Tinh gọn bộ máy không chỉ là cắt giảm mà còn là yêu cầu đổi mới toàn diện

Những câu chuyện sáp nhập từ thực tiễn

Hiện nay, nhiều cơ quan báo chí từ cấp bộ, ngành Trung ương đến các cơ quan báo chí địa phương đang phải tiến hành sáp nhập, hợp nhất. Đặc biệt, có những cơ quan báo chí phải giải thể, chấm dứt nhiệm vụ; một số khác phải đối diện với tình trạng "nhập chồng". Đó là những bối cảnh cụ thể mà các cơ quan báo chí đang phải thích ứng.

Nhiều vấn đề nóng được đặt ra như: Cơ quan báo chí xây dựng mô hình tổ chức mới như thế nào để thích ứng? Áp dụng nguyên tắc nào, mô hình gì để phù hợp?

Chủ trì phiên thảo luận, nhà báo Nguyễn Minh Đức, Tổng Biên tập Báo Hà Nội mới cho biết: Trong hoàn cảnh hiện nay, nhiều cơ quan báo chí buộc phải điều chỉnh phương thức hoạt động, thậm chí có đơn vị phải dừng hoạt động. Tất cả đều đặt trong tinh thần của Nghị quyết 18 – tinh gọn, sắp xếp lại, nhằm hướng đến một hệ thống báo chí hoạt động hiệu quả hơn, mạnh mẽ hơn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới, khi chúng ta thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Với bối cảnh như vậy, diễn đàn này đặt ra nhiều vấn đề rất nóng như: các cơ quan báo chí cần xây dựng mô hình tổ chức mới như thế nào để thích ứng? Trong quá trình sáp nhập, các đơn vị áp dụng nguyên tắc nào, theo mô hình gì để đảm bảo phù hợp với Luật Báo chí đang được sửa đổi và chuẩn bị trình Quốc hội trong thời gian tới? Việc áp dụng mô hình tổ hợp truyền thông tại Hà Nội, TP.HCM và Hải Phòng đang triển khai ra sao?

Nghị quyết 18 tạo ra cho báo chí một cơ hội để tự làm mới mình

Ông Phạm Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Báo chí và Truyền thông TP Hải Phòng cho biết: Hải Phòng là một trong những địa phương đi đầu cả nước trong việc hợp nhất báo và đài, thành lập trung tâm báo chí - truyền thông, chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/3/2025.

Việc hợp nhất bước đầu đã giảm được đầu mối, tinh giản cơ học bộ máy. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất không nằm ở tổ chức mà ở việc thay đổi tư duy, thói quen làm việc của đội ngũ nhà báo. Trước đây, mỗi đơn vị có cách thức vận hành khác nhau, khi nhập vào một cơ quan chung, không chỉ đòi hỏi sự đa nhiệm, mà còn cần sự chuyển biến văn hóa làm việc. “Trước đây một sự kiện có thể cử vài ba người đi tác nghiệp, nay chỉ một người đảm đương toàn bộ quy trình: viết tin, quay hình, dựng video…”, ông Tuấn cho biết.

Bài toán đặt ra không chỉ là kỹ năng đa phương tiện, mà còn là chế độ đãi ngộ, cơ chế vận hành, sự thích nghi với môi trường hội tụ. Trung tâm cũng đang đề xuất thống nhất tên gọi cơ quan báo chí sau hợp nhất, đảm bảo đúng quy định và tránh nhầm lẫn trong nhận diện. Đến nay, bộ máy đã tinh gọn từ 21 đầu mối còn 15, từng bước ổn định, hướng tới vận hành hiệu quả trong giai đoạn tiếp theo.

"Việc hợp nhất trước đây thừa có thừa mà thiếu cũng thiếu rất nhiều. Bản thân Đài truyền hình Hải Phòng có phương án tái đào tào. Chúng tôi sẵn sàng tiếp nhận phóng viên phù hợp với vị trí truyền thông đa phương tiện, đặc biệt thiếu nhân lực chất lượng cao dù đơn vị có cơ chế riêng", ông Tuấn chia sẻ.

Theo ông Nguyễn Văn Hoài, việc sáp nhập không chỉ đơn giản là giảm số lượng mà thực chất là thay đổi căn bản phương thức vận hành, tạo ra động lực mới

Nhà báo Nguyễn Văn Hoài, Tổng Biên tập Báo Nông thôn Ngày nay (Điện tử Dân Việt) cho rằng: Với đơn vị này, quá trình tái cơ cấu theo Nghị quyết 18 đã diễn ra từ rất sớm, trước cả thời điểm nhiều cơ quan báo chí bắt đầu thực hiện. Từ ngày 1/3, Báo Nông thôn Ngày nay đã hoàn tất việc hợp nhất giữa tờ báo in, báo điện tử và tạp chí Nông thôn Mới, đồng thời sắp xếp lại toàn bộ tổ chức bộ máy, tinh gọn các phòng ban, văn phòng đại diện, từ 22 đầu mối xuống còn 12.

