Tinh tế mứt hạt sen xứ Huế
Xưa còn nhỏ, mỗi khi đến nhà bà con chúc Tết, tôi thích ngắm nhìn khay đãi khách với những viên kẹo, bánh đầy màu sắc, óng ánh ẩn hiện dưới lớp màng trong veo, loại nào cũng phải cố thử một chút. Sau này, lớn hơn tôi lại thích mứt hơn là kẹo bánh, vì trưởng thành, biết nghĩ cho sức khỏe hơn, ngon thôi là chưa đủ.
Tôi để ý có những nhà ở Huế, Tết bày toàn mứt và hạt, bên cạnh khay mứt dừa, mứt gừng, mứt nghệ, mứt bí đao…; đủ màu và đủ vẻ là những hũ thủy tinh đựng hạt dưa, hạt hướng dương, hạt dẻ... Trong khi, kiểu bày biện của những gia đình Huế đông người lớn tuổi, hay con cháu đã đi làm ăn, học hành nơi xa, chẳng cần kẹo bánh xum xuê làm gì.
Huế nổi tiếng với nhiều loại mứt ngon, nhưng tôi thấy dễ ăn nhất vẫn là mứt hạt sen. Mứt vốn dĩ đã có đường nên tôi thích những loại làm từ trái cây, rau củ quả ít ngọt, thưởng thức một chút ngọt ngào đầu năm mới là đủ rồi. Sen Huế đặc biệt thơm mát, hạt sen bùi dẻo, hương sắc bay đến mọi miền đất nước.
Cách làm mứt hạt sen Huế đơn giản như chính tên gọi: Sơ chế hạt sen, bỏ tim sen để mứt làm ra không bị đắng, sau đó rửa sạch với nước. Đun nước sôi, cho hạt sen vào luộc với lửa vừa, khi hạt vừa chín mềm thì vớt ra và thả ngay vào nước lạnh để giữ độ săn chắc. Để ráo nước, ướp đường, sên mứt trên chảo. Điều quan trọng làm nên một mẻ mứt sen tuyệt hảo là chất lượng hạt sen, hạt phải tròn mẩy, không bị nát hay mềm quá.
Mứt hạt sen Huế gồm cả mứt khô và mứt dẻo. Mứt hạt sen khô được "sên" với đường cho đến khi bề mặt khô ráo và có lớp áo đường trắng mịn bám bên ngoài. Mứt dẻo thì ta "sên" đường vừa phải, giữ độ mềm dẻo, không khô hoàn toàn. Mứt dẻo ít ngọt, dễ ăn hơn, còn mứt khô thì thường được dùng làm quà tặng trong các dịp lễ tết, mang tinh hoa ẩm thực xứ Huế đi xa. Ngoài ra, còn có món mứt củ sen thơm ngon chẳng kém, vị ngọt dịu, giòn nhẹ, thanh mát tự nhiên, lại giúp giải độc, hỗ trợ tiêu hóa, đẹp da và giảm cân.
Mứt vốn tính ngọt, mứt hạt sen mỗi viên nho nhỏ nên ăn không bị ngán, dùng nhiều một chút cũng không sao. Ngày Tết đến nhà bạn bè, bà con nhâm nhi đĩa mứt hạt sen với ấm trà hoa cúc ấm nóng để năm mới trôi qua thật nhẹ nhàng, suôn sẻ. Những viên sen nhỏ nhắn, xinh xắn, nằm nhu mì trên chiếc đĩa, khi lớp đường đã thấm đẫm trong khoang miệng, bạn sẽ cảm nhận được cái vị bùi thơm, dẻo ngọt đặc trưng của sen Huế.
Mứt Tết tượng trưng cho sự ngọt ngào, may mắn, lòng hiếu khách, gắn kết và chia sẻ tình thân. Mỗi loại mứt lại mang trong mình một ý nghĩa đặc biệt. Mứt gừng tượng trưng cho sự ấm áp, gắn bó, xua tan cái lạnh giá năm cũ. Mứt dừa đoàn viên, trọn vẹn, gắn kết gia đình. Mứt quất mang ý nghĩa tài lộc, phát triển, thuận buồm xuôi gió. Mứt bí thể hiện mong muốn một năm mới dồi dào, an khang, thịnh vượng. Còn mứt hạt sen biểu tượng cho sự thanh tao, thuần khiết, cầu chúc bình an và sức khỏe.
