Tín dụng 'dưới chuẩn': Cơ hội vàng cho doanh nghiệp tài chính thay thế

Báo cáo từ Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam (CIC) gần 30% còn lại vẫn chưa có thông tin tín dụng chính thức - là trở ngại khi muốn tiếp cận các dịch vụ vay vốn từ ngân hàng.

Thị trường Tài chính tiêu dùng Việt Nam: Tiềm năng chờ khai phá

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tổng dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam nằm top cao nhất trên thế giới, ở mức 136,9% năm 2023 và 134% năm 2024. Trong khi đó, tổng dư nợ cho vay tiêu dùng toàn ngành tính đến cuối năm 2023 ước đạt khoảng 2,8 triệu tỷ đồng (khoảng 110 tỷ USD), chỉ chiếm hơn 10% GDP, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia trong khu vực như Hàn Quốc (hơn 40% GDP) hay Hong Kong (hơn 20%) - cho thấy dư địa để mở rộng là lớn.

Đối với người lao động có thu nhập thấp hoặc lao động tự do, việc chứng minh thu nhập ổn định và có tài sản thế chấp là một thách thức lớn.

Mặc dù hơn 87% người trưởng thành Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng, tuy nhiên việc sở hữu tài khoản không đồng nghĩa với việc họ có thể tiếp cận các khoản vay chính thức.

Còn theo số liệu CIC, thì gần 30% người trưởng thành Việt Nam vẫn chưa có thông tin tín dụng chính thức, gây khó khăn cho họ khi tiếp cận các dịch vụ vay vốn từ ngân hàng.

Năm 2023, số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, hơn 62% dân số sống ở nông thôn gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng từ các dịch vụ tài chính – ngân hàng chính thống. Còn theo khảo sát của EY năm 2024, khảo sát nhóm đối tượng dưới chuẩn ngân hàng “underbanked” thì 42% người được hỏi trả lời đã từng sử dụng các dịch vụ không chính thống như vay người quen, vay nóng, chơi hụi… trong vòng một năm trở lại đây.

Một trong những lý do cho những vấn đề trên có thể kể đến là: Ngân hàng truyền thống thường "ngại" phục vụ phân khúc khách hàng này vì các điều kiện khắt khe như mức thu nhập tối thiểu, lịch sử tín dụng tốt và tài sản thế chấp.

Đối với người lao động có thu nhập thấp hoặc lao động tự do, việc chứng minh thu nhập ổn định và có tài sản thế chấp là một thách thức lớn.

Hệ quả là, sự thiếu hụt các kênh tín dụng an toàn và chính thức đã đẩy phần lớn người dân vào vòng xoáy của "tín dụng đen", gây ra nhiều hệ lụy xã hội và kinh tế. Chính những rào cản này đã tạo ra một khoảng trống lớn, đồng thời mở ra tiềm năng thị trường tài chính tiêu dùng Việt Nam.

Phân khúc bỏ ngỏ của ngân hàng - mỏ vàng của doanh nghiệp tài chính thay thế - ai đang dẫn dắt?

Bên cạnh các định chế tài chính truyền thống, hệ sinh thái tài chính Việt Nam ngày càng mở rộng với sự tham gia tích cực của tổ chức tài chính thay thế.

Các tổ chức cho vay thay thế tập trung khai thác các khách hàng chưa tiếp cận sâu dịch vụ tài chính tại các tổ chức tín dụng truyền thống (nhóm thu nhập thấp và trung bình với thu nhập 5-10 triệu VNĐ/tháng, chiếm khoảng 47% dân số trong độ tuổi lao động), với thủ tục đơn giản, khoản vay nhỏ, thời gian ngắn, đáp ứng nhu cầu tài chính tiện ích, bình dân.

Các hình thức phổ biến gồm P2P Lending, PayDay Loan, dịch vụ cầm đồ và mua trước trả sau (BNPL), trong đó quy mô thị trường cầm đồ là lớn nhất với sự góp mặt của các tổ chức truyền thống và đang chuyển mình chuyên nghiệp hơn nhờ sự phát triển nhanh chóng của các chuỗi cầm đồ được vận hành dựa trên nền tảng công nghệ hiện đại.

