Tổng kiểm toán Nhà nước: Còn bất cập trong công tác quản lý tiền thuê đất, tiền sử dụng đất

Chiều 16/5, tiếp tục kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã nghe Báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2023.

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn đã trình bày Báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2023, thống nhất trình Quốc hội thông qua số liệu quyết toán NSNN năm 2023 là: Tổng thu cân đối NSNN 3.023.547 tỷ đồng; tổng chi cân đối NSNN 3.176.154 tỷ đồng; bội chi NSNN 291.564 tỷ đồng, bằng 2,83%GDP thực hiện.

Còn bất cập trong công tác quản lý tiền thuê đất, tiền sử dụng đất

Đánh giá về công tác thu NSNN năm 2023, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn chỉ rõ, số quyết toán hơn 1.770.000 tỷ đồng, bằng 109,3% dự toán giao, bằng 97,3% thực hiện năm 2022.

Qua kiểm toán công tác quản lý thu NSNN, Kiểm toán Nhà nước chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, như việc quản lý tiền thuê đất, tiền sử dụng đất vẫn còn tình trạng các đơn vị sử dụng đất, nhưng chưa có quyết định thuê đất hoặc hợp đồng thuê đất; chưa điều chỉnh hoặc chậm điều chỉnh đơn giá thuê đất khi hết thời kỳ ổn định; xác định tiền thuê đất, miễn tiền thuê đất không đúng đối tượng.

Bên cạnh đó, công tác quản lý về tài nguyên khoáng sản còn sai sót trong kê khai sản lượng để tính thuế tài nguyên; kê khai phí bảo vệ môi trường và tiền cấp quyền khai thác khoáng sản chưa đầy đủ...

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn. Ảnh: Media Quốc hội.

Đối với công tác chi NSNN, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết, số quyết toán gần 1.937.000 tỷ đồng, bằng 93,3% dự toán. Qua kiểm toán cho thấy, công tác quản lý chi NSNN còn hạn chế.

Cụ thể, về chi đầu tư phát triển, có 38 Bộ, cơ quan trung ương và 25 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình của cả nước, trong đó một số Bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân vốn trong nước thấp (dưới 30%); tỷ lệ giải ngân vốn nước ngoài chỉ đạt 53,9% kế hoạch.

Ngoài ra, số liệu về nợ đọng xây dựng cơ bản chưa chính xác; còn tình trạng kéo dài kế hoạch vốn chưa đúng quy định tại một số địa phương được kiểm toán.

Đối với chi thường xuyên, Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ rõ nhiều bất cập. Theo đó, Bộ Tài chính phân bổ dự toán ngân sách trung ương để hỗ trợ các địa phương thực hiện chế độ, chính sách mới và thực hiện các nhiệm vụ khác của ngân sách trung ương số tiền gần 58.000 tỷ đồng chưa sát thực tế, dẫn đến phải hủy gần 38.000 tỷ đồng, chiếm 65,5% dự toán.

Ngân sách trung ương bổ sung cho địa phương để thực hiện các chính sách, chế độ mới về an sinh - xã hội do điều chỉnh chuẩn nghèo và các chính sách phát sinh mới sau thời điểm ngày 1/9/2021, số tiền hơn 8.400 tỷ đồng theo hình thức bổ sung cân đối là không đúng quy định tại quyết định số 127/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.

Đến hết năm 2023, số kinh phí ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu tại 39/56 địa phương được kiểm toán còn tồn, chưa hoàn trả ngân sách trung ương theo quy định hơn 5.800 tỷ đồng, chiếm 4,17%.

Về chi chuyển nguồn, theo Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, tổng chi chuyển nguồn hơn 1,2 tỷ đồng, bằng 39% tổng chi NSNN, tuy tỷ lệ chi chuyển nguồn trên tổng chi NSNN đã giảm 0,6% so với năm 2022 nhưng vẫn tăng về số tuyệt đối.

Xác định nguồn cải cách tiền lương chưa đúng

Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước, qua tổng hợp nguồn kinh phí cải cách tiền lương cho thấy, số dư lũy kế nguồn này tăng nhanh qua các năm (năm 2021 là hơn 262.000 tỷ đồng, năm 2022 là hơn 432.000 tỷ đồng, năm 2023 là hơn 536.000 tỷ đồng).

