Tổng Thư ký Liên hợp quốc: Nội chiến Sudan đang vượt khỏi tầm kiểm soát

Hình ảnh từ trên cao cho thấy khói bốc lên từ đám cháy gần sân bay El Fasher, Darfur. Sudan. Nguồn: EPA.

Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF) đã chiếm giữ El Fasher ở Darfur vào tuần trước sau gần 18 tháng bao vây. Một số binh sĩ của lực lượng này đã đăng tải video ghi lại cảnh dân thường bị bắn, ngay cả trong bệnh viện phụ sản của thị trấn.

Cuộc nội chiến kéo dài hai năm giữa lực lượng vũ trang Sudan (SAF) và RSF đã tạo ra điều mà LHQ mô tả là một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất của thế kỷ 21. Hơn 150.000 người đã thiệt mạng và hơn 14 triệu người phải rời bỏ nhà cửa.

Trước tình hình này, Tổng Thư ký António Guterreskêu gọi các bên tham chiến “hãy ngồi vào bàn đàm phán và chấm dứt cơn ác mộng bạo lực này ngay lập tức”. Ông cảnh báo, cuộc khủng hoảng kinh hoàng ở Sudan đang vượt ngoài tầm kiểm soát.

"El Fasher và các khu vực lân cận ở Bắc Darfur là tâm điểm của đau khổ, đói kém, bạo lực và di tản. Kể từ khi Lực lượng Hỗ trợ Nhanh tiến vào El Fasher vào cuối tuần trước, tình hình ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Hàng trăm nghìn thường dân bị mắc kẹt trong cuộc bao vây này. Người dân đang chết vì suy dinh dưỡng, bệnh tật và bạo lực", ông Guterres nói với các phóng viên bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về Phát triển Xã hội tại Qatar.

Lời kêu gọi của ông tại hội nghị Doha được đưa ra trong bối cảnh Lực lượng Không quân Sudan (SAF) đang thảo luận về việc có nên ủng hộ lệnh ngừng bắn do Mỹ đề xuất hay không, hoặc yêu cầu bất kỳ lệnh ngừng bắn nào cũng phải phụ thuộc vào việc RSF rút khỏi các thành phố của Sudan, bao gồm cả El Fasher.

Việc El Fasher thất thủ đã trao cho RSF quyền kiểm soát toàn bộ 5 thủ phủ bang ở Darfur, làm dấy lên lo ngại rằng Sudan có thể bị chia cắt theo trục Đông-Tây. Tuy nhiên, Đại sứ Sudan tại Anh Babikir Elamin cho biết, có rất ít sự ủng hộ cho việc chia cắt Darfur. Ông nói rằng ưu tiên không phải là ngừng bắn, mà là hành động chấm dứt các vụ thảm sát ở El Fasher.

Từ tháng 9, Mỹ đã nỗ lực thuyết phục hai bên ủng hộ kế hoạch hòa bình do Ai Cập, UAE và Saudi Arabia nhất trí, bắt đầu bằng lệnh ngừng bắn nhân đạo kéo dài 3 tháng, sau đó là lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, mở đường cho giai đoạn chuyển tiếp 9 tháng sang một chính phủ do dân sự lãnh đạo.

Washington hy vọng rằng, cuộc nội chiến kéo dài hai năm cuối cùng sẽ thu hút sự chú ý lớn hơn của thế giới, việc công khai này có thể buộc các bên tham chiến và những người ủng hộ bên ngoài của họ phải nhượng bộ với lập trường cực đoan của mình.

Tuy nhiên, những dấu hiệu ban đầu từ cuộc họp kéo dài của hội đồng an ninh và quốc phòng SAF cho thấy có sự phản đối mạnh mẽ đối với kế hoạch của Mỹ do đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump tại châu Phi Massad Boulos đề xuất. Một số nguồn tin của SAF đã phản bác bằng lời kêu gọi hạn chế RSF tại các trại bên ngoài thành phố. Hiện chưa rõ việc rút quân của RSF sẽ được thực thi như thế nào.

Phát biểu tại London, Đại sứ Elamin kêu gọi Washington chỉ định RSF là một tổ chức khủng bố và cấm mọi hoạt động bán vũ khí cho UAE. Tuy nhiên, UAE phủ nhận việc cung cấp vũ khí cho RSF.

Theo ông Elamin, trong khi ban lãnh đạo SAF đang tìm hiểu kế hoạch hòa bình của Mỹ thì RSF lại tấn công El Fasher, vì vậy không có lý do gì để tham gia đàm phán. “Trước khi chúng ta có thể thảo luận về đề xuất này, cộng đồng quốc tế nên thể hiện sự nghiêm túc trong việc giải quyết những hành động tàn bạo vẫn đang diễn ra ở El Fasher. Ưu tiên hàng đầu bây giờ phải là chấm dứt những hành động tàn bạo này”, ông Elamin nói.

Hà Anh