Tình hình bi đát 'chưa từng có' với cái nôi của ngành ô tô toàn cầu

Bức tranh ảm đạm

Những chiếc ô tô mới của nhiều thương hiệu khác nhau đang đỗ để chờ xuất khẩu tại bãi đậu xe của một nhà ga ô tô ở cảng Duisburg, miền tây nước Đức, vào ngày 7 tháng 8 năm 2024.

Ví dụ mới nhất là những diễn biến tại Volkswagen. Đầu tuần qua, công ty này cho biết họ không còn có thể loại trừ khả năng đóng cửa nhà máy tại quê nhà Đức và cảm thấy có thể cần phải chấm dứt thỏa thuận bảo vệ việc làm đã có hiệu lực tại quốc gia này từ năm 1994.

“Đối với các nhà sản xuất ô tô Đức vốn là những người dẫn đầu thị trường công nghệ không có đối thủ trong lĩnh vực này trong gần 140 năm và hầu như không phải lo lắng về doanh số bán hàng hay sự cạnh tranh, thì đây là một tình huống chưa từng thấy”, Andreas Ries, giám đốc toàn cầu về ô tô tại KPMG, chia sẻ với CNBC trong các bình luận được dịch. Hiện tại, ngành công nghiệp này đang trải qua quá trình chuyển đổi lớn nhất từ trước đến nay, ông nói thêm.

Các nhà sản xuất ô tô Đức đang hoạt động như thế nào? Dữ liệu lịch sử từ Viện Ifo cho thấy tâm lý trong ngành ô tô đã không ổn định trong những năm gần đây. Vào tháng 8, tâm lý đã một lần nữa giảm xuống mức âm 24,7 điểm, theo dữ liệu được công bố vào giữa tuần qua. Ifo cho biết kỳ vọng kinh doanh trong sáu tháng tới là “cực kỳ bi quan”.

Volkswagen không phải là công ty duy nhất gặp khó khăn. Trong loạt báo cáo thu nhập mới nhất, bộ phận xe hơi Mercedes đã cắt giảm dự báo biên lợi nhuận hàng năm, trong khi BMW cho biết biên lợi nhuận của mảng ô tô trong quý 2 thấp hơn dự kiến. Porsche đã cắt giảm triển vọng năm 2024, mặc dù cho rằng điều đó là do thiếu hợp kim nhôm đặc biệt.

Các vấn đề trong lĩnh vực ô tô cũng có thể có tác động lan tỏa đến nền kinh tế Đức nói chung, vốn đã dao động quanh và trong lãnh thổ suy thoái trong suốt năm nay và năm ngoái. Trong quý 2 năm 2024, tổng sản phẩm quốc nội của Đức đã giảm 0,1% so với quý trước.

Ries của KPMG cho biết: "Câu nói 'Khi ngành ô tô Đức bị ho, Đức bị cúm' mô tả rất đúng tình hình hiện tại".

Ngành công nghiệp ô tô là một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất ở Đức, không chỉ bao gồm những công ty lớn mà còn có hàng nghìn doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ trên khắp nước Đức.

Nhiều yếu tố đã dẫn đến tình hình hiện tại và đang gây sức ép lên thị trường, các chuyên gia và tổ chức trong ngành cho biết.

"Chúng tôi đang phải đối mặt với nhiều thách thức", một phát ngôn viên của Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) nói với CNBC. Họ cho hay điều đó vẫn bao gồm hậu quả của đại dịch Covid-19, cũng như "căng thẳng địa chính trị và các yêu cầu quan liêu cao ở cấp quốc gia và châu Âu".

Sản xuất ô tô cũng bị ảnh hưởng do nhu cầu trong nước yếu hơn, do tình hình chung của nền kinh tế Đức, đại diện VDA nói thêm, lưu ý rằng các xu hướng kinh tế vĩ mô rộng hơn cũng tác động đến ngành ô tô.

