Tinh gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả bộ máy để đất nước phát triển nhanh và bền vững

Sắp xếp tổ chức, bộ máy khách quan, dân chủ, khoa học, sát đúng với thực tiễn

- Thưa ông, Kết luận số 127-KL/TW về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã chỉ rõ hướng đi rất rõ ràng với quan điểm “Tinh gọn để phát triển” chứ không phải “Tinh gọn để cắt giảm”, ông nghĩ sao về quan điểm này?

- Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XII "Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả", 7 năm qua chúng ta đạt được nhiều kết quả tích cực, nhưng cũng vẫn còn nhiều hạn chế bất cập trong lĩnh vực này, nhất là tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, chồng chéo chức năng nhiệm vụ, chi thường xuyên cho bộ máy còn quá lớn, hạn chế lớn cho đầu tư phát triển.

Nguyên Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, PGS.TS Đào Duy Quát

Để khắc phục những hạn chế bất cập này, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình đột phá tăng tốc phát triển vượt bậc của đất nước, ngày 28.2.2023, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 50-KL/TW về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII "Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả". Gần đây nhất, ngày 28.2.2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành Kết luận số 127-KL/TW về triển khai, nghiên cứu đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Kết luận số 127 - KL/TW đã có quan điểm định hướng: “Sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã, thực hiện mô hình địa phương 2 cấp (tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể) đảm bảo tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”.

Thực tiễn 95 năm qua, nhất là trong 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập, Đảng ta rất coi trọng xây dựng từng bước mô hình tổng thể tổ chức bộ máy hệ thống chính trị theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu lực, hiệu quả.

Trong thời kỳ mới, trước yêu cầu “nóng bỏng” phải chuyển mình, tăng tốc, bứt phá, cần tiếp tục sắp xếp, tổ chức bộ máy hệ thống chính trị với tinh thần một cuộc cách mạng rất quyết liệt, khẩn trương. Quá trình sáp nhập theo Kết luận số 127 - KL/TW hướng tới mục tiêu tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, hoạt động thông suốt, hiệu lực, hiệu quả, nâng cao vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước nhanh, mạnh, bền vững trong kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, việc tiến hành sắp xếp, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị phải khách quan, dân chủ, cụ thể, khoa học, sâu sắc, cầu thị, sát đúng với tình hình thực tiễn. Có ý kiến cho rằng, tinh gọn chỉ để cắt giảm một cách cơ học là chưa đúng với tinh thần và thực tiễn công cuộc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị hiện nay.

- Kết luận số 127 - KL/TW đã nêu rõ tạm dừng tổ chức Đại hội Đảng bộ cấp xã, cấp huyện sớm trình đề án sáp nhập một số tỉnh, không tổ chức cấp huyện. Ông đánh giá thế nào về cách làm này, nhất là vào thời điểm sắp chuyển sang nhiệm kỳ mới?

- Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã quyết định triệu tập Đại hội XIV của Đảng vào quý I.2026, do đó, theo tiến độ bình thường, quý I và quý II năm 2025 phải tiến hành Đại hội cấp xã, phường, thị trấn và cấp huyện, quận, thị xã.

Trong Kết luận số 127 - KL/TW của Bộ Chính trị đã định hướng: “Sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã thực hiện mô hình địa phương 2 cấp. Do đó đến ngày 30.6.2025, các tổ chức trong hệ thống chính trị nước ta phải khẩn trương, quyết liệt hoàn thành xây dựng: Đề án sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp xã; Đề án tinh gọn các cơ quan mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội, các hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ (cấp trung ương, cấp tỉnh, cấp xã) sau khi sáp nhập, hợp nhất; Đề án và hệ thống tổ chức Đảng ở địa phương (cấp tỉnh, cấp xã) xây dựng báo cáo tờ trình gửi Ban chấp hành trung ương; Đề án về hệ thống tòa án, viện kiểm sát ở địa phương theo định hướng không tổ chức cấp huyện; Đề án về tiếp tục sắp xếp tổ chức quân đội; rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định của Đảng, Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước.

Đây là lý do tạm dừng tổ chức Đại hội Đảng bộ cấp xã, cấp huyện. Lấy mốc 30.6.2025 sau khi hoàn thành 6 đề án trên, tôi cho rằng, sẽ tổ chức Đại hội Đảng cấp xã từ tháng 7.2025, cuối quý III, đầu quý IV năm 2025 tổ chức Đại hội Đảng cấp tỉnh.