F88 tiếp tục chú trọng tăng trưởng dư nợ song song với đảm bảo chất lượng tài sản

Theo báo cáo “Tài chính thay thế trong Thị trường Tài chính tiêu dùng Việt Nam” của FiinGroup, F88 luôn dẫn đầu thị phần thị trường cho vay cầm đồ thế hệ mới 2 năm gần đây, áp đảo các đối tác cạnh tranh. Vị thế dẫn đầu càng được củng cố khi trong năm 2024, F88 tiếp tục chú trọng tăng trưởng dư nợ song song với đảm bảo chất lượng tài sản. Trong năm 2024, F88 đã ghi nhận lợi nhuận sau thuế đạt 351 tỷ đồng, bỏ xa các doanh nghiệp cùng ngành.

Năm 2024 chứng kiến sự gia tăng thị phần đáng kể thị phần của các chuỗi lớn như F88, Srisawad, Người Bạn Vàng nhờ nguồn lực tài chính vững mạnh và mạng lưới cửa hàng lớn giúp các chuỗi này dễ dàng tiếp cận khách hàng mới. Xét về quy mô chuỗi cửa hàng và dư nợ thì F88 đang dẫn đầu với mạng lưới gần 900 cửa hàng phủ rộng toàn quốc, dư nợ hơn 4.585 tỷ đồng; còn Srisawad duy trì tăng trưởng dư nợ ổn định; True Money Vay đang tích cực mở rộng nhưng quy mô còn rất nhỏ (vài cửa hàng, dư nợ dưới 50 tỷ đồng)…

F88 có quy mô vượt trội và hiệu quả so với ngành không chỉ nhờ sự hậu thuẫn về vốn từ các tổ chức quốc tế uy tín, mà còn bởi bề dày kinh nghiệm với 12 năm hoạt động trên thị trường. Đặc biệt, F88 đã sớm ứng dụng công nghệ mạnh mẽ, số hóa trong vận hành. Chính khoảng cách này đã giúp F88 tích lũy và xây dựng được hệ thống vững chắc, kinh nghiệm vận hành toàn diện và sự am hiểu thị trường vượt trội.

Tệp khách hàng chính mà F88 hướng đến là phân khúc khách hàng mà ngân hàng truyền thống bỏ ngỏ: những người cần vay tiền nhanh chóng, có tài sản bảo đảm (như xe máy, ô tô, điện thoại) nhưng có thể không có lịch sử tín dụng tốt hoặc không chứng minh được thu nhập ổn định.

Hiện F88 đã và đang xây dựng một kho dữ liệu khổng lồ từ hàng triệu khách hàng, cho phép F88 phát triển và hoàn thiện hệ thống chấm điểm tín dụng độc quyền, phù hợp với đặc thù của phân khúc khách hàng "dưới chuẩn".

Đây là lợi thế cạnh tranh của F88, giúp đánh giá rủi ro chính xác hơn, đưa ra các quyết định cho vay hiệu quả, giảm thiểu rủi ro tín dụng và tối ưu hóa chi phí vận hành.

Với nền tảng dữ liệu, F88 hoàn toàn có thể đa dạng hóa các sản phẩm tài chính, không chỉ dừng lại ở vay cầm cố tài sản mà còn phát triển các gói vay phù hợp hơn với nhu cầu của khách hàng "dưới chuẩn ngân hàng". Hơn nữa, việc tái cung cấp dịch vụ chéo (cross-selling) khi khách hàng cũ quay lại là một chiến lược then chốt, giúp F88 tối ưu hóa giá trị vòng đời khách hàng và xây dựng một hệ sinh thái tài chính bền vững.

Nếu tiếp tục đi nhanh và đi đúng hướng, duy trì lợi thế về mạng lưới, quy mô tài sản và khả năng đánh giá rủi ro, F88 hoàn toàn có thể mở rộng thị phần và dẫn đầu thị trường tài chính tiêu dùng "dưới chuẩn" tại Việt Nam. Đây không chỉ là cơ hội cho F88 mà còn là đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững của tài chính toàn diện tại Việt Nam, mang lại lợi ích thiết thực cho hàng chục triệu người dân.

Ngọc Anh