Theo ông Hoài, việc sáp nhập không chỉ đơn giản là giảm số lượng mà thực chất là thay đổi căn bản phương thức vận hành, tạo ra động lực mới. “Chúng tôi yêu cầu phóng viên không chỉ viết bài mà phải biết cả tổ chức sự kiện, sản xuất video, làm MC dẫn chương trình. Một người làm nhiều việc, thay vì nhiều người làm một việc như trước”, ông nhấn mạnh.

Ông Hoài cũng nhìn nhận, ban đầu có những khó khăn nhất định về sự khác biệt văn hóa, lề lối làm việc giữa các bộ phận, nhưng sau ba tháng, đội ngũ đã thích nghi tốt, hiệu quả công việc được nâng cao rõ rệt. Đặc biệt, quá trình sáp nhập giúp đơn vị phát hiện và phát huy tốt hơn thế mạnh của từng cá nhân, mở ra không gian phát triển mới cho cả tổ chức và con người. “Tôi cho rằng, Nghị quyết 18 tạo ra cho báo chí một cơ hội để tự làm mới mình”, ông Hoàng khẳng định.

Không chỉ là tinh gọn mà là một cuộc cách mạng về tư duy và tổ chức

Trong bối cảnh hiện nay, nhiều cơ quan buộc phải điều chỉnh phương thức hoạt động, thậm chí dừng hoạt động như Đài Truyền hình VTC hay một số báo, tạp chí chuyên ngành khác. Tất cả đều đặt trong tinh thần của Nghị quyết 18 – tinh gọn để nâng hiệu quả.

Ông Minh Đức nhấn mạnh: "Việc thực hiện Nghị quyết 18 đối với các cơ quan báo chí không chỉ là nhiệm vụ chính trị, mà còn là một nhu cầu thực tế để sắp xếp lại, củng cố và tổ chức lại các tòa soạn, nhằm tinh gọn bộ máy, tăng cường sức mạnh và hiệu quả hoạt động, đặc biệt phù hợp với quy mô phát triển mạnh mẽ của báo chí hiện nay."

“Qua các ý kiến thảo luận, có thể thấy việc sắp xếp lại không chỉ mang lại hiệu quả tổ chức, mà còn mở ra không gian mới cho xuất bản ấn phẩm và làm kinh tế báo chí. Sau sáp nhập, chúng ta tiết kiệm nhân lực, giảm chi phí, đồng thời mở rộng cơ hội phát triển – nhất là trong lĩnh vực báo chí số và kinh tế báo chí”, ông Đức khẳng định.

Phiên thảo luận thu hút nhiều sinh viên ngành báo chí đến tham gia

Từ góc độ nghiên cứu TS Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường ĐH KHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định: "Nghị quyết 18 không chỉ là tinh gọn mà là một cuộc cách mạng về tư duy và tổ chức. Nếu hiểu tinh gọn là cắt giảm số lượng mà không nâng chất lượng, hệ thống sẽ càng khó vận hành hiệu quả. Cần giảm trùng lặp, tăng đa nhiệm, phát huy năng lực của từng người".

TS Kiền cũng nhấn mạnh: Trong môi trường báo chí hiện đại, tính đa nhiệm là yêu cầu tất yếu. Mỗi phóng viên không chỉ viết mà còn phải biết chụp ảnh, quay phim, dựng hình, làm nội dung đa phương tiện. Tổ chức tòa soạn hội tụ phải gắn liền với đào tạo đội ngũ phóng viên toàn diện. Không thể chỉ dựa vào mô hình super desk (bàn siêu biên tập - PV) mà cần phát triển nguồn nhân lực linh hoạt hơn.

Về phía cơ sở đào tạo, TS Kiềm cho biết: “Sinh viên báo chí không lo thất nghiệp nếu được chuẩn bị đúng. Tại Viện chúng tôi, chương trình đã tích hợp kỹ năng truyền thông hiện đại từ hơn 10 năm nay. Họ có thể làm báo, làm truyền thông doanh nghiệp, truyền thông số tùy theo năng lực và lựa chọn.”

"Tóm lại, Nghị quyết 18 là cơ hội thực sự để báo chí Việt Nam đổi mới toàn diện. Quan trọng là mọi cá nhân trong hệ thống từ nhà quản lý đến phóng viên, sinh viên đều cần chuyển biến về tư duy để thích nghi và phát triển trong bối cảnh mới", TS Kiền nhấn mạnh.

Có thể thấy, Nghị quyết 18 không chỉ đặt ra nhiệm vụ tinh giản cơ học, mà là "cú hích" để báo chí Việt Nam tái cấu trúc sâu rộng và nâng cao chất lượng. Trong tiến trình ấy, chuyển biến về tư duy, phát huy năng lực đội ngũ, xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ, ứng dụng công nghệ và nâng cao chất lượng đào tạo là những yếu tố then chốt.

Thu Hằng/VOV.VN