Chúng tôi nhận thức sâu sắc, sau cuộc sắp xếp tổ chức bộ máy với hệ thống chính trị được xây dựng tinh, gọn, mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền sẽ tiến hành thành công Đại hội Đảng các cấp, tiến tới tổ chức thành công Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV và lãnh đạo toàn dân tộc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ lịch sử của kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của toàn dân tộc.

“Thà ít mà tốt”

- Kết thúc hoạt động của cấp huyện được đánh giá là sẽ giúp xây dựng nền hành chính hiện đại, tinh gọn và hiệu quả. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

- Sau cách mạng tháng 8.1945, Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa quy định hệ thống hành chính nước ta gồm 4 cấp: trung ương, tỉnh, huyện, xã. Gần 80 năm qua, cấp huyện đã hoàn thành rất tốt đẹp sứ mệnh lịch sử của mình.

Sau 40 năm đổi mới, với những thành tựu toàn diện, tiềm lực sức mạnh tổng thể quốc gia, đời sống tinh thần, vật chất của nhân dân được cải thiện, nâng lên rõ rệt, vị thế và uy tín quốc tế được nâng cao. Trước yêu cầu phát triển vượt bậc của đất nước ta, trong điều kiện dân trí được nâng cao, tận dụng được nhiều thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, yêu cầu khách quan là xóa bỏ khâu trung gian do đó chủ trương kết thúc hoạt động cấp huyện là tất yếu, một yêu cầu cấp thiết để xây dựng nền hành chính hiện đại, tinh gọn và hiệu quả.

Về mặt kinh tế, việc kết thúc hoạt động cấp huyện, đất nước sẽ tiết kiệm một nguồn tài chính lớn cho chi thường xuyên cho bộ máy của trên 700 huyện thị; tiết kiệm được lượng thời gian rất quý báu trong triển khai thực hiện các Nghị quyết của Đảng và quyết định của Nhà nước. Nguồn lực từ cơ sở hạ tầng, nguồn lực từ đất đai của các đơn vị được sắp xếp cũng là nguồn lực rất lớn có thể huy động cho đầu tư và tạo không gian mới cho sự phát triển.

- Theo ông cần căn cứ vào tiêu chí gì để thực hiện việc sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh?

- Kết luận số 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ rõ: Việc sáp nhập một số tỉnh trong chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị nước ta trong kỷ nguyên phát triển vượt bậc của dân tộc ngoài căn cứ về quy mô dân số, diện tích cần phải phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, phát triển ngành, yêu cầu mở rộng không gian phát triển, phát huy lợi thế so sánh, đáp ứng yêu cầu phát triển đối với từng địa phương và yêu cầu định hướng phát triển của thời kỳ mới… làm sơ sở, căn cứ khoa học cho sự sắp xếp, sáp nhập một số tỉnh.

Tôi cho rằng, thực hiện cuộc cách mạng sắp xếp, tổ chức tinh gọn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị trong thời kỳ mới, chúng ta phải thấu triệt huấn thị của V.Lênin “Phải tuân theo quy tắc này: Thà ít mà tốt… Tôi biết rằng giữ vững quy tắc ấy và vận dụng được nó vào tình hình thực tế của chúng ta là khó khăn… Tôi biết rằng phải kháng cự một cách mãnh liệt, sẽ phải tỏ ra kiên trì phi thường…Song tôi vẫn tin chắc rằng chỉ có tiến hành công tác đó chúng ta mới có thể xây dựng được một nước cộng hòa thật sự xứng danh là nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết”.

Công cuộc sắp xếp, tổ chức bộ máy tinh gọn hiệu lực, hiệu quả là công việc vô cùng khó khăn phức tạp, đòi hỏi sự đoàn kết, thống nhất, tinh thần tiên phong, gương mẫu và sự hy sinh của từng cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Do đó phải thực sự coi trọng và làm tốt công tác tư tưởng, công tác tuyên truyền giáo dục phải gắn chặt công tác tư tưởng với công tác tổ chức chính sách với các biện pháp hành chính, kinh tế, pháp luật.

- Xin cảm ơn ông!

Hoàng Ngọc thực hiện