Tòa án Tối cao Israel bất ngờ cáo buộc Chính phủ vi phạm quyền đối với tù nhân

Mặc dù Tòa án Tối cao có nhiệm vụ tư vấn cho Chính phủ về tính hợp pháp của các chính sách, nhưng cơ quan tư pháp này cực kỳ hiếm khi đưa ra phán quyết bất lợi đối với các hành động của Chính phủ Israel trong cuộc chiến kéo dài 23 tháng giữa nước này và lực lượng Hamas ở Gaza.

Binh lính Israel áp tải tù nhân Palestine bị bắt ở Gaza vào tháng 12/2023. Ảnh: AP

Phán quyết bất ngờ

Kể từ khi phát động cuộc chiến Gaza sau cuộc tấn công của Hamas vào miền Nam Israel vào ngày 7/10/2023, quân đội Israel đã bắt giữ một số lượng lớn người Palestine ở Gaza và Bờ Tây bị chiếm đóng vì nghi ngờ có liên quan đến quân nổi dậy. Hàng ngàn người đã được trả tự do sau nhiều tháng bị giam giữ trong các trại và nhà tù mà không qua xét xử. Họ kể lại những điều kiện khắc nghiệt, bao gồm tình trạng quá tải, thiếu lương thực, chăm sóc y tế không đầy đủ và dịch ghẻ bùng phát.

Là cơ quan tư pháp cao nhất của Israel, Tòa án Tối cao thụ lý các khiếu nại từ cá nhân và tổ chức kiện các hành vi của Chính phủ Israel, chẳng hạn như việc hạn chế cung cấp thực phẩm và vật tư y tế cho Gaza. Trong vụ kiện này, hai nhóm nhân quyền của Israel mô tả trong đơn khiếu nại của họ là "chính sách có hệ thống" của cơ quan an ninh nhằm tước đoạt thực phẩm của tù nhân Palestine.

Một Hội đồng gồm 3 thẩm phán đã nhất trí ra phán quyết rằng Chính phủ Israel có nghĩa vụ pháp lý phải cung cấp cho các tù nhân Palestine ba bữa ăn một ngày để đảm bảo "mức độ tồn tại cơ bản" và ra lệnh cho chính quyền thực hiện nghĩa vụ đó.

Trong phán quyết bất ngờ với tỷ lệ 2 người ủng hộ, 1 người phản đối, Tòa án Tối cao còn chấp nhận đơn thỉnh cầu do Hiệp hội Dân quyền Israel (ACRI) và nhóm nhân quyền Gisha của Israel đệ trình vào năm ngoái, ủng hộ cáo buộc của họ rằng Chính phủ cố tình hạn chế thực phẩm cho tù nhân tại các cơ sở giam giữ của Israel đã khiến người Palestine bị suy dinh dưỡng và chết đói trong cuộc chiến tranh Israel-Hamas.

"Chúng ta không nói đến cuộc sống thoải mái hay xa hoa, mà là những điều kiện sinh tồn cơ bản theo quy định của pháp luật", phán quyết nêu rõ.

Chính quyền Palestine cho biết, ít nhất 61 người Palestine thiệt mạng trong các nhà tù của Israel kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Vào tháng 3, một thanh niên Palestine 17 tuổi bị giam giữ tại Israel đã tử vong và nguyên nhân được cho là do chết đói.

Phản ứng của chính quyền

Vào năm ngoái, Bộ trưởng An ninh Quốc gia Israel Itamar Ben-Gvir, người chịu trách nhiệm giám sát hệ thống nhà tù nói rằng ông đã hạ thấp điều kiện giam giữ của các tù nhân an ninh xuống mức tối thiểu theo luật pháp Israel với lý do không cần nhân nhượng với kẻ thù.

Ông Ben-Gvir, người đứng đầu một đảng cực hữu theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan, cũng là người đã chỉ trích phán quyết của Tòa án Tối cao hôm 7/9.

"Tôi muốn hỏi các ông có phải là người dân Israel không?", ông hỏi các thẩm phán, lập luận rằng trong khi các con tin người Israel ở Gaza không được ai giúp đỡ, Tòa án Tối cao Israel lại bảo vệ Hamas. Ông tuyên bố chính sách cung cấp cho tù nhân "những điều kiện tối thiểu nhất theo quy định của pháp luật" sẽ vẫn không thay đổi.

Trong khi đó, tổ chức ACRI kêu gọi chính quyền thực thi phán quyết ngay lập tức. Trong một bài đăng trên nền tảng mạng xã hội X, tổ chức nhân quyền này cho biết cơ quan quản lý nhà tù Israel đã "biến các nhà tù Israel thành trại tra tấn". “Một quốc gia không được để người dân chết đói, bất kể đó là người dân nước nào hoặc họ đã làm gì”, bản tuyên bố viết.

Quỳnh Vũ