Tin thế giới 2/10: Hàn Quốc kêu gọi châu Á đoàn kết, Hungary cảnh báo mối đe dọa chiến tranh, Iran gia nhập Công ước chống tài trợ khủng bố

Bộ Nội vụ Ba Lan ngày 1/10 cho biết nước này sẽ kéo dài kiểm soát biên giới với Đức và Lithuania đến ngày 4/4/2026, nhằm ngăn chặn làn sóng di cư bất hợp pháp. (Nguồn: Sky News)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Hàn Quốc kêu gọi châu Á đoàn kết trước làn sóng bất ổn: Thủ tướng Hàn Quốc Kim Min-seok ngày 2/10 tuyên bố Hàn Quốc, Nhật Bản và các quốc gia châu Á có thể cùng ứng phó với trật tự thương mại đang thay đổi trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đối mặt với những bất ổn chưa từng có.

Phát biểu tại Diễn đàn do tờ The Korea Herald tổ chức, Thủ tướng Kim Min-seok nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác giữa các nước châu Á - khu vực chiếm gần một nửa GDP toàn cầu. Ông nêu rõ: “Với tình trạng kinh tế tăng trưởng chậm lại, căng thẳng địa chính trị gia tăng, sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu và những biến động nhanh chóng của trật tự thương mại, đó thực sự là một làn sóng”.

Thủ tướng Hàn Quốc khẳng định: “Chúng ta không thể vượt qua những cơn khủng hoảng và thách thức này chỉ bằng nỗ lực của từng quốc gia riêng lẻ. Tôi tin rằng các quốc gia châu Á, trong đó có Hàn Quốc và Nhật Bản, có thể cùng nhau ứng phó với cuộc khủng hoảng đa tầng nêu trên”. (The Korea Herald)

* Hiệp ước phòng thủ chung Papua New Guinea-Australia: Nội các Papua New Guinea (PNG) ngày 1/10 thông qua hiệp ước phòng thủ chung với Australia. Trong đó yêu cầu hai quốc gia cam kết bảo vệ lẫn nhau trước những cuộc tấn công vũ trang khi họ phải đối mặt với “các mối đe dọa mới nổi”. Hiệp ước đảm bảo “mọi hoạt động, thỏa thuận hoặc dàn xếp với bên thứ ba sẽ không làm tổn hại đến khả năng thực hiện hiệp ước của một trong hai bên”.

Hiệp ước vấp phải tranh cãi ở PNG do lo ngại làm xói mòn chủ quyền và chính sách đối ngoại không liên kết mà Port Moresby đang thực hiện.

Trước đó, hai bên từng lên kế hoạch tổ chức lễ ký hiệp ước trong chuyến thăm của Thủ tướng Australia Anthony Albanese đến Port Moresby hồi tháng 9. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị trì hoãn, do nội các Canberra chưa thể họp để thống nhất vì chương trình kỷ niệm Ngày Độc lập. (AFP)

* Thái Lan bác bỏ vụ kiện của Campuchia: Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul bác bỏ vụ kiện của Campuchia lên Tòa án công lý quốc tế (ICJ) về hai ngôi đền Prasat Ta Muen Thom và Prasat Ta Kwa.

Trong phát biểu ngày 1/10, Thủ tướng Anutin tái khẳng định đền Prasat Ta Muen Thom và Prasat Ta Kwai, nằm dọc biên giới tỉnh Surin, thuộc về Thái Lan, đồng thời nhấn mạnh Bangkok sẽ không công nhận đơn kiện của Phnom Penh đòi quyền sở hữu những di tích này. Thủ tướng Anutin nêu rõ: “Campuchia có quyền đệ đơn kiện, nhưng chúng tôi có quy trình rõ ràng của riêng mình và sẽ bảo vệ lợi ích quốc gia của Thái Lan”.

Campuchia đệ đơn kiện lên ICJ hồi tháng Sáu, tuyên bố chủ quyền với hai ngôi đền Prasat Ta Muen Thom và Prasat Ta Kwa. Tuy nhiên, Thái Lan nhiều lần tuyên bố không chấp nhận thẩm quyền của ICJ. (Bangkok Post)

Châu Âu

* Hungary cảnh báo mối đe dọa chiến tranh: Thủ tướng Hungary Viktor Orban đưa ra cảnh báo nghiêm trọng liên quan tới Hội nghị thượng đỉnh Copenhagen, cho rằng Brussels đang có động thái hướng tới chiến tranh thông qua các đề xuất liên quan Ukraine.

Phát biểu trên mạng xã hội ngày 2/10, ông Orban nhấn mạnh: “Tình hình rất nghiêm trọng. Những đề xuất ủng hộ chiến tranh đang được đặt lên bàn”. Theo người đứng đầu chính phủ Hungary, các đề xuất này bao gồm việc chuyển giao ngân sách EU cho Kiev, đẩy nhanh quá trình gia nhập EU của nước này bằng “các thủ thuật pháp lý và tài trợ cung cấp vũ khí”.

