Tổng thống Putin: Nga sẵn sàng hợp tác với Ukraine và Mỹ ở nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia

Quang cảnh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia ở miền Đông Nam Ukraine. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Báo The Kyiv Independent của Ukraine ngày 3/9 cho biết phát biểu nêu trên của nhà lãnh đạo Liên bang Nga được đưa ra trong cuộc gặp giữa ông Putin và Thủ tướng Slovakia Robert Fico tại Bắc Kinh và được kênh tin tức Vesti của Liên bang Nga đăng tải.

Theo báo The Kyiv Independent, phát biểu này có thể cho thấy một sự thay đổi rõ rệt so với trước đây, khi Moskva (Moscow) kiên quyết bác bỏ mọi thay đổi liên quan đến việc giám sát nhà máy hạt nhân của Ukraine.

Tuy nhiên, chi tiết về khả năng hợp tác này vẫn chưa rõ ràng.

Về phía Ukraine, hãng thông tấn Reuters của Anh ngày 3/9 cho biết trong một tuyên bố đưa ra vào hôm 2/9, Bộ Ngoại giao Ukraine nhấn mạnh Kiev sẽ không bao giờ đồng ý hợp pháp hóa sự chiếm đóng của Liên bang Nga tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, và việc rút quân ngay lập tức của Moskva là cách duy nhất để đảm bảo an toàn tại đây.

Theo Reuters, trong tuyên bố, Bộ Ngoại giao Ukraine không trực tiếp nhắc đến phát biểu Tổng thống Putin trong chuyến thăm Trung Quốc rằng Moskva sẵn sàng hợp tác với Mỹ tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, vốn bị Liên bang Nga chiếm giữ ngay trong những tuần đầu sau khi triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2/2022.

Tuy nhiên, tuyên bố của Bộ Ngoại giao Ukraine nhấn mạnh: “Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia là và sẽ mãi mãi là một phần lãnh thổ có chủ quyền của Ukraine. Bất kỳ nỗ lực nào của Liên bang Nga nhằm phủ nhận sự thật này đều vô hiệu về mặt pháp lý và vô nghĩa về mặt chính trị”.

Theo Bộ Ngoại giao Ukraine, “cách duy nhất để khôi phục an toàn hạt nhân là việc Liên bang Nga phải ngay lập tức và hoàn toàn rút quân đội cùng các nhân sự khác khỏi nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia”.

Vụ cháy tại Nhà máy Điện Hạt nhân Zaporizhzhia hiện do Liên bang Nga chiếm giữ vào ngày 11/8/2024. Ảnh chụp màn hình: Tổng thống Volodymyr Zelensky/Telegram

Báo The Kyiv Independent cho biết nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia là cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu, đặt tại thành phố Enerhodar thuộc tỉnh Zaporizhzhia, đã nằm dưới sự kiểm soát của Liên bang Nga từ năm 2022.

Dù vẫn do Liên bang Nga kiểm soát, nhưng hiện tại, cả sáu lò phản ứng của nhà máy đều đang trong trạng thái ngừng hoạt động lạnh (cold shutdown). Nhà máy không còn phát điện mà phụ thuộc vào hai đường dây điện kết nối với các vùng lãnh thổ do Ukraine kiểm soát để cung cấp điện từ bên ngoài.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã cam kết làm trung gian cho một thỏa thuận hòa bình giữa Kiev và Moskva, cho biết tình trạng của nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có thể sẽ đóng vai trò quan trọng trong một thỏa thuận cuối cùng.

Trong cuộc nói chuyện với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky hồi tháng 3, Tổng thống Trump gợi ý rằng Mỹ có thể vận hành và thậm chí sở hữu nhà máy điện hạt nhân này để đảm bảo an toàn.

Một đề xuất tương tự của Mỹ, được Reuters đưa tin vào ngày 25/4, hình dung việc Ukraine giành lại quyền kiểm soát nhà máy nhưng sẽ đặt dưới sự quản lý của Mỹ, với điện năng được phân phối cho cả Ukraine và Liên bang Nga.

Bộ Ngoại giao Liên bang Nga phản hồi rằng nhà máy này là một “cơ sở của Liên bang Nga” và không thể được bàn giao cho Ukraine hay bất kỳ quốc gia nào khác.

Năm 2022, Moskva đã đơn phương tuyên bố sáp nhập tỉnh Zaporizhzhia cùng ba khu vực khác của Ukraine là Luhansk, Donetsk và Kherson vào Liên bang Nga sau các cuộc trưng cầu dân ý mặc dù chưa kiểm soát hoàn toàn những vùng này.

Ngược lại, Kiev yêu cầu Liên bang Nga phải trả lại quyền kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia cho Ukraine và cáo buộc Moskva sử dụng cơ sở này như một phần của chiến thuật tống tiền hạt nhân.

Theo báo The Kyiv Independent, hiện vẫn chưa rõ liệu phát biểu của Tổng thống Putin có thực sự đánh dấu một sự thay đổi chính sách hay không.

Thành Nam/Báo Tin tức và Dân tộc