Tôn vinh giá trị di sản

Festival Thăng Long – Hà Nội 2025 mang đậm dấu ấn tôn vinh các giá trị di sản, giúp các di sản trở nên sống động, không bị lãng quên và ngày càng phát huy giá trị kết nối trong đời sống xã hội.

Festival Thăng Long – Hà Nội 2025: Tôn vinh giá trị di sản

Tối 7/11, Festival Thăng Long - Hà Nội 2025 đã khai mạc tại Khu Di sản Văn hóa thế giới Hoàng Thành Thăng Long - chính thức khởi động chuỗi 16 ngày sự kiện văn hóa đặc sắc và ý nghĩa. Lễ khai mạc như một bữa tiệc nghệ thuật đặc biệt đầy màu sắc, mang âm hưởng dân gian kết nối với tinh thần của thời đại số.

Đảm nhiệm tổ chức chương trình là Nhà hát múa rối Thăng Long, cùng các đơn vị nghệ thuật hàng đầu như: Nhà hát Chèo Hà Nội; lực lượng các NSND – NSƯT hùng hậu và chất lượng cao như NSND Thu Huyền, NSƯT Diệu Hằng, NSƯT Văn Ty, NSƯT Như Huỳnh, Trọng Tấn, Tùng Dương, Ca nương Kiều Anh, Mai Tuyết Hoa, cùng gần 1.000 nghệ sỹ và nghệ nhân tài năng.

Tổng đạo diễn Phạm Hoàng Giang chia sẻ: "Đây là một chương trình phức tạp về sân khấu. Tôi muốn giữ tất cả những không gian hiện có của Hoàng Thành, bởi đó chính là không gian giữa lòng di sản. Đây là lần đầu tiên trong một không gian chúng tôi sử dụng đến ba sân khấu, giống như một cầu truyền hình thu nhỏ".

Chương trình nghệ thuật mang chủ đề “Di sản - Kết nối - Thời đại” với ba chương đầy hấp dẫn. Chương I với tên gọi “Di sản” khai thác lịch sử Thăng Long - Hà Nội qua làn điệu chèo, ca trù, xẩm hay trống quân, múa bồng, múa ải lao, kéo co ngồi, cùng các tiết mục đến từ các địa phương như đờn ca tài tử, múa chén (Huế)...

Chương II mang tên “Kết nối Di sản” thể hiện sự lan tỏa tinh hoa văn hóa, kết nối di sản văn hóa với các địa phương trong cả nước và quốc tế. Chương III có tên gọi “Thời đại”, là sự khẳng định hiện tại và định hình tương lai, thể hiện tinh thần sáng tạo cái mới trên nền tảng bảo tồn cái cũ, để giá trị văn hóa Việt Nam không ngừng lan tỏa.

Festival Thăng Long – Hà Nội diễn ra từ ngày 1/11 đến hết ngày 16/11, được trải rộng tại các không gian di sản như Hoàng Thành Thăng Long, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Bảo tàng Hà Nội, Phố đi bộ Hồ Hoàn Kiếm. Chuỗi sự kiện bao gồm nhiều hoạt động phong phú, đầy hấp dẫn với cả người bản địa và khách du lịch, đó là: Lễ hội đường phố, trình diễn nghệ thuật truyền thống và đương đại, hòa nhạc, triển lãm di sản, Lễ hội áo dài, trình diễn thủ công mỹ nghệ, các tọa đàm và hoạt động kết nối doanh nghiệp sáng tạo.

Festival được kỳ vọng trở thành một bước ngoặt – nơi di sản thức tỉnh, hòa mình vào dòng chảy đương đại, kiến tạo nên những giá trị kinh tế và văn hóa mới cho Hà Nội, đóng góp quan trọng quảng bá hình ảnh Thủ đô Hà Nội "Thành phố sáng tạo" của UNESCO và đất nước Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Sức sống của di sản áo dài

Tà áo dài – biểu tượng mềm mại mà kiêu hãnh của người phụ nữ Việt Nam – đã đồng hành cùng dân tộc qua hàng trăm năm lịch sử. Từ thế kỷ 17, chiếc áo giao lãnh xuất hiện, được xem là tiền thân của áo dài Việt. Áo có hai đường xẻ hai bên hông – gọi là tà, dáng dài chấm gót, may từ bốn tấm vải, mặc phủ ngoài yếm lót, kết hợp cùng thắt lưng màu và váy đen.

Để thuận tiện hơn trong lao động, người phụ nữ xưa đã biến tấu áo giao lãnh: tách hai tà trước buộc lại, hai tà sau may liền – hình thành áo tứ thân, đi kèm yếm đào, khăn mỏ quạ, nón quai thao; tiếp tục cải tiến thành áo ngũ thân với cổ đứng, hàng khuy lệch, nhanh chóng trở thành trang phục phổ biến cho cả nam lẫn nữ đến đầu thế kỷ 20.

Dưới triều Nguyễn, áo dài được nâng tầm thành trang phục cung đình, với vải quý, lớp lót lụa mềm, họa tiết chim phượng, hoa văn tinh xảo – biểu tượng cho vẻ đẹp cao quý, quyền quý của vương triều.

Bước sang thế kỷ 20, tà áo dài chứng kiến những bước chuyển mình mạnh mẽ. Từ áo dài tân thời Le Mur đến những thiết kế cổ cao, chiết eo, tay raglan, cổ thuyền, họa tiết vẽ tay, thổ cẩm… mỗi giai đoạn đều mang dấu ấn riêng của thời đại. Trải qua hàng trăm năm hình thành và phát triển, áo dài đã trở thành quốc phục, là biểu tượng của phụ nữ Việt, vừa dịu dàng, vừa kiêu hãnh. Ngày nay, áo dài hiện diện khắp nơi trong đời sống – từ giảng đường, công sở đến các sự kiện văn hóa lớn.