Nhưng hai chủ đề liên tục xuất hiện trong cuộc tranh luận xung quanh ngành ô tô Đức là Trung Quốc và sự chuyển dịch sang xe điện và sự chồng chéo của chúng.

“Chúng ta vẫn đang trong tình trạng rất hỗn loạn khi xe điện đang hoạt động kém hơn dự kiến”, Horst Schneider, giám đốc nghiên cứu ô tô châu Âu tại Bank of America, trả lời. Ông lưu ý rằng nhu cầu thấp hơn dự kiến, trong khi cạnh tranh gia tăng.

Schneider cho biết, trong khi thị trường ô tô đang phục hồi ở Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô Đức vẫn chưa cảm nhận được tác động của sự phục hồi đó vì các đối thủ cạnh tranh đã chiếm lĩnh thị phần. Ông cũng nói thêm rằng đây cũng là vấn đề về giá cả, lưu ý rằng xe điện Đức đơn giản là quá đắt, trong khi các sản phẩm của Trung Quốc tốt hơn một số cách, cũng như giá cả phải chăng hơn.

Ngành công nghiệp ô tô Đức sẽ có bước tiến tiếp theo như thế nào?

Căng thẳng xung quanh thuế quan thương mại và nhập khẩu giữa Liên minh châu Âu và Trung Quốc cũng đang gây sức ép lên thị trường Đức.

Schneider nhận định: "Các nhà sản xuất Đức rất dễ bị ảnh hưởng bởi chính trị thương mại, trước đây 40% hoặc 50% thu nhập được tạo ra ở Trung Quốc và thị trường Trung Quốc đang bắt đầu thu hẹp một chút. Chúng tôi có tỷ lệ xe điện cao hơn nhưng không có lợi nhuận bằng ô tô động cơ đốt trong”.

Ông cho biết: "Nếu thu nhập của Trung Quốc vẫn cao như trước đây, bạn có thể đối phó khá tốt với tình trạng tiến thoái lưỡng nan về lợi nhuận của xe điện, nhưng vì điều đó không xảy ra và thu nhập của Trung Quốc cũng đang giảm, nên có áp lực thu nhập chung và biên lợi nhuận đang giảm".

VDA nói rằng việc kết thúc chương trình trợ cấp xe điện tại Đức cũng đã gây sức ép lên thị trường. Một kế hoạch đưa ra các mức giảm thuế mới để thúc đẩy việc sử dụng xe điện hiện đang được triển khai.

Ries của KPMG cho biết có một số tia hy vọng đã xuất hiện trong bối cảnh thách thức. Ví dụ, công nghệ xe hybrid có thể sẽ được sử dụng lâu hơn dự kiến và doanh số bán ô tô động cơ đốt trong đang phần nào phục hồi, ông giải thích.

Nhưng ông nói chính trị, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu cần phải hợp tác với nhau để tạo ra các khuôn khổ nhằm giải quyết các vấn đề như quy định và tập trung lại vào chất lượng và quy định.

VDA cũng thấy nhu cầu về các điều kiện sản xuất khác nhau.

Người phát ngôn của hiệp hội cho rằng: "Cần cải cách chính trị thay vì quy định. Thực dụng thay vì quản lý vi mô. Chúng ta cần sự kết hợp hiện đại giữa chính sách kinh tế theo định hướng thị trường và định hình chính sách công nghiệp".

Người phát ngôn nói các điều kiện thị trường sẽ vẫn đầy thách thức trong ít nhất là năm tới.

Schneider của Bank of America cho biết nhiều nhà sản xuất ô tô vẫn có hướng dẫn cho thấy hiệu suất của họ trong nửa cuối năm có thể tốt hơn so với nửa đầu năm.

"Đó là nơi có sự nghi ngờ ngay bây giờ, các nhà đầu tư không hoàn toàn tin vào điều đó và do đó, nỗi sợ hãi là chúng ta sẽ thấy cảnh báo lợi nhuận trong quý 3. Và ngược lại, điều đó để ngỏ những câu hỏi về ý nghĩa của điều đó đối với năm 2025”.

Hoàng Lâm