thiểu, nhưng cũng phải tìm cách điều chỉnh chính sách ưu đãi khác tương thích để vừa đảm bảo quyền đánh thuế, vừa ít tác động nhất đến các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đang, sẽ kinh doanh tại Việt Nam.

Cũng tại hội thảo, ông Nguyễn Đăng Triều Thiên, CEO Mạng lưới chuyên gia toàn cầu Vietnam Startup Ecosystem đưa ra ý kiến cho rằng, xu hướng toàn cầu này có thể khó khǎn trong thu hút được các doanh nghiệp vệ tinh thuộc chuỗi cung ứng của những nhà đầu tư lớn thuộc diện được hưởng ưu đãi thuế 10% trong 15 năm. Đây là những doanh nghiệp đóng góp phát triển ngành công nghiệp tại Việt Nam.

Ông Nguyễn Đăng Triều Thiên, CEO mạng lưới chuyên gia toàn cầu Vietnam Startup Ecosystem

Còn bà Hồng Minh Phương, Giám đốc Đối ngoại, Tập đoàn Đầu tư và Quản lý V-startup, cho biết: “Thuế suất tối thiểu toàn cầu đang tác động đến các tập đoàn đối tác quốc tế của chúng tôi. Có một số hợp tác đã thỏa thuận đang tạm dừng để các đối tác chờ đợi phản ứng của Chính phủ Việt Nam về thuế suất.

Bà Hồng Minh Phương, Giám đốc Đối ngoại, Tập đoàn Đầu tư và Quản lý V-startup

"Chúng tôi có liên kết và tìm đến các chuyên gia về thuế suất để đề xuất với Chính phủ tiếp tục duy trì các chính sách ưu đãi thuế hợp lý đối với các doanh nghiệp không thuộc đối tượng điều chỉnh của thỏa thuận thuế tối thiểu toàn cầu. Cộng đồng doanh nghiệp sẵn sàng đồng hành tạo lập, hoàn thiện cơ sở dữ liệu liên thông về thuế, hải quan, doanh nghiệp, thương mại, đầu tư để Chính phủ quản lý tốt về thuế, chống chuyển giá…, nhất là đối với những lĩnh vực như công nghệ cao...", bà Phương chia sẻ.

Theo Viện Quản trị Chính sách và Chiến lược phát triển, chính sách về thuế tối thiểu toàn cầu được yêu cầu áp dụng ngay từ ngày 1/1/2024. Mức thuế suất doanh nghiệp tối thiểu toàn cầu 15% đang có xu hướng xáo trộn chiến lược về địa điểm đầu tư và cách thức hoạt động của các công ty đa quốc gia.

Chiến lược thu hút FDI của các nước sẽ thay đổi khi toàn cầu áp dụng thuế suất tối thiểu. Xu hướng toàn cầu này không chỉ đặt ra những yêu cầu mới đối với cộng đồng doanh nghiệp, mà còn đòi hỏi phải có những thích ứng nhanh chóng, kịp thời, chủ động xây dựng chủ trương, chính sách ứng phó cho Việt Nam từ phía các cơ quan chức năng.