'Tôi và chúng ta' qua ải khán giả thời TikTok

Khán giả thời TikTok có nghe hết một vở kịch 120 phút?

Tôi và chúng tacủa Lưu Quang Vũ trở lại sân khấu trong một phiên bản mới do Nhà hát Kịch Hà Nội dàn dựng và Đài Phát thanh & Truyền hình Hà Nội phát sóng trực tiếp trên đa nền tảng vào tối 1/6.

Phiên bản 2025 vẫn giữ nguyên kịch bản gốc, kéo dài hai tiếng, diễn biến hầu hết dựa vào lời thoại và tương tác giữa các nhân vật. Trong thời đại video 60 giây trên TikTok đã trở thành chuẩn mực giải trí, nhiều người băn khoăn liệu khán giả trẻ có đủ kiên nhẫn để ngồi lại với một vở kịch chính luận, nhiều đối thoại, ít cao trào?

Tôi và chúng ta là tác phẩm mở màn cho chương trình Sân khấu truyền hình, mỗi tháng một vở của Đài PT&TH Hà Nội

Tôi và chúng ta phiên bản 2025 do NSND Trung Hiếu làm đạo diễn

Tại Rạp Công Nhân (Hà Nội), đêm diễn chính thu hút khá đông người xem, trong đó có nhiều bạn trẻ đến vì tò mò hoặc vì từng được học tác phẩm trong sách giáo khoa.

Nguyễn Hoàng Hải, sinh viên năm 4 Trường Đại học KHXH&NV Hà Nội chia sẻ: “Ban đầu tôi nghĩ sẽ rất buồn ngủ, vì thấy toàn người lớn đi xem. Nhưng thật bất ngờ là vở kịch giữ chân được tôi đến phút cuối. Không phải vì kịch tính, mà vì thấy quen. Những cuộc họp dài dòng, những người không làm gì nhưng vẫn có ý kiến... y như môi trường tôi đi thực tập”.

Tuy nhiên, Ngọc Trâm, 24 tuổi, làm trong ngành truyền thông thừa nhận: “Nội dung hay, nhưng cách kể chuyện quá cũ. Nếu không phải vì tò mò xem kịch Lưu Quang Vũ, chắc tôi bỏ về giữa chừng. Giá như có thêm nhạc, hình ảnh hoặc hoạt cảnh thì sẽ dễ tiếp cận hơn với người trẻ”.

Vở kể một cuộc đấu tranh giữa “tôi” và “chúng ta”, giữa cá nhân và tập thể, giữa tinh thần dám nghĩ dám làm và cơ chế bảo thủ. Tôi và chúng ta ra đời vào năm 1984, giữa bối cảnh đất nước đang chuẩn bị đổi mới, với những câu thoại như “ở đây toàn những người hay ho tử tế, chỉ có điều làm ăn không ra sao và tất cả đều làm khổ nhau bằng sự tử tế của mình” đã thực sự làm rúng động người xem thời điểm đó.

Người đầu tiên đưa Tôi và chúng ta lên sân khấu kịch là cố đạo diễn Hoàng Quân Tạo, một cựu tù Hỏa Lò nổi tiếng. Kịch bản Tôi và chúng ta đã phải qua “năm chìm bảy nổi” với 11 lần chỉnh sửa mới chính thức được ra mắt. Sau đó, vở kịch trở thành “cơn địa chấn cả nước”, diễn hơn 1.000 đêm, trở thành hiện tượng hiếm có ở sân khấu nước ta từ thập niên 1980 đến nay.

Giờ đây, với ngôn ngữ sân khấu hiện đại, ánh sáng, âm thanh, tiết tấu được thiết kế táo bạo hơn, Tôi và chúng ta phiên bản 2025 vẫn trực diện, sâu cay và thẳng thắn đối diện với nhiều vấn đề xã hội nổi cộm.

Đạo diễn NSND Trung Hiếu, Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội cho biết: “Chúng tôi phải rất cẩn trọng khi dựng lại một tác phẩm đã quá quen thuộc. Mục tiêu không chỉ là tôn vinh tinh thần Lưu Quang Vũ, mà còn làm rõ thẳng thắn tính đối thoại giữa cá nhân và thể chế trong xã hội đổi mới”.

Ông Nguyễn Kim Khiêm, Tổng Giám Đốc Đài PT&TH Hà Nội nhấn mạnh: “Tác phẩm này chứa đựng tinh thần phản biện, khát vọng đổi thay của cả một thời đại. Chúng tôi muốn thổi vào đó nhiệt huyết và nhịp đập của xã hội đương đại”.

Khán giả Nguyễn Phương Mai (34 tuổi, quận Cầu Giấy) bày tỏ: “Tôi đi xem vở với tâm thế hoài nghi, vì sợ kịch cũ sẽ khô khan, lỗi thời. Nhưng không ngờ lại làm mình suy nghĩ rất nhiều. Mỗi nhân vật đều đáng yêu, đáng giận và nhất là rất thật”.

Nếu Lưu Quang Vũ còn sống, ông sẽ viết gì?

40 năm sau khi Tôi và chúng ta ra mắt, câu hỏi mang màu sắc giả tưởng này lại khiến không ít khán giả và người làm nghề trăn trở. Nếu Lưu Quang Vũ còn sống, liệu ông có tiếp tục viết thêm câu chuyện của Hoàng Việt, giám đốc xí nghiệp dũng cảm đổi mới, của kỹ sư Lê Sơn luôn khao khát chống lại thói “giao gì làm nấy, chỉ đâu đánh đấy, có gì cho nấy, hết rồi ngồi đấy”, của phó giám đốc Nguyễn Chính, thủ lĩnh phe bảo thủ?

PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái đặt vấn đề: “Tôi tin rằng nếu sống đến ngày nay, Lưu Quang Vũ sẽ không chỉ viết phần hai cho Tôi và chúng ta, mà sẽ còn viết một bộ ba, bộ bốn, vì những xung đột giữa cá nhân và tập thể, giữa đổi mới và trì trệ chưa bao giờ là chuyện khép lại trong xã hội Việt Nam”.

Trên diễn đàn mạng xã hội sau khi vở diễn được phục dựng, một khán giả bình luận: “Tôi tưởng tượng nếu có phần tiếp theo, Lưu Quang Vũ sẽ để Hoàng Việt bị kiểm điểm vì làm trái quy trình dù thành công trong việc vực dậy xí nghiệp. Ông chắc sẽ không ngại đặt nhân vật vào tình huống trớ trêu ấy”. Có người viết trên fanpage nhà hát: “Nếu Lưu Quang Vũ viết phần hai, tôi nghĩ ông sẽ để kỹ sư Lê Sơn làm lãnh đạo, rồi phát hiện ra chính mình cũng dễ bị cuốn vào cơ chế cũ. Đó mới là bi kịch sâu nhất”.

Nhà nghiên cứu Nguyễn Khoa chia sẻ: “Điều thú vị ở Lưu Quang Vũ là ông luôn để ngỏ lối đi cho nhân vật. Nếu sống, có thể ông sẽ không chọn cái kết bi quan hay lạc quan hoàn toàn, mà là một kết thúc mở, để khán giả phải tự hỏi mình: Nếu tôi là Hoàng Việt, tôi sẽ làm gì tiếp theo”.

HẠNH ĐỖ