'Tờ báo Nhân Dân làm hành trang theo tôi ra trận'

Cựu chiến binh Đinh Xuân Lý kể lại kỷ niệm chiến trường với học sinh Trường THPT Định Hóa.

Là người thường xuyên đọc báo Đảng từ khi còn trẻ, nên hầu hết các sự kiện lớn của đất nước đăng trên Báo Nhân Dân từ những năm 1960 được ông Đinh Xuân Lý lưu giữa cẩn thận, như một nhà sưu tầm. Mỗi dịp đất nước tổ chức kỷ niệm, ông tìm lại để đối chiếu, chiêm nghiệm và nghiên cứu để làm vốn sống cho mình. Đọc rồi tự học viết, làm thơ… và gửi đăng các báo trở thành thú vui tao nhã cho bản thân. Đó là cựu chiến binh (CCB) Đinh Xuân Lý, dũng sĩ hai lần bắn rơi máy bay địch, ở tổ dân phố Hồ Sen, thị trấn Chợ Chu (Định Hóa).

Năm 1971, khi được lệnh lên đường nhập ngũ tham gia đánh giặc giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, ngoài những tư trang tối giản, ông Lý không quên bọc 2 số Báo Nhân Dân phát hành ngày 5/9/1969 và số 10/9/1969, đưa tin ngày Bác mất và Lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh kính, vào tấm ni lông mang theo bên mình.

Hơn 50 năm qua, CCB Đinh Xuân Lý vẫn bồi hồi nhớ lại mỗi lần lật giở trang báo ấy đọc trên đường ra trận. Ông Lý chậm rãi kể: Năm đó tôi 20 tuổi, như bao thanh niên cùng trang lứa nuôi khát khao được ra trận cầm súng bảo vệ Tổ quốc. Chúng tôi khi đó rất đỗi tự hào là người con của ATK cách mạng, lớn lên trên mảnh đất Thái Nguyên là chiếc nôi của nền báo chí cách mạng (Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng và là nơi in, phát hành số đầu tiên của Báo Nhân Dân ngày 11/03/1951)…

Tôi nhớ những dòng điếu văn in trên báo vĩnh biệt Bác Hồ hết sức đặc biệt khi đất nước còn chiến tranh, hai miền Nam - Bắc còn bị chia cắt. Phần lớn nội dung điếu văn là 5 lời thề danh dự: Vĩnh biệt Người chúng ta thề quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất đất nước; tiếp tục phấn đấu thực hiện lý tưởng xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa; giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng, tăng cường sức chiến đấu của Đảng, làm hạt nhân cho khối đoàn kết toàn dân, bảo đảm cho sự nghiệp cách mạng của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam hoàn toàn thắng lợi; phát huy tình cảm quốc tế trong sáng, góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội; suốt đời học tập đạo đức, tác phong của Người.

Những lời thề vĩnh biệt Bác suốt hơn nửa thế kỷ qua đã và đang được toàn Đảng và nhân dân ta, các thế hệ người Việt Nam ra sức thực hiện. Bản điếu văn đọc trong Lễ truy điệu Người là một văn kiện lịch sử đặc biệt quý giá, một áng văn hào hùng, xúc động. Toàn bộ trang 3 của tờ báo tường thuật Lễ truy điệu Hồ Chủ tịch tại Quảng trường Ba Đình, Thủ đô Hà Nội. Bài báo nói về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng sáng ngời của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân cách cao cả của Người, hình ảnh Người đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình năm 1945…

Những ngày đầu nhập ngũ, ông Đinh Xuân Lý được huấn luyện bộ binh, sau đó trở thành chiến sĩ Sư đoàn 320 hành quân dọc dãy Trường Sơn ra tiền tuyến.Có những lúc, tờ Báo Nhân Dân ấy lại được ông mở ra chuyền tay nhau đọc với đồng đội, như tiếp thêm sức mạnh vô song.

Cả 3 lần ông Lý bị thương, đạn xé rách ba lô, găm thẳng vào lưng, vào bụng, nhưng như một phép màu, tờ báo vẫn được giữ vẹn nguyên. "Những lần chuyển về trạm quân y dưỡng thương, tôi lại lật giở từng trang báo đọc cùng thương binh. Anh em lúc đó như quên hết cảm giác đau đớn và mong sớm được theo các cánh quân ra trận" - ông Lý kể.

Ngoài chiến trường, dù là lính bộ binh và mới được “làm quen” với súng đại liên 12 ly 7, nhưng đối mặt với quân địch thì chỉ có mệnh lệnh phải chiến đấu và chiến thắng. Trong một trận chiếm đồn địch ở huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, năm 1972, ông Lý được biên chế vào khẩu đội đại liên và nhận nhiệm vụ xạ thủ số 1.

Sau khi thế trận bộ đội ta áp đảo, bỗng xuất hiện 4 máy bay phản lực AD6 của Mỹ bay từ biển Đà Nẵng vào ném bom trận địa. Cả trận địa im lặng như không người, ông hồi hộp dương nòng súng chĩa thẳng hướng máy bay, đợi đến gần thì khóa mục tiêu và bóp cò. Trong tích tắc máy bay loạng choạng bốc khói và lao ra biển. 3 chiếc máy bay còn lại cũng hoảng sợ quay đầu tháo chạy. Cả đơn vị hò reo ôm lấy khẩu đội pháo tung hô vang trời với chiến công thần kỳ, khi bộ binh bắn hạ máy bay…

Năm 1973, khi đơn vị của ông tham gia bảo vệ vùng giải phóng tại Gia Lai, địch lại cho trực thăng HU-1A đánh chiếm. Trong khoảnh khắc bất ngờ, khẩu đội 12 ly 7 nhanh chóng vào vị trí chiến đấu. Ông Lý đợi trực thăng đến gần và khi đã đếm được 12 lính dù cùng phi công trên máy bay mới quyết định khai hỏa. Hai phát điểm xạ đầu tiên đã nhanh chóng hạ chiếc máy bay.

Tháng 11-1975, CCB Đinh Xuân Lý hoàn thành nhiệm vụ trở về tiếp tục học đại học và công tác cho đến tuổi nghỉ hưu. Dù là thương binh hạng 4 và đối tượng nhiễm chất độc da cam nhưng ông vẫn miệt mài viết báo, làm thơ. Những ấn phẩm thơ của CCB Đinh Xuân Lý đã để lại dấu ấn trong lòng bạn đọc có thể kể đến như: “Vang mãi khúc quân hành” “Ngợi ca”, hoặc những bài thơ “Con về Khau Tý” “Nước mắt ngày gặp lại”…

Năm 2017, ông tặng Bảo tàng tỉnh Thái Nguyên một số kỷ vật chiến trường và 2 số Báo Nhân Dân để lưu giữ. Giờ đây đã 74 tuổi, nhưng năm nào ông cùng ghé thăm nơi trưng bày chiếc ba lô chiến trường của mình cùng 2 tờ Báo Nhân Dân đã theo ông suốt những năm tháng ngoài mặt trận, như để nhớ về đồng đội và thanh xuân một thời xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước.

Trinh An