Tổ liên gia - 'Chìa khóa' huy động sức dân

Kỳ I: Đa dạng các hình thức tham gia xây dựng nông thôn mới

Với sự tham gia tích cực của các tổ liên gia, Chương trình xây dựng NTM kiểu mẫu ở khu 24, xã Vạn Xuân, huyện Tam Nông được triển khai thuận lợi; đường làng ngõ xóm được chỉnh trang sạch đẹp.

PTĐT - Trong Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM), Phú Thọ đã có 95 xã, 237 khu dân cư đạt chuẩn NTM; 4 đơn vị cấp huyện (Lâm Thao, Thanh Thủy, thị xã Phú Thọ, thành phố Việt Trì) đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Có được kết quả tích cực ấy là nhờ sự vào cuộc quyết liệt từ tỉnh đến cơ sở và tinh thần chủ động, sáng tạo của các cấp ủy, chính quyền, đoàn thể trong việc huy động sức dân. Trong đó, mô hình tổ liên gia ở các khu dân cư đã phát huy vai trò trên nhiều lĩnh vực, không đơn thuần dừng lại ở việc hoàn thành tiêu chí số 19 về an ninh trật tự (ANTT).

Từ tổ liên gia tự quản về ANTT…
Tổ, nhóm liên gia là tổ chức tự nguyện, nơi tập hợp của các gia đình được hình thành trên cơ sở có một hoặc nhiều đặc điểm tương đồng như: Cùng làm một công việc, địa bàn sống, hoàn cảnh gia đình... Phải khẳng định rằng, mô hình tổ liên gia trong các khu dân cư đã góp phần quan trọng trong việc gắn kết tình làng, nghĩa xóm, giúp đỡ nhau những lúc “tối lửa, tắt đèn”, chia sẻ kinh nghiệm phát triển kinh tế; dạy bảo con cháu; xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc.

Tuy nhiên, trước đây, các tổ liên gia được hình thành tự phát, các thành viên tham gia tự nguyện, quy chế hoạt động được thống nhất đơn giản, chưa có tính ràng buộc cao nên hiệu quả chưa rõ rệt; đó là chưa kể tới một số tổ liên gia không thể duy trì hoạt động do các thành viên thay đổi về nơi ở, công việc…
Tháng 7/2011, Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định 2200 về Quy chế tổ chức và hoạt động của các tổ chức tự quản về ANTT trên địa bàn, trong đó có tổ liên gia. Kể từ đó đến nay, tổ liên gia đã phát huy tốt vai trò của mình trong thực hiện phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc. Các gia đình đã động viên mọi người trong tổ cùng tham gia bảo vệ ANTT, bài trừ tệ nạn xã hội… quan trọng hơn là đã huy động nguồn lực từ các thành viên để xây dựng nhiều mô hình đảm bảo ANTT, phòng ngừa tội phạm tại địa phương như: Ngọn đèn an ninh, camera an ninh, tiếng kẻng an ninh…Khu Phượng Hùng 1, xã Chí Đám, huyện Đoan Hùng luôn đi đầu trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc của địa phương với việc thành công xây dựng mô hình ngọn đèn an ninh. Ông Lê Quang Giáp - Trưởng ban công tác mặt trận khu Phượng Hùng 1 thông tin: Được sự ủng hộ của chính quyền xã, khu đã thành lập 14 tổ liên gia tự quản, lựa chọn thành viên và bầu ra trưởng nhóm. Mỗi gia đình được trang bị còi, tự trang bị một gậy dài cùng đèn pin sẵn sàng hỗ trợ cho tổ an ninh tự quản của xóm. Để tăng khả năng phòng ngừa, tuần tra và kiểm soát ANTT ban đêm, các tổ liên gia đã vận động những hộ thành viên đóng góp kinh phí xây lắp hệ thống đèn chiếu sáng ban đêm dọc đường, bố trí ở những vị trí nhạy cảm, quan trọng. Từ khi lắp đặt xong đã hạn chế được hoạt động của tội phạm trộm cướp, đồng thời đảm bảo giao thông trong đêm được an toàn. Tiền điện hằng tháng được huy động từ nguồn nhân dân đóng góp.Sau khi các tổ liên gia trên địa bàn khu Phượng Hùng nói riêng và toàn xã Chí Đám nói chung triển khai hệ thống “ngọn đèn an ninh”, tình hình ANTT có những chuyển biến tích cực, tội phạm trộm cắp và tệ nạn cờ bạc đã giảm rõ rệt. Từ hiệu quả của mô hình, đến nay “Ngọn đèn an ninh” đã lan tỏa mạnh mẽ với gần 22.700 hộ tham gia lắp đặt, trên 14.200 bóng đèn chiếu sáng ở các tuyến đường, tổng kinh phí của mô hình đạt trên 5 tỷ đồng.Thượng tá Nguyễn Hữu Phước - Phó Giám đốc Công an tỉnh khẳng định: “Nhờ sự ủng hộ của người dân, đến nay, trên địa bàn tỉnh đã xây dựng, củng cố và duy trì hoạt động của 15.773 tổ liên gia tự quản, góp phần giữ vững ANTT ở cơ sở. Hoạt động của các tổ chức tự quản về ANTT, trong đó có các tổ liên gia đã nâng cao tinh thần cảnh giác, ý thức trách nhiệm của công dân trong công tác phòng, chống tội phạm; hòa giải ở cơ sở; củng cố thế trận an ninh nhân dân...”.

