Tổng đàn bò, sản lượng sữa đều giảm, nguyên nhân vì sao?

Sản lượng bò sữa/người còn thấp

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đàn bò sữa trong nước, sau một giai đoạn tăng trưởng mạnh ở mức hai con số 15,4%/năm giai đoạn 2010-2015, hiện nay đã giảm xuống rất nhanh, chỉ còn 1,9%/năm trong giai đoạn 2015-2020 và còn 0,4%/năm giai đoạn 2020-2024.

Sự suy giảm này dẫn tới không đạt được mục tiêu của Chiến lược phát triển ngành chăn nuôi, là đến năm 2025 tổng đàn bò sữa phải đạt khoảng 500.000 con (thực tế hiện nay mới chỉ đạt được khoảng 330.000 con, bằng 65% mục tiêu kế hoạch).

Tổng đàn bò sữa đang có xu hướng giảm trong những năm gần đây.

Sự sụt giảm tổng đàn khiến số lượng bò sữa bình quân/1.000 người dân của Việt Nam hiện nay còn quá thấp: 3,3 con/1000 người. Con số trên chỉ bằng 1/3 so với Thái Lan, Nhật Bản; gần bằng 1/2 so với Hàn Quốc, bằng 1/4 so với Isael và chỉ bằng 1/26 so với Hà Lan.

Tương tự như đàn bò, tốc độ tăng trưởng về sản lượng sữa tươi nguyên liệu cũng giảm nhanh, từ 17,7%/năm giai đoạn 2010-2015, xuống còn 6,7%/năm giai đoạn 2015-2020 và chỉ còn 3,3%/năm giai đoạn 2020-2024.

Nếu không có sự điều chỉnh kịp thời, thì đến năm 2030, Việt Nam không thể đạt được mục tiêu kế hoạch 2,6-2,8 triệu tấn sữa tươi, đảm bảo 25-26 kg sữa/người. Đồng thời, chủ trương tự túc được 60% nguyên liệu cho ngành công nghiệp sữa cũng không thể thành hiện thực.

Đâu là nguyên nhân

Lý giải về nguyên nhân chính làm giảm tốc độ tăng trưởng đàn bò và sản lượng sữa tươi nguyên liệu trong nước thời gian qua, đặc biệt là từ năm 2020 trở lại đây, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho biết, yếu tố đầu tiên là bởi lượng sữa nguyên liệu và thành phẩm nhập khẩu vào Việt Nam ngày càng tăng cao, trung bình tăng từ 8-12%/năm, có năm lên tới 20%.

Thị trường sữa và các sản phẩm từ sữa phát triển quá nóng, xuất hiện quá nhiều các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh và thương hiệu sữa, gây “nhiễu loạn” thị trường sữa. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến người tiêu dùng mà còn là áp lực đến cả các doanh nghiệp, thương hiệu lớn trong vấn đề duy trì giá cả và nguồn nguyên liệu trong nước.

Cần giải pháp đồng bộ để phát triển ngành sữa Việt Nam.

Một nguyên nhân khác khiến tổng đàn bò và sản lượng sữa tươi nguyên liệu trong nước giảm nhanh là do dịch Covid-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng, trong đó có nguồn nguyên liệu đầu vào của sản xuất chăn nuôi, làm tăng chi phí sản xuất, giá thành sữa tươi nguyên liệu của người chăn nuôi.

“Một loạt khó khăn dồn đến cho người chăn nuôi. Sữa làm ra không bán được, hoặc giá bán thấp không thể duy trì được sản xuất. Và chỉ còn giải pháp là giảm đàn hoặc ngừng chăn nuôi, dẫn đến việc giảm tốc độ tăng đàn và sản lượng sữa tươi nguyên liệu trong nước” - ông Nguyễn Xuân Dương chia sẻ.

Giải pháp nào tháo gỡ khó khăn

Ngành chăn nuôi Việt Nam phấn đấu từ sau năm 2030 trở đi, có thể tự chủ được khoảng 60% nguồn nguyên liệu sữa tươi cho ngành công nghiệp sữa, để đến năm 2045 có thể đưa sản lượng sữa các loại/người của Việt Nam, đạt khoảng 100 kg/người/năm.

Theo Hội Chăn nuôi Việt Nam, những chỉ tiêu này hoàn toàn có thể trở thành hiện thực, bởi không gian chăn nuôi và thị trường sữa của Việt Nam còn rất rộng. Nếu xét về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, thì Việt Nam hiện nay có không gian chăn nuôi gia súc cho sữa lớn hơn Nhật Bản và Isael.

Vấn đề đặt ra hiện nay, trước hết là giải quyết bài toán đàn bò sữa của khu vực chăn nuôi nông hộ đang giảm nhanh, là cần tổng kết đánh giá nghiêm túc, để tìm ra giải pháp khôi phục đàn bò sữa ở khu vực này.

Nhiều ý kiến chuyên gia nông nghiệp cho rằng, Việt Nam cần tập trung phát triển chăn nuôi thâm canh cao như các tập đoàn có tiềm năng lớn đang làm, và phát triển chăn nuôi trong các nông hộ chuyên nghiệp với quy mô giao động từ 20-100 con/hộ.

Đây là phương thức chăn nuôi được đánh giá là hiệu quả nhờ tận dụng được nguồn lao động và nguồn phụ phẩm rất đa dạng trong nông nghiệp, công nghiệp chế biến của Việt Nam mà không phải nước nào cũng có.

Bên cạnh đó, vấn đề quản lý sản xuất, kinh doanh sữa và sản phẩm từ sữa cũng cần được các bộ ngành quan tâm, xem xét, đánh giá lại một cách bài bản và trách nhiệm cho lâu dài, đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất cho hoạt động kinh tế của người dân, doanh nghiệp.

Tùng Nguyễn