Thủ tướng Hungary khẳng định sẽ “kiên định lập trường” của Budapest trước các đề xuất này. Ông cảnh báo rằng những tháng tới sẽ xoay quanh mối đe dọa chiến tranh, đồng thời kêu gọi sự ủng hộ từ cộng đồng chính trị và toàn thể người dân Hungary - những người mong muốn hòa bình. (Reuters)

* Nga phản pháo châu Âu về phong tỏa tài sản: Chủ tịch Ủy ban đối ngoại Duma Quốc gia (Hạ viện), đồng thời là lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do Nga (LDPR) Leonid Slutsky ngày 1/10 tuyên bố các nước châu Âu sẽ phải chịu trách nhiệm trước tòa án về việc sử dụng tài sản bị phong tỏa của Moscow, và cuối cùng sẽ phải hoàn trả toàn bộ cho Nga.

Trước đó, Ủy ban châu Âu (EC) đã phân bổ khoản giải ngân mới trị giá 4 tỷ Euro cho Ukraine từ các tài sản Nga bị phong tỏa. Theo EC, nguồn vốn này sẽ hỗ trợ lĩnh vực quốc phòng, trong đó có 2 tỷ Euro cho mua sắm thiết bị bay không người lái.

Chủ tịch EC Ursula von der Leyen hôm 10/9 tuyên bố EC không có ý định tịch thu tài sản Nga bị phong tỏa ở phương Tây, mà sẽ sử dụng chúng để phát hành các khoản vay cho Ukraine. (TASS)

* Ba Lan siết chặt an ninh biên giới: Bộ Nội vụ Ba Lan ngày 1/10 cho biết nước này sẽ kéo dài kiểm soát biên giới với Đức và Lithuania đến ngày 4/4/2026, nhằm ngăn chặn làn sóng di cư bất hợp pháp.

Bộ trưởng Nội vụ Marcin Kierwiński cho biết: “Chúng tôi gia hạn kiểm soát biên giới để giám sát tuyến đường di cư từ các quốc gia Baltic qua Ba Lan đến Tây Âu”. Biện pháp mới có hiệu lực từ ngày 5/10. Warsaw lần đầu áp đặt kiểm soát biên giới vào tháng 7, sau động thái tương tự của Đức hồi mùa thu năm ngoái. Ban đầu lệnh này chỉ kéo dài một tháng, sau đó được gia hạn thêm hai tháng vào tháng 8.

Ba Lan cáo buộc Belarus nhiều năm qua cố tình tạo điều kiện để người di cư từ châu Phi, Trung Đông và châu Á vượt biên vào EU. Trong 8 tháng đầu năm, lực lượng biên phòng Ba Lan ghi nhận gần 25.000 vụ vượt biên trái phép tại biên giới với Belarus, bắt giữ khoảng 500 người vượt biên từ Lithuania vào Ba Lan và hơn 2.100 người tìm cách sang Đức. (DW)

Trung Đông-châu Phi

* Israel chặn dòng chảy viện trợ nhân đạo tới Gaza: Israel chặn bắt đội tàu Global Sumud Flotilla chở các nhà hoạt động và hàng viện trợ nhân đạo đang hướng tới Gaza trong vùng biển quốc tế, dẫn đến làn sóng phản đối từ nhiều quốc gia.

Ngày 2/10, Bộ Ngoại giao Israel thông báo về vụ việc và cho biết sẽ trục xuất các nhà hoạt động ủng hộ Palestine trên đoàn tàu về châu Âu sau khi họ cập cảng. Đoàn tàu khởi hành từ Tây Ban Nha vào tháng trước, với mục đích phá vỡ lệnh phong tỏa của Tel Aviv đối với Gaza.

Vụ việc khiến nhiều quốc gia lên tiếng phản đối. Tây Ban Nha triệu tập đại diện ngoại giao của Israel tại Madrid sau khi biết tin có 65 công dân Tây Ban Nha trên đoàn tàu. Brazil cũng lên án hành động quân sự của Israel, cho rằng điều này vi phạm quyền và đe dọa an toàn của những người biểu tình ôn hòa, trong đó có 15 công dân Brazil bao gồm một nghị sĩ quốc hội. (Al Jazeera)

* Ai Cập cáo buộc Ethiopia vi phạm luật pháp quốc tế: Trao đổi bên lề Hội nghị thượng đỉnh Munich ở Al Ula, Saudi Arabia ngày 1/10, Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty cho rằng Ethiopia đã “vi phạm luật pháp quốc tế” trong quá trình điều tiết đập Đại Phục hưng (GERD) trên sông Nile, thiếu tinh thần hợp tác với các quốc gia hạ lưu, dẫn đến tình trạng lũ lụt kinh hoàng tại Sudan.

