Tín dụng cá nhân có là động lực cho các ngân hàng năm 2025?

Khác với năm 2023 và 2024 khi tín dụng doanh nghiệp được xem là giá đỡ cho tăng trưởng tín dụng, trong năm 2025, tín dụng bán lẻ dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ hơn, dẫn dắt bởi cho vay mua nhà, tài chính tiêu dùng, thẻ tín dụng và cho vay mua ô tô.

Trong báo cáo phân tích mới đây, Chứng khoán MBS kỳ vọng tín dụng bán lẻ sẽ đóng góp tỷ trọng lớn hơn vào tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng nhờ nhu cầu gia tăng và mức nền thấp trong năm trước. Trong năm 2024, việc tiêu dùng chưa phục hồi hoàn toàn cho thấy dư địa tăng trưởng tiêu dùng đáng kể trong năm 2025.

Chứng khoán Shinhan dự báo rằng sau hai năm đẩy mạnh cho vay khách hàng doanh nghiệp, nhóm tín dụng bán lẻ sẽ phục hồi, tăng tốc trong nửa cuối năm 2025 và dẫn dắt đà tăng trưởng chung của nền kinh tế như giai đoạn 2021 - 2022. Tăng trưởng cho vay cá nhân phục hồi sẽ giúp cho cơ cấu cho vay dài hạn cải thiện về 34 - 35% trong hai năm tới.

Trao đổi với chúng tôi, PGS. TS Nguyễn Hữu Huân nhận định trước đây tín dụng cá nhân là một miếng bánh chưa được màu mỡ lắm, chưa được quan tâm nhiều vì độ rủi ro cao, đặc biệt là vấn đề về nợ xấu. Bên cạnh đó, những quy trình phê duyệt khoản vay, thủ tục cho vay cá nhân rất phức tạp và tốn chi phí.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện tại sự chuyển đổi số trong ngành ngân hàng và tự động hóa các quy trình đã giúp các ngân hàng có thể phê duyệt khoản vay, thực hiện các công việc mà không cần tốn nhiều chi phí nhân sự, đồng thời hoàn toàn có thể cạnh tranh với các công ty tài chính về phân khúc này.

Theo chuyên gia, với mức thu nhập người dân và trình độ dân trí càng ngày càng cao, đặc biệt tầng lớp trung lưu tại Việt Nam ngày càng gia tăng dẫn đến nhu cầu vay tiêu dùng ngày càng nhiều hơn và sẽ vay với số tiền lớn hơn.

"Do đó, miếng bánh này ngày càng được mở rộng hơn và các ngân hàng cũng tham gia sâu hơn vào phân khúc này", TS Huân nhấn mạnh.

Cho vay bán lẻ tăng trưởng ra sao trong năm qua?

Trong giai đoạn từ 2023 trở về trước, tín dụng khách hàng bán lẻ ghi nhận xu hướng tăng trưởng nhanh chóng, ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong danh mục cho vay của các ngân hàng. Từ mức chỉ 33%, tương đương khoảng 1,2 triệu tỷ đồng vào năm 2016, dư nợ với khách hàng cá nhân tại 27 ngân hàng niêm yết đã tăng lên 4 triệu tỷ đồng, hay 47% danh mục cho vay.

Tuy nhiên, xu hướng tăng trưởng tín dụng của hai năm gần đây đã khác so với cả thập kỷ trước. Tăng trưởng tín dụng của doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo thay vì tín dụng tiêu dùng, khiến tỷ trọng cho vay nhóm khách hàng bán lẻ tụt xuống từ mức 43% cuối năm 2023 xuống 41% tại thời điểm cuối năm 2024.

Theo thống kê, có tới 9/16 ngân hàng có tỷ trọng cho vay cá nhân/cho vay khách hàng trên 40% trong năm 2024 (dựa trên BCTC các ngân hàng có công bố chi tiết về cơ cấu cho vay theo khách hàng). Những ngân hàng có tỷ trọng cho vay cá nhân trên 70% có thể được xếp là nhóm chuyên cho vay cá nhân bao gồm những cái tên như BVBank, Saigonbank và VIB.

Trong khi đó, hai ngân hàng có thế mạnh về bán lẻ như TPBank và VPBank lại hạ tỷ trọng cá nhân xuống so với năm 2023 lần lượt 4 điểm % và 7 điểm %, đạt mức 49% và 45%.Hiện nay, VPBank đang cho vay nhóm khách hàng doanh nghiệp nhiều hơn cả khách hàng cá nhân.

Đồng thời, xu hướng giảm tỷ trọng cho vay cá nhân diễn ra ngân hàng mẹ và ngân hàng hợp nhất, cho thấy khẩu vị tín dụng của VPBank đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ trong năm 2024.