Các tổ liên gia ở khu Phượng Hùng 1, xã Chí Đám, huyện Đoan Hùng không chỉ là điểm sáng với mô hình tổ liên gia tự quản về ANTT mà còn trao đổi kinh nghiệm sản xuất, giúp nhau phát triển kinh tế.

…đến đa dạng các mô hình tổ liên gia

Thực tế cho thấy, ngoài việc đảm đương nhiệm vụ đảm bảo ANTT, các tổ liên gia còn tích cực tham gia nhiều công trình, phần việc, chung tay cùng chính quyền khu, địa phương hoàn thành các tiêu chí trong chương trình xây dựng NTM như: Đóng góp làm đường giao thông nông thôn, thực hiện xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường…
Đường làng ngõ xóm được giữ gìn, dọn dẹp vệ sinh hàng ngày, trang trí đẹp mắt; không có hiện tượng súc vật thả rông phóng uế ra đường… là hình ảnh dễ nhận thấy khi chúng tôi về khu 24, xã Vạn Xuân, huyện Tam Nông. Hoàn thành 13 tiêu chí xây dựng NTM kiểu mẫu trong vẻn vẹn 2 tháng, nhiều người cho đó là “kỳ tích”, thế nhưng khi nghe chia sẻ từ Trưởng ban công tác Mặt trận khu, ông Nguyễn Xuân Định, chúng tôi thấy được sự đồng lòng, nhất quán từ tổ liên gia- khởi nguồn cho những thành quả NTM: “Khi nhận được kế hoạch triển khai xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, 5 tổ liên gia phát huy vai trò tập hợp, tuyên truyền, đôn đốc, nhắc nhở người dân chấp hành quy định chung. Thuận lợi là khu 24 cơ bản hoàn thành các tiêu chí, cần tập trung chỉnh trang đường làng, ngõ xóm; đưa hoạt động vệ sinh, bảo vệ môi trường của người dân vào nền nếp hơn. Các tổ liên gia đã thống nhất, xây dựng thêm một số nội quy của tổ về thực hiện bảo vệ môi trường như: Mỗi gia đình có một thùng rác, quy định giờ thu gom rác cụ thể; duy trì mỗi tháng 2 lần tiến hành tổng vệ sinh toàn khu… Nhờ đó, đến nay, 100% các tuyến đường trong khu được cứng hóa, phong quang, sáng - sạch - đẹp”.Rời khu 24, xã Vạn Xuân, chúng tôi có mặt tại xã Bằng Luân, huyện Đoan Hùng. 10 năm trở về trước, đường giao thông ở khu 2 gặp rất nhiều khó khăn, lầy thụt mỗi khi trời mưa, gây cản trở lớn đến việc đi lại cũng như vận chuyển hàng hóa của người dân. Thực hiện chương trình xây dựng NTM với phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm, người dân khu 2 đã tự nguyện hiến đất, đóng góp tiền của mua vật liệu để đổ bê tông đường giao thông nông thôn. Đến năm 2017, 6km đường giao thông trong khu đã được cứng hóa, mở ra con đường phát triển mới cho bà con. Khi có chủ trương được Nhà nước hỗ trợ xi măng để làm đường giao thông nông thôn, khu đã tổ chức họp dân và đưa ra biện pháp triển khai; trong đó, phương