Trong không gian linh thiêng của Văn Miếu – Quốc Tử Giám, tà áo dài hiện diện như một biểu tượng của vẻ đẹp văn hóa trong chương trình “Áo dài trên con đường di sản” thuộc khuôn khổ Festival Thăng Long – Hà Nội 2025. Mỗi phần trình diễn là một câu chuyện kể khác nhau về sức sống của áo dài Việt Nam và các làng nghề truyền thống của ba cố đô Hà Nội – Huế – Ninh Bình, cùng sắc màu văn hóa Tây Nguyên.

"Thời trang là một loại ngôn ngữ không cần phiên dịch. Áo dài là một loại ngôn ngữ dễ học, dễ hiểu và dễ đi vào lòng người. Muốn để áo dài phát triển, chỉ có con đường duy nhất, đó là con đường văn hóa", nhà thiết kế Minh Hạnh chia sẻ.

Không chỉ là không gian trình diễn, Lễ hội Áo dài Du lịch Hà Nội 2025 mở ra chuỗi hoạt động kết nối văn hóa, sáng tạo và du lịch - nơi quá khứ và hiện đại giao hòa. Tại lễ khai mạc, 30 nhà thiết kế trên cả nước đã giới thiệu những bộ sưu tập áo dài độc đáo, phản ánh sự phong phú của văn hóa Việt qua từng đường kim, nét lụa. Song song với đó, nhiều gian trưng bày giới thiệu sản phẩm, phụ kiện và thương hiệu áo dài ba miền Bắc - Trung - Nam được bố trí trong khuôn viên Bảo tàng Hà Nội, mang đến trải nghiệm đa dạng cho khách tham quan.

Một trong những điểm nhấn đặc sắc là diễu hành áo dài quanh hồ Hoàn Kiếm. Hơn 1.000 thành viên xuất hiện trong những bộ áo dài truyền thống và cổ phục, hàng nghìn tà áo rực rỡ hòa quyện cùng không gian di sản giữa lòng Thủ đô.

Những tà áo tung bay giữa di sản không chỉ tôn vinh vẻ đẹp trường tồn của người phụ nữ Việt, mà còn khẳng định giá trị văn hóa bền vững của dân tộc. Hà Nội mong muốn biến áo dài thành nguồn năng lượng văn hóa lan tỏa trong đời sống đương đại, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch Thủ đô “xanh - bền vững - nhân văn”.

Di sản kết nối với đời sống xã hội

Trung tâm Giao lưu văn hóa phố cổ 50 Đào Duy Từ - quận Hoàn Kiếm mang một màu sắc mới, khi toàn bộ tầng 1 biến thành nơi trưng bày về nghệ thuật tuồng – di sản văn hóa quốc gia. Sinh ra trong một gia đình nghệ thuật, họa sĩ Thế Sơn mong muốn những vẻ đẹp của nghệ thuật truyền thống, trong đó tuồng sẽ được các bạn trẻ yêu mến và giữ gìn như báu vật của lịch sử ông cha để lại.

"Mình muốn vẽ những hình ảnh tuồng trong không gian ni lông, mang lại hiệu ứng thị giác mới, và cố gắng tạo ra không gian hấp dẫn để người trẻ thấy được vẻ đẹp truyền thống", họa sĩ Thế Sơn bộc bạch.

Còn với anh Nguyễn Cao Sơn – người Việt Nam duy nhất từng đạt giải thưởng tại Cuộc thi trà thế giới do Bộ Nông nghiệp Pháp tổ chức và được chọn làm đại diện quảng bá văn hóa trà Việt tại ngôi nhà di sản 87 Mã Mây, từ năm 2014, lúc nào anh cũng thể hiện rõ niềm tự hào về chất lượng trà của người Việt và cách ẩm trà mà các cụ để lại cho con cháu.

Nghệ nhân trà Nguyễn Cao Sơn bày tỏ: "Việt Nam luôn tự hào vì có văn hóa trà trải dài. Và văn hóa ấy ngày càng nâng tầm. Giờ đây, thay vì 'uống trà', phải gọi là 'thưởng trà' mới đúng nghĩa".

Cách đó một con phố, trong không gian của Đền Kim Ngân, các du khách lại có cơ hội "chạm vào di sản" theo ý tưởng sáng tạo của nghệ nhân tranh Kim Hoàng Trần Quốc Đức. Cách tương tác này đã thu hút rất nhiều du khách, họ như được trở về tuổi thơ khi thử tài làm họa sĩ, vừa được ngắm nhìn từng nét chạm khắc rất cầu kỳ chi tiết của công trình kiến trúc được xây dựng từ giữa thế kỷ 15 gần hơn bao giờ hết.

Có thể thấy, sự quan tâm và trân trọng đối với các giá trị di sản chưa bao giờ cạn, khi di sản được quản lý đúng như khái niệm ban đầu, đó là không gian, là sản phẩm văn hóa, nghệ thuật có sức sống trong cộng đồng, gắn với hơi thở của đời sống của nhân dân. Những giá trị xưa cũ luôn có sức sống không chỉ trong miền ký ức mỗi con người mà còn mang giá trị trường tồn của dân tộc. Và chúng luôn cần được gìn giữ và phát huy.

Thu Trang