Tính thời đại trong vở kịch 'Tôi và chúng ta'

"Tôi và chúng ta" trở lại sân khấu kịch sau 40 năm

Ra mắt lần đầu năm 1985, "Tôi và chúng ta" của cố nhà viết kịch Lưu Quang Vũ đã gây tiếng vang lớn, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng công chúng. Vở kịch phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội Việt Nam thời kỳ bao cấp, phê phán tư duy quan liêu, bảo thủ và khơi dậy khát vọng đổi mới. Không chỉ gây ấn tượng mạnh mẽ với công chúng, vở diễn còn để lại nhiều cảm xúc cho những diễn viên đầu tiên diễn vở diễn kinh điển này.

NSND Hoàng Cúc - vai “Thanh” trong vở diễn “Tôi và chúng ta” năm 1985 chia sẻ: "Tôi nhớ rằng có khi một ngày diễn đến ba suất nhưng mọi người vẫn khóc, tôi cũng khóc. Sự thổn thức đó như một bản anh hùng ca chứ không mang tính bi lụy".

"Hồi đó, tinh thần khủng khiếp như thế, vì khi chúng tôi đã làm được điều gì để mang đến cho khán giả và được khán giả công nhận thì không còn gì hạnh phúc hơn. Vậy nên khán giả của vở kịch cách đây 40 năm mang lại cho chúng tôi cảm xúc không thể có được lần thứ hai", NSND Tiến Đạt - vai “quản đốc Trương” trong vở diễn “Tôi và chúng ta” năm 1985 xúc động nói.

Chất liệu trong "Tôi và chúng ta" đã từng xuất hiện cách đây hàng chục năm, và nay, các thế hệ nghệ sĩ của Nhà hát Kịch Hà Nội đã và sẽ đưa chúng ta quay lại bối cảnh đó. Tuy nhiên, với mỗi diễn viên, mỗi thời kỳ xã hội, cảm xúc mà khán giả có được sẽ khác nhau.

NSND Thu Hà - vai “Thanh” trong vở diễn “Tôi và chúng ta” năm 2003 cho hay: "Ở cảnh cuối, tôi thật sự rất xúc động. Có lẽ nhân vật Thanh đã rất mãn nguyện vì những ấm áp, những thay đổi xung quanh đã được như mong muốn và ước vọng của nhà máy. Tôi đã diễn rất nhiều cảnh như vậy, nhưng với tôi, vai Thanh lúc bấy giờ rất ý nghĩa".

Trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình mạnh mẽ với tinh thần đổi mới, sáng tạo và khát vọng vươn xa, "Tôi và chúng ta" một lần nữa trở lại sân khấu, mang theo thông điệp xuyên thời gian, rằng “cái mới có thể tạm thời thất bại, nhưng cuối cùng nhất định sẽ thắng".

Lần trở lại sân khấu năm 2025, vở kịch được dàn dựng bởi NSND Trung Hiếu – Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội, hứa hẹn mang đến một phiên bản mới, vừa giữ được thông điệp của tác giả, vừa bắt nhịp với hơi thở của thời đại.

NSND Trung Hiếu – Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội cho biết bản thân rất vui và tự hào khi được đi cùng vở kịch từ khi là diễn viên cho đến vai trò là đạo diễn. Ông mong muốn làm mới vở diễn, để nó luôn có sức hút với mọi người, ngay cả ở thời hiện đại.

Tính thời đại của vở kịch “Tôi và chúng ta”

Vở kịch “Tôi và chúng ta” trực diện phản ánh xung đột giữa các nguyên tắc, quy chế và phương thức sản xuất cũ cản trở sự phát triển, những tư duy và cách làm mới, thử nghiệm mới, đáp ứng nhu cầu thực tế của xã hội. Đây là một cuộc đấu tranh gay gắt, đòi hỏi những người có trí tuệ và dám nghĩ, dám làm.

NSND Tiến Thọ - nguyên Chủ tịch Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam chia sẻ: "Tôi nghĩ rằng đó là cáo trạng chung cho hiện tượng quan liêu, bao cấp. Trong đó, những câu nói của Lưu Quang Vũ như những lát cắt chạm đến suy nghĩ của người xem. Xung đột mạnh nhất là sự muôn thuở giữa cái cũ và cái mới trong nhận thức của con người, của cơ chế trong xã hội".

Vở diễn được Nhà hát Kịch Hà Nội đưa trở lại sân khấu lần thứ ba bởi dàn diễn viên trẻ, tài năng, thổi một luồng gió mới cho từng nhân vật vốn đã rất quen thuộc với nhiều thế hệ khán giả. Đặc biệt, bối cảnh của đất nước đang trong kỷ nguyên mới với hy vọng đổi mới mạnh mẽ để phát triển, vở diễn như một tiếng chuông thức tỉnh trong một xã hội đang khát khao vươn lên nhưng vẫn đâu đó còn sự dè dặt, ngại ngần. Như một tấm gương phản chiếu thực tại, đổi mới không chỉ là khẩu hiệu, mà là hành động, là dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm.

"Tác giả Lưu Quang Vũ viết vở kịch từ năm 1985, nhưng đến năm 2025, tính thời sự vẫn rất nóng hổi, đúng thời điểm cả nước trong giai đoạn đổi mới, trong kỷ nguyên phát triển", nghệ sĩ Thanh Tùng – vai “Trần Khắc” cho hay.

Tư duy ủng hộ đổi mới trong các tác phẩm của Lưu Quang Vũ

“Nếu tất cả đều im lặng, thì ai sẽ lên tiếng?” – đó không chỉ là một câu thoại trong vở kịch "Tôi và chúng ta" mà còn là tâm niệm sáng tác của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ. Trong giai đoạn giao thời, khi đất nước đang bước ra khỏi bóng tối của cơ chế bao cấp, bắt đầu cuộc cải tổ toàn diện với tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật”, những tác phẩm của Lưu Quang Vũ như một dòng chảy thẳng thắn, táo bạo nhưng đầy nhân văn. Ông không chỉ viết kịch, ông còn là người dự báo tương lai bằng ngôn ngữ sân khấu.

NSND Tiến Thọ - nguyên Chủ tịch Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam chia sẻ, thời kỳ đổi mới đòi hỏi những nhận thức mới. Những người văn, nghệ sĩ phải sáng tác sao để cập nhật, nói được những điều mà khán giả mong đợi.

Một số tác phẩm tiêu biểu của Lưu Quang Vũ cổ vũ cho sự đổi mới phải kể đến như: "Tôi và chúng ta" (sáng tác năm 1984); "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" (sáng tác năm 1981); "Lời thề thứ 9" (sáng tác năm 1988); "Tin ở hoa hồng" (sáng tác năm 1982); "Bệnh sĩ" (sáng tác năm 1988).

Tư duy đổi mới trong tác phẩm của Lưu Quang Vũ không chỉ là tiếng nói phản biện mà còn là một niềm tin bền bỉ, rằng con người có thể thay đổi, xã hội có thể tiến lên nếu dám đối diện với sự thật và hành động. Trong bối cảnh đất nước đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới – với công nghệ, toàn cầu hóa và những thách thức chưa từng có – tư tưởng đó vẫn vẹn nguyên giá trị.

Thu Trang