Tương tự, những ngân hàng có quy mô lớn như Vietcombank, MB, Techcombank,... cũng đều giảm nhẹ tỷ trọng cho vay cá nhân hoặc tỷ trọng đi ngang trong năm 2024.

Trong nhóm 16 ngân hàng công bố cơ cấu kể trên, VIB là ngân hàng dẫn đầu về tỷ trọng cho vay cá nhân với 78% (giảm 6 điểm % so với năm 2023), điều này hàm ý rằng phần lớn các khoản tín dụng mà VIB cấp đều dành cho đối tượng khách hàng là cá nhân. Tính đến cuối 2024, số dư cho vay khách hàng của ngân hàng là 324.010 tỷ, tăng 21,7% so với năm 2023.

Đáng chú ý, VietBank là ngân hàng có tốc độ tăng trưởng số dư cho cá nhân cao nhất trong nhóm khảo sát với 22,2%, đồng thời tỷ trọng cho vay cá nhân/cho vay khách hàng tăng thêm 2 điểm % so với năm ngoái, hiện ở mức 47%.

Theo thống kê của người viết, tổng dư nợ cho vay cá nhân tại 16 ngân hàng nói trên đạt gần 2,4 triệu tỷ đồng, tăng 13,2% so với năm 2023 và chiếm 43,6% số dư cho vay khách hàng (gần 5,5 triệu tỷ đồng).

Nhóm các ngân hàng chuyên về bán lẻ như VPBank, VIB, TPBank,...vẫn duy trì phong độ, ghi nhận mức tăng trưởng dư nợ cho vay cá nhân tăng lần lượt 6,1%, 12,4% và 13%.

Ngoài ra, các nhà băng chuyên cho vay doanh nghiệp như MB, Techcombank, HDBank, SeaBank, MSB,.. phần lớn cũng ghi nhận mức tăng trưởng cho vay cá nhân hai chữ số, có thể kể đến như SeABank với mức tăng 22,1%, MB và Techcombank có mức tăng xấp xỉ nhau lần lượt là 20,2% và 20,3%.

Đáng chú ý, trong danh sách này chỉ có hai ngân hàng là Kienlongbank và VietABank ghi nhận số dư cho vay cá nhân giảm trong năm 2024, tương ứng với tỷ lệ giảm lần lượt 3% và 6%.

Trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, rủi ro, cầu tiêu dùng còn hạn chế, các ngân hàng cũng tự tìm cách để mở rộng tệp khách hàng, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng của mình. Không chỉ tập trung vào các mảng thế mạnh bấy lâu, nhiều ngân hàng đã trực tiếp tiến vào hoặc lên kế hoạch mở rộng sang các mảng mới.

Trong năm 2024, Tổng Giám đốc MB Phạm Như Ánh từng cho biết ngân hàng sẽ theo đuổi chiến lược chuyển dịch sang mảng bán lẻ để tận dụng lợi thế về tập khách hàng lớn trong hệ sinh thái của mình. Chiến lược trong 2022 - 2026 là chuyển dịch MB thành ngân hàng bán lẻ với quy mô tổng dư nợ trong năm 2024 là trên 50% dư nợ bán lẻ.

"Mảng bán lẻ tương đối an toàn và phù hợp với chiến lược phát triển của MB do chúng tôi có lượng khách hàng rất lớn trên các nền tảng", ông Ánh cho hay.

Trong một diễn biến khác, tại Techcombank, ngân hàng có tỷ trọng cho vay tập trung ở nhóm khách hàng doanh nghiệp lớn, cũng đưa ra định hướng mở rộng sang bán lẻ, mảng mà trước đó ngân hàng không tập trung.

Chủ tịch Techcombank Hồ Hùng Anh chia sẻ với các cổ đông tại đại hội thường niên năm 2024 rằng ngân hàng sẽ từng bước phát triển các phân khúc không phải thế mạnh của Techcombank như SME, khách hàng mass và tín dụng tiêu dùng.

Trong khi đó, ông lớn BIDV lại chọn cách tiếp cận dàn trải, tập trung nguồn lực cho tất cả các phân khúc khách hàng.

Theo ông Phan Đức Tú, Chủ tịch HĐQT BIDV, đối với các ngân hàng đặc biệt là các ngân hàng lớn gần như ngân hàng nào cũng cạnh tranh ở tất cả các phân khúc: Khách hàng lớn, khách hàng doanh nghiệp, khách hàng nước ngoài, SME, khách hàng cá nhân. "Không có ngân hàng nào chỉ làm khách hàng cá nhân trừ các công ty tài chính", ông khẳng định.

Minh Nguyệt