Tôm xuất khẩu giữ đà tăng

Nhiều tín hiệu tích cực từ các FTA

Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), 2 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu tôm giữ vững vị thế là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của ngành khi đóng góp 542 triệu USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản hơn 1,4 tỷ USD. Hiện, Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu tôm hàng đầu thế giới; sản phẩm tôm Việt Nam xuất khẩu đến khoảng 100 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó, top 3 thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất là Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản.

Dự báo xuất khẩu tôm có nhiều dấu hiệu lạc quan trong năm 2025. Ảnh: Quang Vinh.

Theo VASEP thị trường Mỹ nhập khẩu tôm đã mở đầu năm mới một cách mạnh mẽ, đánh dấu thêm một tháng tăng trưởng tích cực so với cùng kỳ năm trước. Theo đó, trong tháng 1/2025, Mỹ nhập khẩu 71.301 tấn tôm, trị giá 631,2 triệu USD, tăng 20% về khối lượng và 32% về giá trị so tháng 1/2024. Những dữ liệu này cho thấy tín hiệu tích cực sau một năm 2024 đầy biến động của thị trường Mỹ. Tổng nhập khẩu tôm cả năm 2024 đạt 762.804 tấn, trị giá gần 6,1 tỷ USD, giảm 3% về khối lượng và 6% về giá trị so với 788.209 tấn trị giá hơn 6,4 tỷ USD trong năm 2023.

Bên cạnh thị trường truyền thống, các doanh nghiệp (DN) xuất khẩu Việt Nam đã nắm bắt thời cơ khai phá những thị trường mới. Số liệu thống kê cho thấy, tháng 1/2025, xuất khẩu tôm từ Việt Nam sang thị trường Vương quốc Anh thu về hơn 16 triệu USD, tăng 8% so với cùng kỳ năm 2024, duy trì đà tăng trưởng tốt.

Theo ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, nhờ FTA và sự nỗ lực của các DN, sản phẩm tôm Việt Nam đã trở thành sản phẩm được ưa chuộng tại nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và các nước thành viên EU. Mạng lưới các FTA không chỉ là cầu nối đưa ngành tôm Việt tiếp cận nhiều thị trường khó tính mà còn tạo điều kiện để các sản phẩm Việt Nam duy trì vị thế tại nhiều thị trường lớn.

Về triển vọng ngành hàng trong năm nay, VASEP tỏ ra lạc quan khi đưa ra lý do, từ tháng 10/2024, giá nhập khẩu tôm đã tăng với hầu hết các thị trường trọng điểm. Với nguồn cung tôm tương đối ổn định ở những vựa tôm lớn tại ĐBSCL, giá dự kiến (cả thu mua lẫn xuất khẩu) sẽ duy trì ở mức cao trong suốt năm 2025. Tuy nhiên, sự cạnh tranh và khả năng duy trì tính bền vững vẫn là một thách thức lớn với ngành tôm. Ngoài các tiêu chuẩn chất lượng, các thị trường lớn còn yêu cầu thêm nhiều yếu tố khác.

Nỗ lực mở rộng thị trường

Về phía cơ quan chức năng, ông Trần Đình Luân - Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cũng cho rằng, những diễn biến khó lường của cuộc chiến thuế quan, cũng như biến động chính trị toàn cầu, chi phí đầu vào tăng cao… vẫn có thể gây ảnh hưởng đến ngành tôm.

Để đạt được mục tiêu xuất khẩu, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đề nghị các địa phương bố trí đủ nguồn lực, tài chính, nhân lực; ưu tiên hạ tầng thủy lợi, điện, giao thông đầu mối cho vùng nuôi tôm trọng điểm, tạo điều kiện thuận lợi phát triển ngành tôm địa phương. Đồng thời, thực hiện có hiệu quả công tác quan trắc, cảnh báo môi trường để kịp thời khuyến cáo, cảnh báo cho người nuôi; hướng dẫn các biện pháp phòng, chống dịch bệnh, thực hiện tốt các giải pháp kỹ thuật để nuôi tôm hiệu quả, giảm thiểu tối đa thiệt hại cho người nuôi.

Trên thực tế điều kiện sản xuất tôm giống của nước ta hiện nay chưa phải là hiện đại, chưa đạt tiêu chuẩn như nhiều nước. Tình trạng tiêu tốn thức ăn còn cao, tỷ lệ nuôi sống thấp... Vì vậy, sức cạnh tranh của tôm Việt Nam so với các nước như Ấn Độ, Ecuador… còn nhiều giới hạn, dẫn đến tốc độ tăng trưởng thấp.

“Mở rộng thị trường xuất khẩu từ các FTA là cơ hội song cũng đặt ra nhiều thách thức. Sản phẩm tôm phải đối mặt với áp lực cạnh tranh gay gắt từ các nước sản xuất tôm hàng đầu thế giới như Ecuador, Ấn Độ và Thái Lan. Bên cạnh đó, những quy định nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc xuất xứ và tiêu chuẩn chất lượng tại các thị trường Mỹ và EU cũng là bài toán khó cần sớm tìm được lời giải” - Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải nhận định.

Với mục tiêu đạt kim ngạch xuất khẩu 4 - 4,3 tỷ USD trong năm 2025, VASEP kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan ưu tiên ngoại giao kinh tế, đàm phán song phương và các chiến lược xúc tiến thương mại có mục tiêu. Trong đó, ưu tiên việc đàm phán với Hàn Quốc theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) để xóa bỏ hạn ngạch đối với xuất khẩu tôm của Việt Nam, đồng thời điều chỉnh thuế quan xuống 0%. Qua đó, nâng cao hơn nữa triển vọng thương mại cho ngành tôm.

Để phát triển thị trường thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết trong công tác quản lý, cơ quan chức năng ở Trung ương sẽ triển khai chương trình giám sát dư lượng; theo dõi, kịp thời xử lý các lô hàng bị cảnh báo: Tăng cường kiểm tra, thanh tra và xử lý vi phạm. Đồng thời, cập nhật, phổ biến quy định của thị trường; xử lý, tháo gỡ rào cản của các thị trường; xúc tiến thương mại, phát triển thị trường…

Lê Bảo