án làm các tuyến đường theo tổ liên gia đã nhận được sự đồng tình, nhất trí cao của người dân trong khu. Ông Trần Ngọc Lâm, thành viên của tổ liên gia số 1, nhớ lại: Năm 2011, tuy đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn nhưng 17 hộ dân trong tổ đã nhất trí đóng góp được gần 50 triệu đồng để mua cát, sỏi, đổ bê tông đoạn đường đầu tiên trong khu dài 200m, rộng 3m, dày 20cm. Sau đó, với cách làm này, các tổ liên gia trong khu cũng lần lượt tiến hành, tranh thủ sự hỗ trợ của Nhà nước, huy động các thành viên hiến đất, hoa màu, vật kiến trúc, ngày công lao động, tiền bạc với tổng trị giá hơn 3 tỷ đồng để bê tông hóa hệ thống đường giao thông nông thôn; có những gia đình đóng góp lên tới 40 - 50 triệu đồng. Hệ thống đường giao thông nông thôn được đầu tư xây dựng đã tạo thuận lợi để người dân phát triển sản xuất, giao lưu hàng hóa, tăng thu nhập. Hiện thu nhập bình quân của khu đạt 38 triệu đồng/người/năm, chỉ còn 4/130 hộ là hộ nghèo. Từ phong trào làm đường giao thông của các tổ liên gia trong khu 2 đã tạo tính lan tỏa, nhân rộng ra địa bàn toàn xã và thôi thúc mỗi thành viên tích cực tham gia thực hiện bộ tiêu chí xây dựng NTM. Nhờ đó, năm 2019, Bằng Luân đã cán đích NTM, hiện địa phương tiếp tục củng cố, nâng cao hoạt động của các tổ liên gia, hướng tới xây dựng khu NTM kiểu mẫu, xã NTM nâng cao. Nhìn một cách tổng thể, trên địa bàn tỉnh, mô hình tổ liên gia đã góp sức thực hiện các tiêu chí xây dựng NTM như: Mô hình nhóm liên gia may gia công do chị Dương Thị Thúy Vân khởi xướng ban đầu với 8 thành viên ở khu Đồng Chung, xã Thượng Long, huyện Yên Lập giờ đã phát triển, mở rộng quy mô thành Công ty TNHH MTV Dương Vân Anh, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương; 5 nhóm phụ nữ liên gia may gia công quần áo, đan mây tre xuất khẩu, tạo việc làm, giúp hội viên tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống tại xã Ngọc Lập, huyện Yên Lập; tổ phụ nữ liên gia trồng lúa chất lượng cao tại xã Thanh Hà, huyện Thanh Ba đã được triển khai thành công với tổng diện tích 3ha cho năng suất cao…Ông Phùng Quốc Ấm - Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Đoan Hùng khẳng định: Tổ liên gia chính là “hạt nhân” vững chắc để kết nối tình làng nghĩa xóm, nếu biết khơi nguồn đây sẽ tiếp tục là thế mạnh để các địa phương trong tỉnh hoàn thành chương trình xây dựng NTM, NTM nâng cao trong thời gian tới.

(Kỳ II: Nâng cao vai trò của tổ liên gia trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu)

Lệ Oanh