Ông Badr Abdelatty cảnh báo hậu quả nghiêm trọng nhất là khả năng xảy ra một đợt hạn hán kéo dài đến 5 năm. Trong trường hợp đó, Ai Cập và Sudan sẽ gánh chịu tác động thảm khốc.

Trước đó, Bộ Thủy lợi Sudan cho biết mực nước trên sông Nile Trắng đã dâng cao bất thường. Nguyên nhân là do mưa lớn ở Ethiopia kết hợp với nước xả từ đập GERD. Theo đó, tại khu vực Nam Khartoum, nước lũ đã nhấn chìm nhiều ngôi làng ven sông, biến các khu dân cư thành “đảo nổi”, buộc người dân phải di chuyển bằng thuyền. (Egypt Today)

* Iran gia nhập Công ước chống tài trợ khủng bố: Ngày 1/10, Hội đồng lợi ích Iran thông báo chấp thuận có điều kiện cho Tehran gia nhập Công ước chống tài trợ khủng bố (CFT), một bước đi có thể giúp đưa nước này ra khỏi danh sách đen của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF) có trụ sở tại Paris.

Iran sẽ tuân thủ công nước này miễn không mâu thuẫn với hiến pháp hay luật pháp nước này. FATF đã đưa Iran vào danh sách đen từ năm 2020 do không tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về chống tài trợ khủng bố và phòng chống tội phạm có tổ chức. (IRNA)

Châu Mỹ

* Hội đồng nhân văn quốc gia Mỹ lọt "tầm ngắm" Tổng thống Trump: Ngày 1/10, Nhà Trắng thông báo sa thải hàng loạt thành viên Hội đồng nhân văn quốc gia (NCH) và chỉ giữ lại 4 người được Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm.

Các thành viên còn lại gồm Russell A. Berman, Keegan F. Callanan, William English và Matthew Rose. Hội đồng NCH có 26 học giả và chuyên gia nhân văn,do Tổng thống Mỹ bổ nhiệmcho nhiệm kỳ 6 năm và có nhiệm vụ tư vấn cho Chủ tịch Quỹ nhân văn quốc gia (NEH) trong các vấn đề chính sách và tài trợ.

Nhà Trắng cho biết việc thay đổi này nhằm tạo khoảng trống cho việc đưa vào Hội đồng "những người phù hợp hơn với tầm nhìn của Tổng thống Trump”. (AFP)

* Tổng thống Trump cử tướng 4 sao lãnh đạo không quân: Ngày 1/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cử ông Kenneth Wilsbach - vị tướng 4 sao, phi công chiến đấu sắp nghỉ hưu - giữ chức Tham mưu trưởng không quân.

Tướng Wilsbach, với kinh nghiệm bay chiến đấu trên các dòng tiêm kích F-15, F-16 và F-22, gần đây nhất từng đảm nhiệm cương vị Tư lệnh Bộ chỉ huy tác chiến không quân - đơn vị nòng cốt của không quân Mỹ với hơn 1.600 máy bay và 155.000 quân nhân.

Ông Wilsbach từng chỉ huy lực lượng không quân Mỹ tại Thái Bình Dương, giữ chức Phó Tư lệnh các lực lượng Mỹ và Liên hợp quốc tại Hàn Quốc, đồng thời là người chỉ đạo phản ứng ban đầu của Bộ chỉ huy trung tâm Mỹ (CENTCOM) đối với tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (ISIS) trong giai đoạn 2014 - 2016. (CNN)

* Panama trúng cử Chủ tịch Diễn đàn Bộ trưởng Môi trường Mỹ Latinh và Caribe:Ngày 1/10, Bộ Môi trường Panama thông báo nước này đã chính thức đảm nhiệm chức Chủ tịch Diễn đàn Bộ trưởng Môi trường Mỹ Latinh và Caribe nhiệm kỳ 2025-2027 sau cuộc họp tại thủ đô Lima (Peru).

Phát biểu sau cuộc bỏ phiếu, Bộ trưởng Môi trường Panama Juan Carlos Navarro nhấn mạnh khu vực Mỹ Latinh và Caribe không thể tiếp tục đánh mất các khu rừng, làm suy giảm những loài sinh vật độc đáo trên thế giới, gây ô nhiễm các dòng sông hay tàn phá nguồn lợi thủy sản và đại dương. Các nước cũng không thể tiếp tục hành động với chương trình nghị sự rời rạc.

Bộ trưởng Navarro khẳng định, Panama sẽ thúc đẩy bảo tồn, bảo vệ hiệu quả di sản tự nhiên trong khu vực và ngăn chặn tình trạng ô nhiễm, vì đây đều là những yêu cầu cấp thiết. Ngoài ra, nước này sẽ tăng cường hội nhập khu vực, thực hiện chính sách môi trường tham vọng hơn, qua đó xây dựng tương lai công bằng và bền vững cho các nước trong khu vực. (Reuters)

Xuân Sơn