Theo quy định hiện hành, các địa phương phải trích 70% nguồn tăng thu so với dự toán và nhiều nguồn khác để tạo nguồn cải cách tiền lương, trong khi dự toán thu lại có xu hướng lập không sát thực tế, dẫn tới số tăng thu cao, nhưng chủ yếu lại sử dụng cho tạo nguồn cải cách tiền lương, trong khi nhiều nhiệm vụ chi cần thiết, cấp bách khác, như chi đầu tư phát triển, chi khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo..., lại không có nguồn để chi.

"Kết quả kiểm toán tại các địa phương cho thấy, một số địa phương chưa trích lập đủ hoặc xác định nguồn cải cách tiền lương chưa đúng quy định hơn 3.500 tỷ đồng. Bên cạnh đó, theo dõi, quản lý nguồn cải cách tiền lương chưa phù hợp hơn 3.700 tỷ đồng; 18 địa phương sử dụng nguồn cải cách tiền lương không đúng quy định gần 1.400 tỷ đồng," Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ rõ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mã. Ảnh: Media Quốc hội.

Nâng cao chất lượng lập, chấp hành dự toán chi NSNN

Trình bày Báo cáo thẩm tra quyết toán NSNN năm 2023, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi nêu rõ, trong năm 2024, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ đạo quyết liệt, chấn chỉnh, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc chấp hành pháp luật về tài chính, NSNN.

Bên cạnh các kết quả đạt được, qua kết quả kiểm toán quyết toán của Kiểm toán Nhà nước cho thấy, tại một số Bộ, ngành, địa phương tiếp tục vẫn còn những tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm trong lập, chấp hành dự toán, quyết toán NSNN năm 2023 chưa được xử lý dứt điểm; tình trạng điều chỉnh thông tin, số liệu quyết toán NSNN sau thời gian chỉnh lý quyết toán NSNN chưa được khắc phục.

Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm kỷ luật, kỷ cương tài chính, NSNN theo đúng quy định pháp luật và các Nghị quyết của Quốc hội.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính đánh giá cao kết quả tăng thu NSNN năm 2023. Tuy nhiên, số quyết toán thu NSNN năm 2023 tăng (16.655 tỷ đồng) so với số tăng thu NSNN năm 2023 Chính phủ đã báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 và số thu Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân bổ, sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi thường xuyên của ngân sách trung ương năm 2023 là khá lớn.

Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục chấn chỉnh công tác rà soát, tổng hợp, đánh giá số liệu thu, chi NSNN bảo đảm tính chính xác làm căn cứ, cơ sở xây dựng dự toán NSNN các năm sau, bảo đảm sử dụng hiệu quả nguồn NSNN.

Đa số ý kiến Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, số quyết toán chi NSNN năm 2023 tiếp tục giảm khá nhiều so với dự toán, là năm thứ hai liên tiếp quyết toán chi NSNN không đạt dự toán. Số chuyển nguồn NSNN năm 2023 sang năm 2024 là 1.239.242 tỷ đồng, bằng 59,7% dự toán chi NSNN năm 2023, bằng 64% số thực chi năm 2023, cho thấy quy mô số chi chuyển nguồn năm 2023 sang năm 2024 tiếp tục tăng cao hơn so với các năm trước.

Do đó, đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, đánh giá lại việc lập dự toán, phân bổ và tổ chức, thực hiện, giải ngân chi NSNN hằng năm để nâng cao chất lượng lập, chấp hành dự toán chi NSNN bảo đảm sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn lực NSNN.

Trên cơ sở đề xuất của Chính phủ và Kiểm toán nhà nước, Ủy ban Kinh tế và Tài chính trình Quốc hội xem xét phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2023 như sau: phê duyệt bổ sung 16.655 tỷ đồng dự toán thu NSNN năm 2023; phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2023 theo đề xuất của Chính phủ và Kiểm toán Nhà nước.

Kiều Chinh